MỚI

Tạo thiệp giáng sinh 2024

#Tài chính

24HMONEY đã kiểm duyệt

Áp lực tăng vốn và tham vọng lọt top 100 châu Á của các 'Big4'

Trong những năm gần đây, việc tăng vốn điều lệ luôn là vấn đề quan trọng đối với các ngân hàng quốc doanh. Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, việc xây dựng một cơ chế linh hoạt để tăng vốn điều lệ là bước đi cần thiết nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa ngân hàng Việt Nam vào top 100 ngân hàng lớn nhất châu Á.

Big4 gặp khó khăn trong cuộc đua về vốn

Mới đây, tại đại hội đồng cổ đông bất thường, LPBank đã thông qua phương án tăng vốn điều lệ năm 2024 bằng cách phát hành cổ phiếu trả cổ tức năm 2023 cho cổ đông hiện hữu với tỷ lệ 16,8%. Sau khi hoàn tất, vốn điều lệ của ngân hàng này sẽ đạt hơn 29,8 nghìn tỷ đồng. Trước đó, SeABank cũng đã hoàn thành việc tăng vốn điều lệ lên 28.350 tỷ đồng thông qua hai đợt phát hành cổ phiếu trả cổ tức và phát hành cổ phiếu từ nguồn vốn chủ sở hữu.

Cuộc đua tăng vốn của các ngân hàng không có dấu hiệu giảm nhiệt, đặc biệt là trong bối cảnh năm 2024, các ngân hàng đang đẩy mạnh kế hoạch tăng vốn để đáp ứng yêu cầu của đề án "Cơ cấu lại TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 – 2025". Theo đó, đến năm 2025, các ngân hàng thương mại lớn phải đạt vốn điều lệ tối thiểu 15.000 tỷ đồng, trong khi các ngân hàng nhỏ và vừa cần đạt 5.000 tỷ đồng.

Trong khi các ngân hàng tư nhân đang tích cực tăng vốn, các ngân hàng quốc doanh – nhóm chủ lực trong thực thi chính sách tiền tệ – lại đối mặt với nhiều khó khăn trong việc tăng vốn. Ngân hàng Nhà nước cho biết sẽ nghiên cứu và đề xuất sửa đổi quy định để tạo điều kiện cho các ngân hàng này tự chủ hơn trong việc tăng vốn.

Các ngân hàng quốc doanh đang tụt lại trong cuộc đua về vốn.

Quốc hội gần đây đã chấp thuận chủ trương đầu tư bổ sung vốn nhà nước cho Vietcombank với số tiền hơn 20.695 tỷ đồng, từ cổ tức cổ phiếu chia cho cổ đông nhà nước từ lợi nhuận còn lại. Nhờ vậy, Vietcombank sẽ tăng vốn điều lệ thêm 27.666 tỷ đồng, nâng tổng vốn lên 83.557 tỷ đồng. VietinBank cũng đang chuẩn bị hoàn tất đợt tăng vốn trong quý IV/2024, dự kiến đạt 74.200 tỷ đồng, tăng 38% so với năm 2023. Trong khi đó, Agribank đã được phê duyệt tăng vốn điều lệ lên 51.639 tỷ đồng vào tháng 10/2024, và BIDV tăng vốn từ 57.004 tỷ đồng lên 68.975 tỷ đồng thông qua phát hành cổ phiếu trả cổ tức.

Tuy nhiên, nhóm ngân hàng quốc doanh vẫn đang tụt lại so với các ngân hàng tư nhân trong cuộc đua tăng vốn. Năm 2018, Techcombank đã vượt qua BIDV và Agribank, lần đầu tiên chen chân vào top 3 ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất. Sau đó, các ngân hàng tư nhân tiếp tục tăng vốn nhanh hơn, với VPBank hiện có vốn điều lệ lớn nhất hệ thống, đạt 79.339 tỷ đồng, theo sau là Techcombank với 70.450 tỷ đồng.

