Công ty chứng khoán cần cả kiếm và khiên

Công ty chứng khoán (CTCK) bị sự cố hệ thống công nghệ thông tin thi thoảng vẫn xảy ra trên thị trường chứng khoán, tuy nhiên, thường sớm được khắc phục trong phiên.

Ngày 25/03, thị trường xôn xao với vụ tấn công hệ thống công nghệ thông tin tại VNDIRECT. Suốt phiên giao dịch, nhà đầu tư chứng khoán không thể đăng nhập vào ứng dụng trên điện thoại hay hệ thống giao dịch.

Lập tức lượt tìm kiếm từ khóa “VNDIRECT” trên Google tăng vọt ngay. Điều này cho thấy mức độ quan tâm của giới đầu tư với những sự cố như thế này.

Sự cố mang lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng nhãn tiền. Đầu tiên là nhà đầu tư có tài khoản ở VNDIRECT sẽ không thể thực hiện giao dịch cho tới khi sự cố được khắc phục. Lượng lớn tài sản sẽ bị chôn chân tại đây. Theo số liệu trên báo cáo tài chính, tới cuối năm 2023, CTCK này quản lý hơn 83.3 ngàn tỷ đồng tài sản tài chính niêm yết/đăng ký giao dịch tại Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán (VSDC) của nhà đầu tư và hơn 10.6 tỷ đồng tiền gửi của khách hàng.

VNDIRECT cũng đóng góp lớn trong cơ cấu giá trị giao dịch thị trường. Trong năm 2023, bình quân mỗi phiên có hơn 4,500 tỷ đồng chứng khoán của nhà đầu tư giao dịch thông qua tài khoản VNDIRECT, chiếm trên 25% giá trị giao dịch bình quân mỗi phiên.

Năm 2023, VNDIRECT là công ty có thị phần thứ 3 trên HOSE (7.01%); thứ 2 trên HNX (9.36%), thứ 2 trên UPCoM (7.15%) và thứ 5 trên thị trường phái sinh (3.94%).

Nhà đầu tư không thể giao dịch sẽ gặp nhiều khó khăn vì không thể mua, bán theo nhu cầu, không thể phản ứng kịp theo diễn biến thị trường. Kể cả nhà đầu tư có tài khoản ở CTCK khác sẽ gặp nhiều khó khăn khi chuyển tiền, cổ phiếu giữa các tài khoản.

Lỡ nhịp mua bán chưa đáng ngại bằng những nhà đầu tư đang giữ hợp đồng phái sinh qua đêm. Thông thường, nhà đầu tư có thể mở, đóng hợp đồng phái sinh trong phiên sao cho phù hợp với diễn biến thị trường. Nếu sự cố ở VND tiếp tục kéo dài, tài khoản phái sinh của nhà đầu tư có khả năng cháy rất cao.

Với VNDIRECT, chắc chắn Công ty sẽ bị thiệt hại nhiều vì uy tín bị ảnh hưởng nghiêm trọng, có thể một lượng khách hàng sẽ chuyển sang các công ty khác.

Trong thông cáo phát đi gần nhất, Công ty cho biết toàn bộ hệ thống của VNDIRECT bị tấn công bởi một tổ chức quốc tế dẫn đến toàn bộ nền tảng giao dịch của VNDIRECT tạm thời không truy cập được. Đội ngũ công nghệ của Công ty đã nỗ lực hết sức để khôi phục nhưng do hạ tầng dữ liệu rất lớn nên sẽ cần thêm thời gian để kết nối.

Đồng thời, Công ty cũng khẳng định toàn bộ thông tin và tài sản của khách hàng đều được đảm bảo trạng thái an toàn.

Ở phương diện chi phí cơ hội, rất khó để đánh giá chính xác mức thiệt hại của nhà đầu tư. Chi phí cơ hội mất đi của các nhà đầu tư sẽ được giải quyết như nào? Ai là người chịu trách nhiệm? Đây đều là những câu hỏi khó trả lời.

Về phía khách hàng, có luồng ý kiến cho rằng trong mọi tình huống công ty phải đảm bảo nhu cầu giao dịch mua bán chứng khoán của khách hàng, việc khách không thể đăng nhập trong thời gian giao dịch là việc không thể chấp nhận được, nhất là với một công ty chứng khoán lớn.

Luồng ý kiến khác mang tính cảm thông hơn, công ty lớn cỡ nào cũng bị rủi ro tấn công cả. Hệ thống điện tử là đều có rủi ro, chính như công ty lớn như Faceboook vừa rồi cũng bị sập hệ thống toàn cầu. Điểm quan trọng là phòng ngừa và xử lý nhanh gọn.

Duy trì thị trường giao dịch hoạt động ổn định, thông suốt là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành chứng khoán. Những đứt gãy cục bộ có thể dẫn tới hậu quả lớn hơn vì TTCK rất nhạy cảm với những thông tin như thế này.

Để đảm bảo an toàn, hai Sở Giao dịch Chứng khoán là HOSE và HNX đã ngắt kết nối giao dịch của VNDIRECT kể từ ngày 25/03/2024 cho đến khi Công ty khắc phục được hoàn toàn sự cố.

Sự cố của VNDIRECT là hồi chuông cảnh báo các CTCK cũng như tổ chức tài chính chủ động rà soát lại hệ thống đảm bảo an ninh mạng. Công ty chứng khoán là một trong những các tổ chức đầu tư mạnh cho hệ thống công nghệ thông tin. Giờ đây, song song với năng lực của hệ thống là thanh kiếm để tạo lợi thế cạnh tranh, CTCK cũng cần phải có một tấm khiên vững chắc để bảo vệ an toàn cho chính bản thân và khách hàng.

Đồng thời, CTCK cũng nên có hệ thống dự phòng cho những trường hợp bị sự cố hay bị tấn công để đảm bảo tính liên tục của hệ thống.