Phát sốt vì... giá vàng

Thị trường vàng trong nước hiện đang gặp khó khăn trong giao dịch. Nhiều người dân phản ánh khó mua bán vàng miếng SJC và vàng nhẫn các thương hiệu ở tiệm vàng, dù giá đang neo rất cao.

Bên cạnh đó, không ít người bán vàng bất ngờ khi DN mua vào vàng nhẫn 99,99 cao hơn vàng miếng SJC cả triệu đồng.

Giá vàng nhẫn “vượt mặt” vàng miếng SJC

Chỉ tính riêng năm 2024, giá vàng trên thị trường thế giới đã có rất nhiều lần phá đỉnh lịch sử, lập những mốc đỉnh mới. Hiện tại, giá vàng được giao dịch quanh 2.730 USD/ounce (+42% so với cuối năm ngoái).

Giá vàng thế giới tăng khá mạnh được hỗ trợ bởi nhu cầu phòng ngừa rủi ro trong bối cảnh Trung Đông căng thẳng và bầu cử Tổng thống Mỹ đến gần. Đáng chú ý, xu hướng tăng của giá vàng duy trì ngay cả khi tỷ giá đồng USD không ngừng tăng.

Phải coi vàng như những mặt hàng khác như lương thực, thực phẩm. Nếu không cho nhập thì sẽ nhập lậu. Không nên lo ảnh hưởng đến tỷ giá, bởi hiện nay nguồn cung không có, việc nhập lậu vẫn phải mang USD ra nước ngoài nhập về. Nếu cho xuất nhập khẩu bình thường, người ta lại gia công ra vàng trang sức xuất khẩu lại thu được ngoại tệ về.

TS Lê Xuân Nghĩa

Trong nước, giá vàng cũng liên tục tăng cao. Đến cuối tuần qua, giá vàng miếng SJC ở ngưỡng 87 - 89 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra). Trong khi vàng nhẫn ở ngưỡng 87,88 - 88,98 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra), tăng 3,2 triệu đồng/lượng chiều mua vào và tăng 3,3 triệu đồng/lượng chiều bán ra so với chốt phiên giao dịch tuần trước.

Giá vàng được dự báo nhiều khả năng sẽ còn tăng thêm, nhất là khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất từ đây đến cuối năm ít nhất 1 - 2 lần và Ngân hàng T.Ư tăng lượng mua vàng dự trữ.

Phải nhìn nhận, từ khi NHNN triển khai phương án mới bình ổn thị trường vàng, giá vàng miếng SJC và thế giới đã tiệm cận với nhau, thu hẹp cách biệt 18 - 20 triệu đồng/lượng trước đó. Giá vàng nhẫn 99,99 dần về sát với giá vàng miếng SJC.

Và trong tuần qua, lần đầu tiên sau nhiều năm, giá mua vào vàng nhẫn của các công ty cao hơn vàng miếng SJC cả triệu đồng/lượng. Đây là hiện tượng bất thường, bởi vàng miếng SJC là thương hiệu quốc gia, có tính thanh khoản cao, đóng vai trò như một loại tiền tệ, trong khi vàng nhẫn chỉ là vàng trang sức. Song xét trong bối cảnh các biện pháp quản lý thị trường vàng đang duy trì hiện nay, thì tình trạng trên lại không hề đáng ngạc nhiên.

Mua, bán vàng ngày càng khó

Chị Lan Phương (Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ: “Tôi đi mua 3 lượng vàng để trả nợ do năm ngoái xây nhà thiếu tiền nên vay vàng của bạn bè. Tuy nhiên, chờ 2 ngày nay vẫn chưa mua được”. "Tôi có đứa cháu sắp cưới, định mua chỉ vàng để mừng cho nó như đã hứa từ trước. Phải mua vàng có thương hiệu, có giấy tờ đàng hoàng để sau này nó cần muốn bán cũng dễ. Thế mà cả tuần nay vẫn chưa mua được"- bà Kim Tuyến ở Đống Đa kể.

Người có tiền không mua được vàng, người có vàng cũng không bán được. Theo phản ánh của một số người dân, họ liên tục đăng ký mua vàng trực tuyến nhưng không thành công. Người có vàng muốn bán cũng không dễ, nếu không có hóa đơn.

Theo cơ quan quản lý thị trường, trường hợp sản phẩm vàng đang kinh doanh tại các cửa hàng không có hóa đơn chứng từ được xác định là hàng hóa nhập lậu, không rõ xuất xứ hay hàng hóa giả mạo, nhãn hiệu sẽ bị tịch thu.

