Trung Đông trở thành 'ATM của thế giới'

Với lượng tiền mặt lớn, các nước vùng Vịnh được ví như "ATM của thế giới", đóng vai trò chính trong các vụ mua bán sáp nhập toàn cầu.

Năm năm trước, sự kiện đầu tư được chính quyền Arab Saudi tổ chức với tên gọi "Sáng kiến Đầu tư Tương lai" được ví là "Davos trên sa mạc" vắng bóng các nhà đầu tư Mỹ. Các CEO của Phố Wall đã rút lui sau khi Mỹ cáo buộc nước này đứng sau cái chết của hai nhà báo nước họ.

Nhưng năm nay, Hội nghị Riyadh vào tháng tới do Thái tử Arab Saudi Mohammed bin Salman tổ chức dự kiến đông đến mức các CEO phải trả phí 15.000 USD mỗi người để được tham dự.

Nhu cầu nhận vốn từ quốc gia Vùng Vịnh đã bắt đầu tăng cao từ 2022, khi tiền từ các nơi khác thắt chặt. Tại hội nghị năm ngoái, Yasir Al Rumayyan, Giám đốc Public Investment Fund (PIF) của Arab Saudi đã tham gia một cuộc thảo luận bàn tròn cùng lãnh đạo của hai công ty quản lý đầu tư lớn nhất thế giới. Đó là Stephen Schwarzman, CEO Blackstone và Ray Dalio, Nhà sáng lập Bridgewater Associates. Các tên tuổi hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm cũng tụ tập ở đó, CEO FTX Sam Bankman Fried đến tìm kiếm nguồn tài trợ.

Ben Horowitz, Đồng sáng lập công ty đầu tư mạo hiểm Andreessen Horowitz (Mỹ), cho biết tại một hội nghị do PIF tài trợ vào mùa xuân này rằng Arab Saudi là một "quốc gia khởi nghiệp" và gọi Thái tử Mohammed là "nhà sáng lập", người đang tạo ra một nền văn hóa mới và tầm nhìn mới cho đất nước.

Các nước Trung Đông giờ có cơ hội xuất hiện trên sân khấu tài chính thế giới để mở rộng ảnh hưởng toàn cầu của mình. Đúng lúc các nhà đầu tư truyền thống của phương Tây bị cản trở bởi lãi suất tăng cao, phải rút lui khỏi các thương vụ đầu tư tư nhân, Trung Đông ở giai đoạn bùng nổ năng lượng. Nhờ đó họ tràn ngập tiền mặt. Các quỹ đầu tư nhà nước ở khu vực này đã trở thành "máy ATM" - nơi bơm tiền cho vốn cổ phần tư nhân, vốn mạo hiểm và các quỹ bất động sản đang khó huy động tiền ở nơi khác, theo WSJ.

Thị trường mua bán và sáp nhập (M&A) nhận được sự quan tâm ngày càng tăng từ Vùng Vịnh. Các thỏa thuận đáng chú ý gần đây như quỹ Abu Dhabi mua công ty quản lý đầu tư Fortress với giá hơn 2 tỷ USD, một quỹ của Saudi mua đơn vị hàng không của Standard Chartered với giá 700 triệu USD.

Các công ty và quỹ được giám sát bởi Cố vấn an ninh quốc gia Abu Dhabi Sheikh Tahnoun bin Zayed Al Nahyan đã chạy đua để mua Standard Chartered và ngân hàng đầu tư Lazard. Họ cũng đã đạt được các thỏa thuận gần đây để mua một công ty chăm sóc sức khỏe trị giá 1,2 tỷ USD của Anh và nắm quyền kiểm soát một phần gã khổng lồ thực phẩm Colombia trị giá gần 6 tỷ USD.

Peter Jädersten, Nhà sáng lập công ty tư vấn gây quỹ Jade Advisors, cho biết đang rất khó để huy động vốn ở những nơi khác. "Bây giờ, mọi người đều muốn đến Trung Đông - giống như cơn sốt vàng ở Mỹ ngày xưa", ông nói.

Các nhà quản lý quỹ đến Trung Đông và thường đợi cơ hội trong phòng chờ của các quỹ đầu tư quốc gia. Những nhà quản lý ở Thung lũng Silicon và New York hiện diện gần như thường xuyên tại hành lang lát đá cẩm thạch trắng của Four Seasons Abu Dhabi, cũng như các khách sạn hàng đầu khác.

Sự thống trị mới của Vùng Vịnh thể hiện rõ nhất trong rót vốn vào các quỹ tư nhân. Số liệu của hai trong số các quỹ quốc gia lớn nhất khu vực này phản ánh điều đó. Tại PIF của Arab Saudi, các cam kết đối với "chứng khoán đầu tư" - một danh mục bao gồm các quỹ tư nhân - đã tăng lên 56 tỷ USD vào năm 2022, từ mức 33 tỷ USD một năm trước đó. Quỹ Mubadala của Abu Dhabi (UAE) báo cáo cam kết tăng vốn gấp đôi lên 18 tỷ USD vào năm 2022.

