Tỷ lệ nợ trên GDP của Trung Quốc lên cao kỷ lục

Tỷ lệ nợ trên GDP của Trung Quốc tăng lên mức kỷ lục mới vào cuối tháng 06/2022, khi chính quyền địa phương tích cực đi vay để củng cố nền kinh tế đang bị đè nặng bởi chính sách Zero COVID nghiêm ngặt.

Nợ của lĩnh vực phi tài chính ở Trung Quốc là 51.87 ngàn tỷ USD, tương đương 295% GDP và đây là tỷ lệ nợ trên GDP cao nhất kể từ khi dữ liệu được thu thập vào năm 1995, theo số liệu của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS). Con số này đã vượt qua kỷ lục trước đó vào cuối năm 2020, dù công ty tư nhân và hộ gia đình không có động lực vay vốn trong bối cảnh nền kinh tế suy yếu.

Theo Viện Tài chính và Phát triển Quốc gia Trung Quốc, tỷ lệ nợ có thể còn tăng mạnh hơn kể từ sau tháng 06/2022.

Mặc dù đại dịch COVID-19 và những tác động lây lan của nó chỉ là một vấn đề ngắn hạn, song triển vọng dài hạn của Trung Quốc cũng có thể không khả quan hơn. Tỷ lệ sinh giảm và dân số già hoá dự kiến làm tăng gánh nặng tài chính cho các chương trình an sinh xã hội, khiến Chính phủ có ít nguồn lực hơn để thúc đẩy tăng trưởng.

Lý do khiến tỷ lệ nợ trên GDP của Trung Quốc tăng vọt đến từ cả vấn đề nợ và GDP.

Với GDP, lệnh phong toả ở Thượng Hải và các thành phố lớn khác nhằm ngăn chặn sự lây lan của biến thể omicron đã ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế. GDP thực tế chỉ tăng 0.4% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý 2/2022.

Trong khi đó, nợ công tăng là yếu tố chính dẫn tới tỷ lệ nợ/GDP tăng gần 6 điểm phần trăm trong quý 2/2022 so với cuối năm 2020, ngay cả khi nợ của doanh nghiệp và hộ gia đình đồng loạt giảm. Việc chính quyền trung ương thúc đẩy các dự án cơ sở hạ tầng để kích thích nền kinh tế đã buộc chính quyền các địa phương phải phát hành thêm trái phiếu. Số trái phiếu mới phát hành dự kiến đạt mức cao nhất mọi thời đại là hơn 4,000 tỷ nhân dân tệ (570 tỷ USD) trong năm nay.

Chỉ số đo lường nhu cầu vay ngân hàng, do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) tạo lập, giảm xuống mức thấp nhất trong gần 6 năm qua vào quý 2/2022, và chỉ phục hồi nhẹ trong quý 3/2022.

Các doanh nghiệp tư nhân đặc biệt hạn chế chi tiêu trong bối cảnh hiện tại. Dữ liệu của Chính phủ cho thấy tổng đầu tư tư nhân vào các tài sản có thu nhập cố định trong 10 tháng đầu năm nay chỉ tăng khoảng 2% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, tổng đầu tư của khối doanh nghiệp nhà nước lại tăng 11%, có thể do Chính phủ đã huy động các ngân hàng quốc doanh cho những thực thể này vay nhằm phục hồi nền kinh tế.

Các hộ gia đình cũng không còn động lực để vay vốn khi Bắc Kinh chủ trương siết quy định đối với lĩnh vực bất động sản và sự suy yếu của kinh tế Trung Quốc khiến thị trường nhà ở lao dốc. Theo khảo sát trong quý 3/2022 của PBOC, thị trường đang dự đoán giá nhà ở sẽ về mức thấp nhất kể từ khi dữ liệu được thu thập vào năm 2009.

Rõ ràng, triển vọng kinh tế mơ hồ đang khiến doanh nghiệp tư nhân và hộ gia đình trở nên thận trọng.

Các ước tính dân số mới nhất của Liên Hợp Quốc cho thấy dân số Trung Quốc đang trên đà giảm hàng năm tính đến ngày 1/7. Sự suy giảm này dự kiến trầm trọng hơn trong một phần tư thế kỷ tới do tác động của các chính sách hạn chế số con trong mỗi gia đình trước đây, với mức giảm khoảng 90 triệu người vào năm 2047. Trong khi đó, độ tuổi trung bình dự kiến tăng từ 38.5 năm nay lên hơn 50 vào năm 2047.

Ngoài ra, việc Chính phủ siết quy định với doanh nghiệp và thị trường tài chính, đặc biệt là với khối tư nhân, cũng khiến một số nhà quan sát lo ngại về những hậu quả tiềm ẩn đối với tiềm năng tăng trưởng của Trung Quốc.

Trong khi đó, Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới, chứng kiến tỷ lệ nợ/GDP tạm thời cao hơn Trung Quốc vào cuối năm 2020 và đầu năm 2021. Tuy nhiên, kể từ đó, tỷ lệ này đã giảm xuống, thấp hơn 30 điểm cơ bản so với con số của Trung Quốc vào cuối quý 2/2022. Tỷ lệ nợ/GDP của Mỹ cải thiện hơn Trung Quốc nhờ nền kinh tế phục hồi và việc tăng lãi suất của Fed khiến hoạt động cho vay chậm lại. Triển vọng tăng trưởng trong tương lai của Mỹ cũng có vẻ sáng sủa hơn, một phần nhờ vào dân số ngày càng mở rộng.