Ngân hàng quốc doanh đang "khát vốn"

Trong số 4 ngân hàng thương mại quốc doanh, 3 ngân hàng đã hoàn tất cổ phần hóa cách đây cả thập kỷ, đó là Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank, Mã: VCB) vào năm 2008, Ngân hàng Công Thương Việt Nam (VietinBank, Mã: CTG) vào năm 2009 và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV, Mã: BID) vào năm 2012.

Cột nghịch lý đối với các ngân hàng quốc doanh hậu cổ phần hóa, đó là nhà nước vừa muốn giữ tỷ lệ sở hữu cao (từ 65% trở lên) để thực hiện các “nhiệm vụ chính trị”, điều tiết thị trường khi cần (chẳng hạn như tiên phong hỗ trợ khách hàng trong mùa dịch vừa qua, tăng cường cho vay sản xuất kinh doanh trong các ngành được ưu tiên với lãi suất thấp…).

Ngân sách lại không rót thêm vốn vào khi ngân hàng cần, thậm chí những năm trước đây còn phải chia cổ tức bằng tiền mặt để tăng thu ngân sách và mới chỉ được phép giữ lại lợi nhuận trong thời gian gần đây.

Trong bối cảnh đó, các ngân hàng như BIDV hay Vietcombank hết sức “rón rén” khi bán vốn bởi dư địa không còn nhiều, buộc phải bán “được giá”, đặc biệt là khi nhìn sang “người anh em” VietinBank.

Lối thoát cho các ngân hàng quốc doanh?

Việc giảm tỷ lệ sở hữu nhà nước tối thiểu tại Vietcombank, VietinBank và BIDV từ 65% xuống 51% được đánh giá cao bởi theo Quyết định 986/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 8/8/2018 về việc phê duyệt chiến lược phát triển ngành ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 thì nhà nước chỉ cần đảm bảo tỷ lệ sở hữu tại các ngân hàng thương mại quốc doanh ở mức 51% (ngoại trừ Agribank). Tuy nhiên cho đến nay, chiến lược này vẫn chưa được hiện thực hóa.

Một phương án khác là nới giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài (hiện ở mức 30%) đang được không chỉ các ngân hàng quốc doanh mà cả các ngân hàng ngoài quốc doanh ủng hộ. Phương án này có thể giúp các thương vụ tăng vốn thu được nhiều tiền hơn nhờ sự “chịu chơi” của nhà đầu tư nước ngoài, tuy nhiên, không giải quyết được vấn đề cạn dư địa bán vốn như trường hợp của VietinBank.