Các ngân hàng đều bán vàng trực tuyến với khối lượng nhỏ giọt, hầu như hết sạch chỉ sau vài phút mở bán. Vàng miếng khan hiếm, người dân đổ xô chuyển sang vàng nhẫn, khiến vàng nhẫn cũng khan hiếm theo và đắt ngang ngửa với vàng miếng. Dù vậy, tại các cửa hàng như Bảo Tín Minh Châu, Doji, PNJ, Bảo Tín Mạnh Hải,... đều thông báo không bán vàng nhẫn.

Trước nhiều phản ánh của người dân cho biết đi khắp Hà Nội không mua nổi 1 chỉ vàng nhẫn để mừng cưới, hoặc thông tin về người dân bán vàng trên chợ mạng, thảo luận tại tổ về các vấn đề liên quan đến kinh tế, xã hội vào ngày 26/10, đại biểu Lê Hoàng Hải (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai) nêu thực trạng, hiện đã hình thành thị trường “chợ đen” về vàng và giá cao hơn rất nhiều so với giá Nhà nước niêm yết. Hệ lụy có thể dẫn đến là người dân đã vay vàng, giờ phải trả nợ bằng vàng cũng trở thành người vi phạm pháp luật; thị trường bất động sản phi mã… Không những thế, hiện nay, giá vàng nhẫn, vàng trơn cũng bắt đầu “nhảy múa”.

Đã đến lúc cơ quan quản lý cần cân nhắc lại chương trình ổn định thị trường vàng. Bởi, mục tiêu giá vàng trong nước thu hẹp với vàng thế giới hiện đã đạt được, và nhu cầu hợp lý, hợp pháp của người dân phải được đáp ứng.

Giảm can thiệp hành chính

Một trong những lý do khiến thị trường vàng diễn biến như hiện nay là xuất phát từ câu chuyện độc quyền nhập khẩu vàng miếng. Theo nhiều chuyên gia, việc hạn chế giao dịch, thậm chí còn khiến giá ngày càng có cơ hội nhảy lên cao hơn bởi sự “ngăn sông cấm chợ” không cho nhập khẩu vàng.

Nhóm nghiên cứu của Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định, mặc dù không còn được biết đến với vai trò là một loại tiền tệ, nhưng vàng vẫn giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế. Nhóm nghiên cứu này kiến nghị cần giảm thiểu can thiệp hành chính trực tiếp vào thị trường vàng.

Theo đó, NHNN cần sớm sửa đổi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP theo hướng không can thiệp trực tiếp vào thị trường vàng bằng các biện pháp hành chính, chỉ quản lý và hoạch định chính sách, điều tiết dự trữ ngoại hối bằng vàng theo quy định pháp luật hiện hành.

Cụ thể, không nên một mình giữ quyền sản xuất vàng miếng mà nên cân nhắc nghiên cứu việc cấp phép cho một số DN đủ điều kiện thực hiện nhập khẩu và sản xuất vàng miếng để cân đối cung - cầu và đáp ứng nhu cầu đầu tư, tích trữ của người dân.

Mặc dù ghi nhận nỗ lực về điều hành giá vàng của cơ quan quản lý, nhưng nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính quốc gia Trương Văn Phước vẫn đánh giá thị trường vàng là điểm nghẽn cần giải quyết càng sớm càng tốt.

Trong bối cảnh phải chờ sửa Nghị định 24, NHNN tăng cung vàng miếng bằng cách xem xét cho một số DN được sản xuất vàng miếng để cung ứng cho thị trường. Điều này phù hợp với thông lệ quốc tế. Đồng thời thí điểm thành lập các Trung tâm tài chính quốc tế tại TP lớn, trong đó cần quan tâm đến thành lập sàn giao dịch hàng hóa, sàn giao dịch vàng liên thông với thị trường thế giới, từ đó giải quyết được bài toán về giá vàng.

Thị trường vàng gần như bị đóng băng sau khi hoạt động mua bán vàng miếng bị kiểm soát chặt, nguồn cung khan hiếm. Chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới đã giảm, song khi thị trường có dấu hiệu đóng băng, thì những giải pháp được áp dụng chưa hẳn đã tối ưu và đó không thể là giải pháp dài hơi.

TS Nguyễn Trí Hiếu