Lợi nhuận doanh nghiệp quý 3 'thất vọng ngoài mong đợi'

Theo VNDirect, sau khi đạt đỉnh trong quý III/2021, biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp niêm yết giảm liên tục cho đến nay. Đây là nguyên nhân quan trọng khiến tăng trưởng lợi nhuận không được như kỳ vọng.

Trong báo cáo phân tích kết quả kinh doanh quý III/2022 vừa công bố, Công ty Chứng khoán VNDirect nhấn mạnh "tăng trưởng lợi nhuận không như kỳ vọng". Cụ thể, trong số các công ty đã công bố kết quả kinh doanh 9 tháng thuộc phạm vi theo dõi của VNDirect, "đã có nhiều sự thất vọng hơn là sự khả quan ngoài mong đợi", khi mà 33% doanh nghiệp không đạt kỳ vọng của công ty chứng khoán này.

Theo ước tính của VNDirect, tổng lợi nhuận ròng của các công ty niêm yết trên ba sàn trong quý III/2022 đã tăng 17,4% so với cùng kỳ, cao hơn so với quý II/2022 (tăng 11,3% so với cùng kỳ), nhưng vẫn thấp hơn một chút so với quý III/2021 (tăng 18,9% so với cùng kỳ).

Trong 9 tháng năm 2022, lợi nhuận ròng toàn thị trường tăng 21,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong số các công ty đã công bố kết quả kinh doanh 9 tháng năm 2022 thuộc phạm vi theo dõi của VNDirect, 16,7% vượt dự báo và 33,3% không đạt kỳ vọng.

Đi sâu hơn, 3 ngành ngân hàng, bất động sản và vận tải đã cùng nhau đóng góp 30,4% vào tăng trưởng lợi nhuận ròng quý III/2022 của toàn thị trường.

Ở chiều ngược lại, các công ty sản xuất thép niêm yết đã ghi nhận khoản lỗ khoảng 4.500 tỷ đồng trong quý III/2022 do chi phí hàng tồn kho cao, giá bán thấp và lỗ tỷ giá tăng. Lợi nhuận ròng các công ty chứng khoán đã sụt giảm mạnh 68,1% so với cùng kỳ trong quý III/2022, do thanh khoản thị trường chứng khoán giảm 40,9% so với cùng kỳ và thị trường trái phiếu doanh nghiệp hứng chịu tâm lý tiêu cực sau nhiều đợt vi phạm.

Đáng chú ý, biên lợi nhuận gộp giảm trên diện rộng. Theo đó, biên lợi nhuận gộp quý III/2022 toàn thị trường (ngoại trừ ngân hàng) giảm đáng kể xuống 15,5%, từ mức 19,7% trong quý III/2021. Các ngành có biên lợi nhuận gộp giảm mạnh so với quý trước bao gồm: thép, dầu khí, khai khoáng và tiện ích.

Chi phí lãi vay và đòn bẩy tài chính cùng giảm. Tỷ lệ đòn bẩy tài chính toàn thị trường (ngoại trừ ngân hàng) đã giảm dần kể từ quý I/2022. Theo VNDirect, làn sóng mua lại trái phiếu doanh nghiệp trong 3 tháng qua có thể phần nào giải thích cho sự sụt giảm này. Theo đó, chi phí sử dụng vốn vay của các doanh nghiệp niêm yết giảm xuống 5,8% trong quý III/2022 từ mức 6,1% trong quý trước, nhưng vẫn cao hơn mức trung bình năm 2021.

Xét theo vốn hóa, điểm đáng lưu tâm là cổ phiếu vốn hóa lớn ngoài nhóm VN30 dẫn đầu tăng trưởng. Cụ thể, tăng trưởng tổng lợi nhuận ròng quý III/2022 của nhóm vốn hóa lớn tăng 28,2%, cao hơn so với nhóm VN30, nhờ ACV, VEA, DGC.

Ngược lại, các doanh nghiệp nhỏ cho thấy khả năng chống chịu kém hơn. Lợi nhuận ròng quý III/2022 của nhóm vốn hóa vừa và nhóm vốn hóa nhỏ giảm lần lượt 22,6% và 6,5% so với cùng kỳ, do nhu cầu xuất khẩu yếu, giảm biên lợi nhuận, gánh nặng thanh toán nợ tăng và lỗ tỷ giá.