Lãnh đạo các công ty cổ phần tư nhân khổng lồ như TPG, KKR và Carlyle Group đánh giá sự quan tâm từ Trung Đông vẫn mạnh mẽ trong khi các khu vực khác trên thế giới suy giảm. Tại một hội nghị vào tháng 6, Harvey Schwartz, CEO Carlyle nói các nhà đầu tư Trung Đông "rất tiên phong, năng động".

Trong khi khu vực này tăng tốc, vốn từ các nhà đầu tư truyền thống phương Tây đã giảm. Lý do là mặt bằng lãi suất toàn cầu cao hơn đã gây ra tổn thất ở phần lớn danh mục đầu tư của họ - đặc biệt là cổ phiếu và trái phiếu.

Theo PitchBook, các nhà đầu tư đã rót 33 tỷ USD vào các quỹ đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Mỹ trong nửa đầu năm 2023, chưa bằng một nửa so với 74 tỷ USD cùng kỳ 2021. Huy động vốn toàn cầu của tất cả quỹ tư nhân đã giảm 10% trong năm ngoái, xuống còn 1.500 tỷ USD, theo Preqin.

Nhiều người trong ngành cho rằng đà giảm này sẽ duy trì. "Việc huy động vốn đã trở nên khó khăn hơn rất nhiều trong 12 tháng qua", Brenda Rainey, Phó chủ tịch điều hành tại Bain & Co, công ty tư vấn cho các quỹ cổ phần tư nhân, cho biết.

Ngược lại, bùng nổ thỏa thuận đầu tư từ Vùng Vịnh đến từ 2 nguyên nhân. Đầu tiên, giá năng lượng tăng cao, một phần do xung đột Ukraine, đã mang lại cho các quỹ tài sản phụ thuộc vào dầu khí của khu vực thêm hàng chục tỷ USD.

Đồng thời, Thái tử Arab Saudi Mohammed và các quan chức hàng đầu UAE mong muốn phát triển tầm ảnh hưởng lớn hơn trên trường thế giới - về địa chính trị, tài chính và thể thao. Họ bơm thêm tiền vào quỹ nhà nước để thực hiện các giao dịch.

Sự giao thoa giữa chính trị và tài chính trong khu vực đã khiến các quỹ của Arab Saudi, UAE và Qatar là những người hỗ trợ tài chính chính cho hai nhân vật chủ chốt của chính quyền Trump: Jared Kushner và cựu Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin, cùng nhau huy động được hàng tỷ USD từ đây.

Các nhà quản lý quỹ cho biết những quỹ Vùng Vịnh đã thúc đẩy các công ty cùng ngành ở Mỹ mở văn phòng tại Trung Đông để dễ nhận đầu tư hơn. Công ty đầu tư BlackRock (Mỹ) cho biết sẽ thành lập nhóm chuyên trách ở Riyadh để đẩy đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng ở Vùng Vịnh.

Millennium Management trụ sở tại New York, đã thành lập văn phòng tại Dubai vào năm 2020 và các văn phòng khác sau đó, bao gồm công ty cổ phần tư nhân CVC Capital Partners và ExodusPoint Capital Management - startup quỹ phòng hộ lớn nhất từ trước đến nay với số vốn ban đầu là 8 tỷ USD. Tikehau Capital và Ardian của châu Âu đều thành lập các nhóm chuyên trách ở Abu Dhabi.

Nhà quản lý đầu tư thay thế Pretium (Mỹ) đã thuê một chuyên gia kỳ cựu trong ngành ở Dubai. Dalio Family Office - công ty quản lý tài sản các gia đình giàu có - cũng thành lập văn phòng tại Abu Dhabi. Rajeev Misra, nhà tài trợ lâu năm của SoftBank, đã đảm bảo cam kết rót hơn 6 tỷ USD cho một liên doanh mới với nhiều quỹ đầu tư liên kết với Abu Dhabi. Họ đang chuyển văn phòng từ Anh đến UAE.

Công ty đầu tư mạo hiểm thuộc Tiger Global đã vật lộn để huy động vốn cho quỹ mới nhất, liên tục cắt giảm mục tiêu hàng tỷ USD. Do thua lỗ và môi trường gây quỹ ảm đạm hơn nên nhiều nhà đầu tư Mỹ đã phớt lờ nó. Nhưng công ty này đã tìm được cứu tinh Sanabil, một đơn vị thuộc PIF. Mùa xuân vừa qua, Sanabil thêm Tiger vào danh sách công khai các nhà quản lý quỹ mà họ ủng hộ. Vài cái tên khác trong danh sách gồm Founders Fund của Peter Thiel và Andreessen Horowitz.

Ibrahim Ajami, Quản lý các khoản đầu tư khởi nghiệp tại quỹ nhà nước Mubadala của Abu Dhabi, cho biết môi trường thế giới hiện mang lại cho Mubadala khả năng "rất chu đáo và chọn lọc" về những quỹ nào nên tham gia tài trợ.

Ông nói Mubadala có thể thương lượng được các điều khoản cho phép họ mua cổ phần của chính công ty quản lý quỹ hoặc đầu tư cùng với những đơn vị khác. "Những gì chúng tôi đang làm là đi sâu, tập trung và gắn kết hơn với một nhóm các nhà quản lý được chọn lọc", ông nói.