Dự thảo: Vốn vay ngắn hạn nước ngoài không được đầu tư bất động sản, kinh doanh chứng khoán, nhận chuyển nhượng dự án

Dự thảo thông tư mới của Ngân hàng Nhà nước không cho phép doanh nghiệp vay ngắn hạn nước ngoài đầu tư bất động sản, kinh doanh chứng khoán...

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư quy định về điều kiện vay nước ngoài của doanh nghiệp không được Chính phủ bảo lãnh nhằm mục đích quản lý điều kiện vay nước ngoài chặt chẽ trong bối cảnh hiện tại. Dự thảo thông tư mới dự kiến thay thế cho Thông tư 12/2014/TT-NHNN.

Dự thảo thông tư quy định điều kiện vay nước ngoài tập trung vào hỗ trợ các nhu cầu vốn phục vụ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, hạn chế vay nước ngoài cho các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.

Đối với vay ngắn hạn nước ngoài, dự thảo quy định doanh nghiệp chỉ được vay ngắn hạn để thanh toán các khoản nợ phát sinh trong vòng 12 tháng từ thời điểm ký thỏa thuận vay, song không bao gồm các khoản nợ phát sinh từ hợp đồng vay với người cư trú, các khoản phải trả phát sinh từ mua chứng khoán kinh doanh, góp vốn mua cổ phần, mua bất động sản đầu tư và nhận chuyển nhượng dự án.

NHNN nhận định việc tăng trưởng "nóng", "ồ ạt" của thị trường chứng khoán và kinh doanh bất động sản tiềm ẩn rủi ro lớn vì có thể tạo ra tình trạng vốn "ảo", "bong bóng" tài sản, là mầm mống của những bất ổn tài chính vĩ mô. Do đó, dòng vốn vay nước ngoài ngắn hạn cần được quản lý chặt chẽ hơn nữa để hạn chế các nguy cơ đảo chiều, NHNN cho rằng cần hạn chế việc doanh nghiệp vay nước ngoài ngắn hạn cho các mục đích tiềm ẩn rủi ro bong bóng giá như chứng khoán, bất động sản.

Theo nhà điều hành, định hướng quản lý trên nhất quán với quan điểm đánh giá rủi ro, qua đó, cần quản lý chặt chẽ đối với các lĩnh vực kinh doanh chứng khoán, kinh doanh bất động sản trong hoạt động cấp tín dụng trong nước.

Ngoài định hướng chặn mục đích vay nước ngoài ngắn hạn đầu tư vào chứng khoán và bất động sản nói trên, NHNN cũng dự kiến không cho phép sử dụng vốn vay ngắn hạn để nhận chuyển nhượng dự án đầu tư và mua cổ phần, mua phần vốn góp do việc thực hiện dự án hoặc mua cổ phần, mua vốn góp tại doanh nghiệp nhằm thâu tóm doanh nghiệp, mua bán sáp nhập để quản lý, phát triển doanh nghiệp về lâu dài là hoạt động mang tính dài hạn; do đó, nếu vay vốn nước ngoài ngắn hạn để thanh toán cho khoản nợ phát sinh từ các mục đích sử dụng vốn trung dài hạn nêu trên sẽ tạo ra rủi ro thanh khoản và đi ngược lại bản chất của dòng vốn ngắn hạn chỉ nhằm hỗ trợ thiếu hụt thanh khoản tạm thời.

Bên cạnh đó, NHNN đặt tình huống, trường hợp bên đi vay nhận chuyển nhượng dự án hoặc mua cổ phần, mua phần vốn góp của doanh nghiệp khác nhưng không nhằm mục tiêu phát triển dự án hoặc quản lý doanh nghiệp mà tiếp tục chuyển nhượng dự án, bán cổ phần cho bên thứ ba thì hoạt động mua đi bán lại này cũng có thể tạo bong bóng giá, không tạo ra giá trị thực cho nền kinh tế và cần bị hạn chế.

Thời gian gần đây, vay nước ngoài của tổ chức tín dụng (TCTD) và doanh nghiệp có xu hướng tăng do tận dụng mặt bằng lãi suất thấp trên thị trường quốc tế, nhiều doanh nghiệp vay vốn từ công ty mẹ, để hỗ trợ hoạt động kinh doanh. Điều này dẫn đến nguy cơ không đảm bảo chỉ tiêu tổng hạn mức rút vốn ròng trung, dài hạn và mức tăng dư nợ vay ngắn hạn nước ngoài được phê duyệt hàng năm. Hiện nay, vay của doanh nghiệp chiếm khoảng 70-80% tổng dư nợ vay nước ngoài tự vay tự trả của nền kinh tế và xu hướng doanh nghiệp tăng vay nợ nước ngoài là không tránh khỏi trong giai đoạn 2021-2030.