Thách thức sử dụng vốn hiệu quả sau ‘cuộc đua’ tăng vốn của các công ty chứng khoán

Vào những tháng cuối năm 2023, cuộc đua tăng vốn giữa các công ty chứng khoán vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt!

Cấp tập tăng vốn

Cuộc đua tăng vốn giữa các công ty chứng khoán trong tốp 10 vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại trong những tháng cuối năm 2023. Điển hình như vào trung tuần tháng 12-2023, Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) quyết định bổ sung thêm 3.000 tỉ đồng vốn đầu tư vào Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) – công ty chứng khoán do ngân hàng này sở hữu 100%. Đợt tăng vốn này dự kiến được thực hiện trong năm 2024, qua đó có thể nhanh chóng đưa ACBS bước vào tốp 5 công ty chứng khoán có quy mô vốn điều lệ lớn nhất ngành. Quyết định trên được thông qua chỉ một tháng rưỡi sau khi ACBS hoàn tất các thủ tục tăng vốn từ 3.000 tỉ đồng lên 4.000 tỉ đồng. Hội đồng thành viên công ty chứng khoán này cũng vừa họp và thống nhất kế hoạch kinh doanh năm 2024. Các con số cụ thể không được công bố, nhưng phương án nâng vốn điều lệ từ 4.000 tỉ đồng lên 7.000 tỉ đồng cùng việc bổ nhiệm thêm các nhân sự lãnh đạo đã phần nào cho thấy kỳ vọng của ngân hàng mẹ ACB đối với đơn vị thành viên này trong năm 2024.

ACB không phải ngân hàng duy nhất tích cực đầu tư thêm nguồn lực vào công ty chứng khoán do mình sở hữu. Một trường hợp khác là Công ty cổ phần Chứng khoán LPBank (LPBS) – do LPBank sở hữu 5,5% vốn điều lệ, sắp tới cũng sẽ trình tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông bất thường để thông qua phương án tăng vốn “khủng” từ 250 tỉ đồng lên 3.888 tỉ đồng. LPBS sẽ chào bán tối đa 363,8 triệu cổ phiếu với mức giá không thấp hơn 10.000 đồng/cổ phiếu, cổ đông sở hữu mỗi 1.000 cổ phiếu sẽ được mua thêm 14.552 cổ phiếu mới.

Thông qua góp vốn cổ phần, hơn một năm qua, Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) và Công ty cổ phần Chứng khoán Kỹ thương (TCBS) cũng có bước nhảy vọt về năng lực tài chính. Vốn điều lệ của VPBankS đã cán mốc 15.000 tỉ đồng trong khi TCBS cũng đã nhận thêm 10.242 tỉ đồng từ việc chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu – đứng đầu quy mô vốn chủ sở hữu nhóm các công ty chứng khoán theo cập nhật tại báo cáo tài chính quí 3-2023.

Không chỉ các “ông lớn” ngân hàng, nhóm các công ty chứng khoán thuộc tốp đầu cũng ráo riết chuẩn bị cho các đợt tăng vốn trong những tháng cuối năm 2023, đầu năm 2024. Sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận, Công ty cổ phần Chứng khoán TPHCM (HSC) đã thông báo ngày chốt danh sách cổ đông chào bán cổ phiếu với tỷ lệ 2:1 và phát hành 68,58 triệu cổ phiếu để trả cổ tức đợt 2-2021 với tỷ lệ 100:15. Dự kiến, các cổ đông sẽ hoàn tất nộp tiền mua vào giữa tháng 2-2024. Như vậy, vốn điều lệ của HSC có thể tăng từ 4.581 tỉ đồng lên hơn 7.552 tỉ đồng, theo đó cạnh tranh vị trí tốp 5 với ACBS trong tương lai. Hay như Công ty cổ phần Chứng khoán SSI mới đây cũng đã hoàn tất lấy ý kiến cổ đông về phương án chào bán thêm tối đa hơn 151,1 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu (tỷ lệ 10%) và phát hành 302 triệu cổ phiếu thưởng để tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu (tỷ lệ 20%). Thời gian dự kiến phát hành trong năm 2023-2024 hoặc thời gian khác tùy quyết định của hội đồng quản trị.

