Margin tăng cao: Cảnh báo sử dụng đòn bảy tài chính khi thị trường điều chỉnh

Với tốc độ tăng 74,62% so với đầu năm 2021, tổng dư nợ cho vay ký quỹ (margin) của các công ty chứng khoán tính đến ngày 13/9/2021 đã vượt 140 nghìn tỷ đồng, theo số liệu mới nhất từ Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước. Tuy nhiên theo các chuyên gia, nhà đầu tư cần cẩn trọng khi sử dụng đòn bảy tài chính, nhất là ở giai đoạn thị trường điều chỉnh như hiện nay.

140 nghìn tỷ margin không phải cao

“Với con số margin ở mức 140.000 tỷ đồng, thị trường bước vào quý III đã rơi vào một nhịp điều chỉnh trung hạn, thế nhưng thanh khoản vẫn đang duy trì ở mức cao”, ông Võ Thế Vinh, Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Guotai Junan Việt Nam nói trên Talkshow Phố Tài chính, chỉ ra tác động của tăng trưởng margin chỉ thấy được ở chiều thanh khoản.

Nhưng, biểu đồ VN-Index trong vòng 12 tháng qua chỉ ra mối liên hệ giữa thanh khoản cao và chỉ số chứng khoán. Điều này có lẽ phần lớn là nhờ dòng tiền đến từ các nhà đầu tư F0 tăng đột biến.

Theo Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD), trong tháng Chín đã có thêm 114.810 tài khoản giao dịch chứng khoán trong nước; lũy kế 9 tháng là 957.215 tài khoản mới, chiếm 26% tổng số tài khoản tính đến thời điểm 30/9, cho thấy tốc độ tăng rất cao.

Nhận định về con số 140 nghìn tỷ đồng margin, ông Vinh nói: “Chúng tôi thấy rằng, lượng margin này cũng không phải là quá cao”.

Trên thực tế, các công ty chứng khoán khi cho vay margin luôn phải đảm bảo các quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Ngoài ra, danh mục cho vay margin với quy mô 120% vốn chủ sở hữu chỉ vào khoảng 40-60% tổng tài sản của các công ty chứng khoán.

“Rõ ràng, mức cho vay margin ở thời điểm hiện tại so với tiềm lực tài chính của các công ty chứng khoán là không quá cao. Chúng ta biết là trong quý III cũng rất là nhiều công ty chứng khoán đã hoàn thành các đợt tăng vốn của họ và cho phép họ mở rộng danh mục cho vay margin hơn”, ông Vinh lưu ý thêm.

Đồng quan điểm, ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán VPS cho rằng trong giai đoạn này, thị trường chưa thể hiện rõ xu hướng nên các nhà đầu tư chưa hẳn là giải ngân mạnh để có thể sử dụng margin nhiều.

“Con số này có lẽ là phù hợp, an toàn”, ông Khánh nói, đề cập lại con số hơn 140 nghìn tỷ đồng cho vay margin.

Bổ sung thêm, ông Võ Thế Vinh từ Guotai Junan lưu ý rằng đối với hoạt động cho vay margin, thường là các công ty chứng khoán khi nhìn thấy cái rủi ro của thị trường thì quan điểm quản trị rủi ro của họ cũng sẽ siết chặt.

Liên quan đến những phiên giảm điểm vừa qua của thị trường chứng khoán trong nước, ông Vinh cho rằng áp lực đến từ margin là có nhưng không quá lớn.

“Có thể chỉ cần một vài phiên điều chỉnh để có thể giảm lượng margin tại các nhóm cổ phiếu tăng nóng”, ông Vinh nói.

“Trong bối cảnh thị trường có những biến động lớn, một trong những quan điểm của nhà quản lý là sẽ giám sát chặt các dòng vốn vào thị trường, trong đó có nguồn tiền từ giao dịch ký quỹ, để đảm bảo các công ty chứng khoán và các nhà đầu tư tuân thủ đúng pháp luật về cho vay ký quỹ”, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cũng khẳng định.

Hành xử thế nào với vay margin

Nhìn chung, thói quen của các nhà đầu tư là sử dụng đòn bẩy tài chính ở trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Bởi khi họ nhìn thấy có cơ hội, họ muốn mua tối đa với số tiền đang có.

“Nó sẽ tạo nên một thói quen, một chiến lược đầu tư không tốt, không hiệu quả lắm”, ông Lê Đức Khánh của VPS nói.

Theo vị này, với các nhà đầu tư thì tốt nhất nên sử dụng đòn bẩy tài chính khi thị trường tăng rõ nét, thể hiện rõ xu hướng và có những cổ phiếu có thanh khoản tốt. Với thị trường đi ngang hoặc đang có những biến động như một vài phiên trở lại đây thì nên hạn chế tối đa việc sử dụng margin.

Đồng quan điểm, ông Vinh từ Guotai Junan nhấn mạnh rằng khi thị trường điều chỉnh, nhóm nhà đầu tư đầu tiên phải bán giải chấp đều là các nhà đầu tư cá nhân bởi họ thường sử dụng đòn bẩy rất lớn tại những phiên tăng nóng của thị trường.

“Điểm mua của họ thường là khi giá đã cao, do một tâm lý rất phổ biến trên thị trường là sợ bị bỏ lỡ cơ hội khi chứng kiến một đà tăng nóng của một số cổ phiếu. Do vậy, khi sử dụng margin thì biến động trong ngắn hạn sẽ bị khuếch đại lên do mức độ đòn bẩy của chúng ta sử dụng. Và với các phiên tăng giảm đan xen như thế này, nhà đầu tư cần phải tính toán và duy trì một mức độ đòn bẩy vừa phải để tránh tạo ra áp lực cho mình”, ông Vinh chia sẻ.

Khuyến nghị hướng sử dụng margin của nhà đầu tư cá nhân, ông Khánh của VPS cho rằng cần giải ngân thận trọng. Trong giai đoạn thị trường không rõ xu hướng hoặc là đi ngang, có nhiều rủi ro thì nên giữ một phần tiền hoặc mua 2-3 mã cổ phiếu trở xuống, quản trị sát sao các cổ phiếu đang nắm giữ.

Với thị trường vào xu hướng tăng rõ hơn, nhà đầu tư có thể mua nhiều hơn hoặc có xu hướng tăng tỷ trọng lớn vào một vài các cổ phiếu chiến lược để có cơ hội sinh lời cao hơn.

“Những người có kinh nghiệm họ cũng phải đợi thời điểm phù hợp họ mới dùng margin”, ông Khánh nói.

Lưu ý rằng lãi suất cho vay margin hiện khoảng 8-10%, ông Vinh từ Guotai Junan cho rằng nhà đầu tư cần giả định cổ phiếu điều chỉnh 10%, 15%, hay 20% so với mức giá mua – mức tương đối phổ biến - và dự tính mức lỗ so với tài sản chiếm tỷ lệ bao nhiêu phần trăm.

“Việc dự kiến được kịch bản xấu trong ngắn hạn sẽ giúp nhà đầu tư chuẩn bị được tâm lý giao dịch, tránh mức lỗ trong ngắn hạn tạo cho mình cảm giác hoảng loạn, dẫn đến việc bán quá vội vàng”, ông Vinh nói và thêm rằng: “Thật sự các nhà đầu tư cần phải tích lũy kinh nghiệm trước khi sử dụng đòn bẩy tài chính”.