Giải thích thuật ngữ

GDP

GDP là từ viết tắt của Gross Domestic Product, có nghĩa là Tổng sản phẩm quốc nội. Đây là chỉ số kinh tế quan trọng được sử dụng để đo lường giá trị tất cả các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong một nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. GDP được coi là một chỉ số đo lường sức khỏe của nền kinh tế và được sử dụng để so sánh khối lượng sản xuất giữa các nước và trong cùng một quốc gia qua các năm.

Việc phân tích, tính toán GDP thực tế là cơ sở để thành lập các chiến lược phát triển kinh tế ngắn hạn và dài hạn. Chỉ số GDP là thước đo để đánh giá tốc độ phát triển kinh tế của một quốc gia.

Không chỉ vậy, thông qua GDP bình quân đầu người ta biết được mức thu nhập tương đối cũng như chất lượng sống của người dân ở từng quốc gia.

Các phương pháp tính GDP

Phương pháp chi tiêu

Công thức tính GDP theo phương pháp này là bằng tổng chi tiêu của tất cả các đối tượng tiêu dùng cuối cùng trong nền kinh tế, bao gồm người tiêu dùng và doanh nghiệp trong nước, chính phủ và người nước ngoài.

Cụ thể, công thức tính GDP theo phương pháp chi tiêu là:

GDP = C + I + G + (X – M).

Trong đó:

C là tổng chi tiêu tiêu dùng
I là tổng đầu tư
G là tổng chi tiêu của chính phủ
X là giá trị xuất khẩu
M là giá trị nhập khẩu.

Phương pháp chi tiêu giúp đo lường giá trị các sản phẩm và dịch vụ được tiêu thụ và sử dụng trong nền kinh tế. Tuy nhiên, phương pháp này không bao gồm các hoạt động không được tính trong hệ thống chính thống, chẳng hạn như hoạt động sản xuất và tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế ngầm. Ngoài ra, phương pháp chi tiêu không tính đến những giá trị sản xuất tự tiêu thụ, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế một cách gián tiếp.

Phương pháp sản xuất

Phương pháp sản xuất là phương pháp tính GDP dựa trên tổng giá trị tăng thêm (VA) của một nền kinh tế. VA là sự khác biệt giữa giá trị sản xuất và giá trị tiêu dùng trung gian. Công thức tính GDP theo phương pháp sản xuất là:

GDP = Tổng giá trị tăng thêm (VA) = Giá trị sản xuất – Tiêu dùng trung gian

Trong đó:

Giá trị sản xuất: được tính bằng tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một năm.
Tiêu dùng trung gian: là các chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất hàng hóa và dịch vụ, ví dụ như chi phí nguyên vật liệu, chi phí lao động, chi phí tiền thuê nhà xưởng, chi phí năng lượng, chi phí vận chuyển và chi phí quảng cáo.

Phương pháp này cho phép tính toán đóng góp thực sự của các lĩnh vực sản xuất vào GDP của một quốc gia.

Phương pháp thu nhập

Phương pháp thu nhập tính GDP bằng tổng thu nhập của tất cả các chủ thể kinh tế trong một quốc gia trong một năm. Cụ thể, GDP được tính bằng tổng thu nhập của lao động, chủ sở hữu vốn và chính phủ. Phương pháp này tính toán các khoản thu nhập bao gồm lương của nhân viên, lợi nhuận của doanh nghiệp, lợi tức của nhà đầu tư và khoản thuế thu nhập cá nhân. Công thức tính GDP bằng phương pháp thu nhập là:

GDP = Lương + Lợi nhuận + Lợi tức + Thuế.

Ưu điểm và hạn chế của chỉ số GDP

Chỉ số GDP có những ưu và hạn chế như sau:

Ưu điểm:

GDP cung cấp cho chúng ta một cái nhìn tổng quan về sản xuất và tăng trưởng kinh tế của một quốc gia hoặc khu vực kinh tế.
GDP cũng cho phép so sánh giữa các quốc gia hoặc khu vực kinh tế khác nhau và đánh giá sự phát triển kinh tế giữa các quốc gia.
GDP cũng là một chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng trả nợ và tăng trưởng kinh tế của một quốc gia.

Hạn chế:

GDP không phản ánh đầy đủ các khía cạnh của sự phát triển kinh tế, như chất lượng cuộc sống, môi trường sống và sức khỏe của người dân.
GDP cũng không phân biệt được giữa các loại sản phẩm và dịch vụ, và không đo lường được giá trị của hoạt động phi thương mại, như lao động tự do hay người nộp thuế.
Ngoài ra, các biện pháp để tăng GDP như tăng sản xuất và tiêu dùng có thể gây ra các vấn đề liên quan đến tài nguyên và môi trường, và không thể đảm bảo sự phân bố công bằng của kinh tế.

Vì vậy, cần phải kết hợp sử dụng các chỉ số kinh tế khác, cùng với GDP để đánh giá sự phát triển kinh tế một cách toàn diện.

Một số loại chỉ số GDP thường gặp

Khi tìm hiểu về nền kinh tế của 1 quốc gia hoặc so sánh giữa các quốc gia khác nhau chúng ta dễ dàng tìm gặp những loại chỉ số GDP sau đây

GDP danh nghĩa: là giá trị sản phẩm và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong một khu vực nhất định trong một năm cụ thể, được tính bằng giá thị trường hiện tại của nó.
GDP thực tế: còn được gọi là GDP điều chỉnh, là GDP tính theo giá cố định. Nó được sử dụng để loại bỏ sự biến động trong giá của các sản phẩm và dịch vụ giữa các năm và cho phép so sánh giá trị thực sự của GDP giữa các năm khác nhau.
GDP tiềm năng: là giá trị GDP mà nền kinh tế có thể đạt được khi tất cả các tài nguyên trong kinh tế được sử dụng hiệu quả và tối đa hóa sản xuất.
GDP bình quân đầu người: là GDP chia cho số lượng dân số của một quốc gia. Đây là chỉ số đo lường mức độ giàu có trung bình của mỗi cá nhân trong một quốc gia.
Tỷ lệ tăng trưởng GDP: là tỷ lệ tăng trưởng của GDP trong một khoảng thời gian nhất định. Nó là chỉ số đo lường mức độ phát triển của một nền kinh tế trong thời gian.

Bài viết được đóng góp bởi chuyên gia: Nguyễn Hồng Điệp