Một điểm cần lưu ý là khác với các công ty chứng khoán thuộc sở hữu của ngân hàng, thời gian tăng vốn thực tế ở nhóm có cơ cấu cổ đông đa dạng phụ thuộc nhiều vào các thủ tục cần hoàn thiện cũng như tình hình thị trường. Phương án tăng vốn của HSC mặc dù được hội đồng quản trị thông qua từ cuối tháng 12-2022 nhưng đến nay mới được triển khai. Hay như trường hợp hội đồng quản trị của một loạt công ty chứng khoán đã ra quyết định triển khai tăng vốn như Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect (tháng 8-2023) hay Công ty cổ phần Chứng khoán HD (tháng 10-2023), nhưng tính đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có thêm thông tin cập nhật.

Thách thức trong việc sử dụng vốn hiệu quả

Một trong những yếu tố thuận lợi cho các đợt tăng vốn sắp tới của nhóm công ty chứng khoán đến từ những thông tin tích cực về khả năng tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận khi so sánh với mức nền thấp của quí 4-2022, cũng như nửa đầu năm 2023. Ngoài ra, sự quyết liệt của Chính phủ trong mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán cùng kỳ vọng về hệ thống giao dịch mới KRX cũng sẽ là chất xúc tác hỗ trợ cổ phiếu chứng khoán trên thị trường thứ cấp và các đợt phát hành ở thị trường sơ cấp.

Về mục tiêu huy động vốn, đa phần các công ty chứng khoán dự định dành một phần khá lớn vốn huy động được cho hoạt động cho vay ký quỹ. Thống kê cho thấy, cho vay ký quỹ là mảng có đóng góp lớn nhất trong hoạt động của các công ty chứng khoán, với tỷ trọng khoảng 40% tổng lợi nhuận gộp. Năm 2021 từng chứng kiến làn sóng các nhà đầu tư cá nhân mới ồ ạt gia nhập thị trường, đưa tỷ lệ dư nợ cho vay ký quỹ trên vốn chủ sở hữu ở một số đơn vị từng có thời điểm chạm trần (tối đa 200%). Nhưng sau gần hai năm, tỷ lệ trên hiện chưa đến 73%. Trong bối cảnh nhu cầu vay ký quỹ của nhà đầu tư chưa tăng mạnh như giai đoạn trước, vốn huy động từ cổ đông có thể được các công ty chứng khoán tạm phân bổ vào các hoạt động khác hoặc thay thế các nguồn huy động khác. Nhất là khi mới đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã yêu cầu các công ty chứng khoán dừng ngay các hoạt động khiến khách hàng/nhà đầu tư hiểu rằng, công ty chứng khoán có chức năng nhận tiền gửi như tổ chức tín dụng.

Thời gian qua, miếng bánh thị phần mảng môi giới đã có những cuộc soán ngôi, dần ghi nhận sự vươn lên rõ nét từ một số tân binh, trong đó không thể phủ nhận vai trò của nguồn lực vốn. Cụ thể, Công ty cổ phần Chứng khoán VPS vươn lên vị trí tốp 1 thị phần môi giới từ năm 2021, ngoài nhờ chiến lược riêng, còn nhờ nền tảng năng lực tài chính được củng cố khi vốn điều lệ tăng mạnh từ 970 tỉ đồng lên 5.700 tỉ đồng trong giai đoạn 2016-2021. Chuẩn bị sẵn nguồn lực là điều cần thiết để đón đầu cơ hội. Tuy vậy, sự chuẩn bị quá sớm cũng đặt ra bài toán về sử dụng hiệu quả nguồn vốn huy động được từ các cổ đông.