Ngành bán lẻ - Sẵn sàng cho chu kỳ tiêu dùng mới

1. 5T23: Tiêu dùng yếu dưới tác động tiêu cực của các yếu tố vĩ mô

Theo Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa 5T23 chỉ tăng 5,8% svck (đã điều chỉnh lạm phát), thấp nhất trong giai đoạn 2015-2023 (trừ năm 2020 do ảnh hưởng của Covid-19)

Trong 5T23, tổng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tăng 11,9% svck lên 2.527 nghìn tỷ đồng, trong đó, tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa tăng 10,3% svck, tuy nhiên, lạm phát đã tăng mạnh kể từ Q4/22 lên mức 4,54% svck đã khiến tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa điều chỉnh lạm phát chỉ tăng trưởng 5,8% svck, thấp nhất trong giai đoạn 2015-2023 (trừ năm 2020 do ảnh hưởng của Covid-19), cho thấy sự sụt giảm trong tổng tiêu dùng của Việt Nam trong bối cảnh nhiều biến động vĩ mô tiêu cực về việc làm và lãi suất tăng.

Theo khảo sát của Infocus, niềm tin của người tiêu dùng đã sụt giảm 1 năm liên tiếp, giảm từ 63 điểm vào T7/22 xuống chỉ còn 54 điểm vào T6/23, trong đó, vấn đề ảnh hưởng lớn đến niềm tin của người tiêu dùng chủ yếu đến từ yếu tố vĩ mô bao gồm lạm phát (57% khảo sát), kinh tế VN suy thoái (45% khảo sát), thất nghiệp (41% suy thoái) và suy thoái kinh tế toàn cầu (39% khảo sát).

Theo khảo sát của PwC vào Q1/23 tại Việt Nam, người tiêu dùng sẽ thắt chặt chi tiêu nhiều nhất đối với các mặt hàng không thiết yếu, bao gồm hàng xa xỉ (54% khảo sát), thiết bị điện tử (38% khảo sát), thời trang (34% khảo sát), đồ gia dụng (34% khảo sát),… và đã phản ánh vào kết quả không khả quan của các doanh nghiệp bán lẻ và tiêu dùng trên thị trường, từ bán lẻ điện tử gia dụng (kể từ Q4/22) đến hàng xa xỉ (từ T4/2023).

Ngoài ra, một trong những yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến tiêu dùng, đặc biệt là tiêu dùng không thiết yếu, đến từ việc thắt chặt tài chính tiêu dùng sau cuộc điều tra một số công ty tài chính tiêu dùng và tỷ lệ nợ xấu cao, đại diện là FE Credit (~45% thị phần tài chính tiêu dùng) đã tăng liên tục lên mức 23,7% vào cuối Q1/23, sẽ khiến dòng tiền từ tín dụng tiêu dùng giải ngân cho tiêu dùng giảm (có thể đóng góp tới 30% doanh thu cho các công ty bán lẻ)

2. Đã đến lúc sẵn sàng cho chu kỳ tiêu dùng mới kể từ Q4/23

Với những chuyển biến tích cực tại Mỹ khi CPI dần hạ nhiệt, gánh nặng tiêu dùng sẽ được giải tỏa không chỉ tại thị trường Mỹ khi chính sách tiền tệ của Fed sẽ có tác động lan tỏa toàn cầu. Chúng tôi kỳ vọng các đơn hàng mới từ các thị trường xuất khẩu chính sẽ tăng tốc từ nửa cuối 2023, qua đó giúp giảm bớt lo ngại về “lạm phát“, “thất nghiệp“ và “kinh tế VN suy thoái” và từng bước ổn định thu nhập giúp Việt Nam bước vào chu kỳ tiêu dùng mới.

Bên cạnh đó, chúng tôi kỳ vọng xu hướng giảm lãi suất cho vay sẽ tiếp tục sau các đợt cắt giảm lãi suất điều hành của NHNN, giúp tín dụng tiêu dùng dần quay trở lại sau khi nợ xấu được kiểm soát. Đối với các sản phẩm ICT, đặc biệt là điện thoại thông minh, với chu kỳ thay thế điện thoại ước tính từ 2-2,5 năm, chúng tôi kỳ vọng Q4/23 sẽ là thời điểm bùng nổ khi niềm tin của người tiêu dùng sau khi “chạm đáy” sẽ tăng lên và nhu cầu mạnh mẽ sau 1 năm thắt chặt tiêu dùng.

Các nhà bán lẻ lớn đang tiến hành cuộc chiến “giá rẻ” trong bối cảnh nhu cầu yếu để giảm tồn kho đồng thời duy trì/mở rộng thị phần nhờ quy mô lớn và khả năng tài chính mạnh. Có thể thấy MWG và FRT với thị phần hơn 60% thị trường điện thoại di động sẽ có cơ hội duy trì hoạt động kinh doanh và mở rộng thị phần sau khi bước vào chu kỳ phục hồi của tiêu dùng.

Trong khi đó, ở mảng tạp hóa hiện đại, với đại diện là Bách hóa Xanh và Winmart, vẫn duy trì doanh thu ổn định nhưng chịu tác động “sụt giá tiêu dùng – down trading effect”. Tuy nhiên, doanh thu các chuỗi này sẽ tốt hơn khi quy mô giỏ hàng tăng trở lại trong khi lưu lượng giao dịch qua BHX và Winmart đã tăng 15% trong Q1/23 so với trước đây (theo ước tính của chúng tôi).

Đối với mảng dược phẩm, Long Châu trở thành chuỗi nhà thuốc bán lẻ lớn nhất với 1.234 cửa hàng, đạt lợi nhuận khả quan (ước tính hơn 60 tỷ đồng trong Q1/23) và tiếp tục đà mở rộng, trong khi An Khang ghi nhận khoản lỗ 74 tỷ đồng trong Q1/23 và ngừng mở mới cửa hàng