Mặc dù vừa được tăng vốn, các ngân hàng quốc doanh vẫn có khoảng cách xa so với nhóm ngân hàng tư nhân hàng đầu. Quy mô vốn điều lệ là yếu tố quan trọng để đánh giá các chỉ tiêu an toàn hoạt động và khả năng dự phòng rủi ro. Việc không tăng vốn trong khi tín dụng tiếp tục mở rộng khiến tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của nhóm ngân hàng quốc doanh còn thấp, dao động từ 9% - 11%, trong khi các ngân hàng tư nhân có tỷ lệ CAR từ 13% - 15%.

Tìm kiếm cơ chế tăng vốn cho nhóm "Big4" ngân hàng quốc doanh

Trong phiên thảo luận về việc bổ sung vốn nhà nước cho Vietcombank, ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch HĐTV Agribank, cho biết: “Theo quy định hiện nay, hệ số an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng thương mại phải đạt tối thiểu 8%. Hệ số này được tính bằng công thức: Vốn tự có/tổng tài sản rủi ro (chủ yếu là dư nợ tín dụng). Điều này có nghĩa là, để tăng trưởng tín dụng, vốn tự có cũng phải tăng tương ứng. Với mỗi ngân hàng trong nhóm Big4, nếu muốn đạt mức tăng trưởng tín dụng 10% mỗi năm, họ sẽ phải tăng vốn điều lệ thêm hơn 10.000 tỷ đồng mỗi năm.”

Mặc dù vấn đề này đã được bàn luận trong nhiều năm, nhưng bài toán tăng vốn cho các ngân hàng quốc doanh vẫn chưa tìm được lời giải tối ưu. Khác với các ngân hàng tư nhân, các ngân hàng có sự chi phối của cổ đông nhà nước phải trải qua một quy trình phê duyệt phức tạp từ các cấp có thẩm quyền, theo ông Phạm Đức Ấn, quy trình này đòi hỏi rất nhiều thủ tục và thời gian.

TS Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, nhận định: “Việc xây dựng chiến lược tăng vốn dài hạn cho các ngân hàng quốc doanh là vô cùng cấp thiết. Những ngân hàng này đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu của Ngân hàng Nhà nước, chẳng hạn như cấp tín dụng, tài trợ cho các công trình trọng điểm của Chính phủ, thực hiện các nhiệm vụ an sinh xã hội, hay xử lý các ngân hàng yếu kém như trường hợp Vietcombank gần đây. Dù gánh vác nhiều nhiệm vụ quan trọng, nhưng vốn điều lệ của các ngân hàng này vẫn còn hạn chế, khiến họ khó mở rộng quy mô hoạt động.”

Ông Nghĩa cũng đề cập đến giải pháp tăng vốn điều lệ của các ngân hàng quốc doanh qua phát hành trái phiếu. Mặc dù việc phát hành trái phiếu đối với nhóm “Big4” không phải là khó khăn, nhưng theo các tiêu chuẩn quốc tế (Basel III), để phát hành vốn cấp 2 (trái phiếu), các ngân hàng này cần duy trì một mức vốn cấp 1 nhất định. Bên cạnh đó, Basel III cũng không khuyến khích việc tăng vốn tự có bằng trái phiếu do tính thiếu bền vững của nó.

"Về lâu dài, cần áp dụng cơ chế tăng vốn điều lệ hàng năm cho nhóm Big4 từ phần lợi nhuận nộp ngân sách nhà nước của các ngân hàng này. Những quốc gia có nền công nghiệp mạnh như Trung Quốc, Nhật Bản, và Hàn Quốc đều có các ngân hàng thương mại với quy mô tài sản lớn nhất thế giới. Điều này khác với một số quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, nơi quy mô ngân hàng còn hạn chế. Việc xây dựng một cơ chế tăng vốn linh hoạt cho các ngân hàng quốc doanh là bước đi quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu đưa ngân hàng Việt Nam vào top 100 ngân hàng lớn nhất châu Á mà Chính phủ đã đặt ra,” ông Nghĩa nhấn mạnh.