Mua nợ lẫn nhau và chiến lược ứng phó của các ngân hàng

Các ngân hàng đang tranh thủ lôi kéo khách hàng tín dụng của nhau bằng yếu tố lãi suất thấp ngay từ đầu tháng 9. Liệu cuộc cạnh tranh này sẽ đi đến đâu và các ngân hàng khác sẽ đối phó bằng cách nào?

Lôi kéo khách hàng bằng lãi suất

Ngày 1/9, Vietcombank thông báo triển khai chính sách cho vay để trả nợ trước hạn tại ngân hàng khác đối với các khoản vay phục vụ nhu cầu đời sống của khách hàng cá nhân. Để lôi kéo khách hàng, hiện ngân hàng này áp dụng mức lãi suất cho vay ưu đãi chỉ từ 6.9%/năm trong 6 tháng đầu hoặc 7.5%/năm trong 12 tháng đầu hoặc 8.0%/năm trong 24 tháng đầu, sau đó sẽ điều chỉnh lãi suất cho vay theo tình hình thực tế.

Không chịu thua kém, ngay sau đó BIDV cũng chính thức triển khai chính sách cho khách hàng cá nhân vay vốn để trả nợ trước hạn khoản vay tại ngân hàng khác, với lãi suất thậm chí còn ưu đãi hơn khi áp mức chỉ từ 6%/năm đối với khoản vay ngắn hạn và 6.8%/năm đối với khoản vay trung dài hạn. Đáng lưu ý, ngoài các khoản vay phục vụ nhu cầu đời sống, BIDV cũng áp dụng cho khách hàng vay vốn sản xuất kinh doanh có nhu cầu trả nợ trước hạn tại các ngân hàng.

Ngoài ra, cả Vietcombank và BIDV đều xác định mức cho vay lên tới 100% dư nợ gốc còn lại tại ngân hàng đang vay, thực hiện thời gian ân hạn gốc lên đến 24 tháng và không vượt quá thời gian ân hạn trả nợ gốc còn lại của khoản vay. Thời hạn cho vay đến 30 năm và không vượt quá thời hạn còn lại của khoản vay tại ngân hàng khác. Khách hàng có thể dùng chính tài sản đảm bảo đang thế chấp tại ngân hàng khác hoặc tiền gửi, bất động sản của khách hàng hoặc người thân, đồng thời sử dụng nguồn trả nợ linh hoạt qua tài sản khách hàng sở hữu.

Chính sách của Vietcombank và BIDV được triển khai ngay khi thời điểm Thông tư 06/2023/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng đã chính thức có hiệu lực từ đầu tháng 9 này. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã bổ sung thêm quy định các tổ chức tín dụng được xem xét, quyết định cho khách hàng vay để trả nợ khoản vay tại tổ chức tín dụng khác với mục đích vay phục vụ nhu cầu đời sống thay vì chỉ được vay phục vụ sản xuất kinh doanh.

Như vậy,các khách hàng cá nhân đã vay vốn trung và dài hạn để mua nhà, mua ô tô; doanh nghiệp vay vốn dài hạn để xây dựng dự án sẽ được vay tiền ngân hàng để trả nợ trước hạn cho ngân hàng khác. Các chuyên gia phân tích cũng cho rằng, thông tư mới sẽ góp phần tạo ra sự cạnh tranh giữa các ngân hàng quyết liệt hơn, cũng như tạo điều kiện cho khách hàng tiếp cận thêm các vốn tín dụng ngân hàng, có thêm cơ hội lựa chọn dịch vụ và tiện ích tốt hơn tại các Tổ chức tín dụng khác.

Thực tế những gì đang bắt đầu diễn ra cho thấy một số nhà băng đã bắt đầu lôi kéo khách hàng tín dụng của nhau bằng các mức lãi suất ưu đãi, trong bối cảnh tổng cầu yếu và tăng trưởng tín dụng toàn ngành trì trệ từ đầu năm đến nay. Cần biết rằng, hoạt động phát triển cho vay của các ngân hàng chưa đạt như kỳ vọng trong những tháng qua không phải do ngân hàng thiếu vốn, mà vì ngoài nhu cầu vay thấp do triển vọng kinh tế kém tích cực, việc tìm kiếm khách hàng tốt đáp ứng các điều kiện vay của ngân hàng là rất khó khăn.

Với chất lượng tín dụng toàn ngành có dấu hiệu suy giảm, khách hàng tốt thì ngại vay vốn mở rộng hoạt động sản xuất hay đầu tư, có xu hướng thắt chặt chi tiêu, nên để phát triển các khoản vay mới từ nhóm này không phải là điều dễ dàng, dù lãi suất thời gian qua đã giảm dần sau 4 lần điều chỉnh giảm lãi suất điều hành của NHNN. Vì vậy, lôi kéo khách hàng tốt của nhau đang là chiêu bài mà không ít ngân hàng đang nỗ lực đẩy mạnh.

Và chiến lược đối phó

Trước tình thế này, các nhà băng còn lại sẽ phải tìm phương án giữ chân khách hàng bằng cách điều chỉnh lãi suất vay cho các khách hàng hiện hữu đảm bảo cạnh tranh hơn. Vì vậy, có lý do để tin rằng, đây là một trong những yếu tố giúp mặt bằng lãi suất cho vay tiếp tục giảm trong thời gian tới. Trong khi đó, NHNN mới đây cũng cho rằng với độ trễ chính sách và cam kết giảm lãi suất của các ngân hàng thương mại, dự kiến mặt bằng lãi suất cho vay cũng tiếp tục giảm .

Tuy nhiên, trong cuộc chiến lôi kéo khách hàng, những ngân hàng có chi phí vốn đầu vào thấp sẽ có lợi thế cạnh tranh rất lớn. Thống kê cho thấy những nhà băng quy mô lớn và có tỷ lệ tiền gửi CASA cao như Vietcombank, MBBank, Techcombank hay MSB có chi phí vốn đầu vào bình quân chỉ từ 3-4%/năm. Trong khi đó, các ngân hàng thương mại gốc quốc doanh có quy mô lớn khác như BIDV hay Vietinbank cũng có chi phí vốn bình quân chỉ quanh 4.5%.

Với chi phí vốn thấp hơn nhiều so với mặt bằng chung của thị trường, sẽ tạo điều kiện cho nhóm xác lập một mức lãi suất cho vay cực kỳ ưu đãi để lôi kéo khách hàng của các nhà băng khác. Vì vậy, câu chuyện tối ưu hóa chi phí vốn đầu vào đang là thách thức không nhỏ của nhiều ngân hàng hiện nay. Và cũng dễ hiểu vì sao hàng loạt nhà băng gần đây liên tục giảm lãi suất tiền gửi, trong đó các kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng về thấp hơn nhiều so với mức trần 4.75% theo quy định.

Một số ngân hàng có thể thực hiện giải pháp khác là tăng phí phạt trả nợ trước hạn để hạn chế khách hàng chuyển nợ vay qua ngân hàng khác. Từ trước đến nay, phí phạt trả nợ trước hạn thường ít được khách hàng quan tâm và mỗi nhà băng có chính sách khác nhau nhưng đều dựa trên các thông số như hình thức vay, thời gian vay còn lại và số tiền trả nợ trước hạn, phổ biến ở tỷ lệ từ 1-3% tính trên số tiền trả trước hạn.

Thực tế cũng đã có nhà băng bắt đầu triển khai chính sách phí trả nợ trước hạn mới riêng dành cho nhóm khách hàng trả nợ trước hạn bằng nguồn vốn vay từ ngân hàng khác, dù tính khả thi khi áp dụng là chưa rõ ràng. Vì vậy, thời gian tới có lẽ các khách hàng vay vốn sẽ quan tâm nhiều hơn đến phí phạt trả nợ trước hạn này trong các hợp đồng tín dụng với ngân hàng.

Bên cạnh đó, đứng về phía khách hàng, để xem xét có dễ bị lôi kéo sang ngân hàng khác hay không sẽ còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Đơn cử như khách hàng sẽ nhìn vào các loại phí đi kèm khi vay vốn ngân hàng như phí thẩm định, phí giải ngân, các loại phí bảo hiểm. Vì rõ ràng nếu lãi suất thấp nhưng phải chịu quá nhiều loại phí hoặc buộc phải mua các loại bảo hiểm kèm theo, lợi ích từ mức lãi suất thấp cũng sẽ bị xóa nhòa.

Cuối cùng, mức lãi suất ưu đãi mà các ngân hàng tung ra để lôi kéo khách hàng chuyển dư nợ sang, quan trọng sẽ kéo dài trong bao lâu và mức lãi suất sau thời gian ưu đãi có thể ở mức bao nhiêu cũng là điều cần phải xem xét.