Khủng hoảng năng lượng châu Âu có thể trở nên sâu sắc hơn với sự suy giảm của thanh khoản

Các vấn đề của châu Âu trong việc tìm nguồn cung cấp dầu và khí đốt trong mùa đông này sau tranh chấp với Nga có thể trở nên trầm trọng hơn bởi một cuộc khủng hoảng mới trên thị trường giá cả vốn đã nóng đỏ, và một cuộc khủng hoảng thanh khoản có thể khiến chúng tăng cao hơn nữa.

Tuy nhiên, các chính phủ châu Âu đã đưa ra các gói hỗ trợ tài chính một cách khá chậm chạp cho các nhà cung cấp điện trên bờ vực sụp đổ, trong nỗ lực giảm bớt áp lực lên một thị trường có yếu tố quan trọng để có năng lượng giữ ấm cho người dân.

Một nguồn tin nói với Reuters: “Chúng tôi có một thị trường tương lai đang bị rối loạn, sau đó tạo ra các vấn đề cho thị trường vật chất và dẫn đến giá cả cao hơn, lạm phát cao hơn”.

Điều này được kích hoạt bởi những người tham gia trên thị trường đổ xô đóng/mở các hợp đồng tương lai trước việc giá khí đốt tăng vọt thông qua các công cụ phái sinh, phòng ngừa rủi ro trước những đợt tăng giá đột biến trong tương lai trên thị trường vật chất bằng cách thực hiện một vị thế bán khống.

Những người tham gia trên thị trường thường sử dụng đòn bẩy để xây dựng các vị thế bán khống trên thị trường tương lai, với 85-90% giá trị hợp đồng là các khoản vay đến từ các ngân hàng. Khoảng 10-15% giá trị của giao dịch được gọi là ký quỹ tối thiểu được chi trả bởi tiền của chính các nhà giao dịch và được gửi vào tài khoản của công ty môi giới.

Nhưng nếu tiền trong tài khoản giảm xuống dưới mức ký quỹ yêu cầu tối thiểu, trong trường hợp này là 10-15%, điều này sẽ kích hoạt hiện tượng margin call.

Do giá điện, khí đốt và than đã tăng trong năm qua, nên giá bán khống cũng vậy, với kết quả là động thái margin call buộc các công ty dầu khí, các công ty thương mại và các công ty điện lực phải tăng thêm vốn.

Một số công ty mà đặc biệt là các công ty nhỏ hơn đã bị thiệt hại nặng nề và buộc phải thoát khỏi các vị thế do giá năng lượng tăng vọt sau ảnh hưởng của xung đột Nga-Ukraine vào tháng 2 khiến tình trạng thiếu hụt toàn cầu nói chung trở nên tồi tệ hơn.

Bất kỳ sự sụt giảm nào về số lượng người tham gia thị trường đều làm giảm tính thanh khoản của thị trường, do đó có thể dẫn đến sự biến động mạnh hơn và giá tăng đột biến hơn có thể làm tổn thương ngay cả những nhà đầu tư lớn hơn.

Kể từ cuối tháng 8, các chính phủ Liên minh châu Âu đã vào cuộc để trợ giúp các công ty tiện ích như Uniper của Đức. Tuy nhiên, với những đợt tăng giá đột biến vào mùa đông sắp tới, không có dấu hiệu nào về việc các chính phủ và EU có thể hỗ trợ các ngân hàng hoặc các công ty tiện ích nhanh chóng như thế nào.

Các sàn giao dịch, công ty thanh toán bù trừ và công ty môi giới đã nâng tỷ lệ ký quỹ ban đầu lên 100 -150% giá trị hợp đồng từ 10-15% khiến việc bảo hiểm rủi ro trở nên quá tốn kém đối với nhiều người.

Mặc dù những người tham gia thị trường nói rằng, thanh khoản sụt giảm nhanh chóng có thể làm giảm nghiêm trọng giao dịch của các nhiên liệu như dầu, khí đốt, than đá và dẫn đến gián đoạn nguồn cung và phá sản, nhưng các nhà quản lý vẫn cho rằng rủi ro này là nhỏ.

Trong tháng này, tập đoàn nhà nước Equinor của Na Uy, nhà kinh doanh khí đốt hàng đầu của châu Âu cho biết, các công ty năng lượng châu Âu, ngoại trừ Anh, cần ít nhất 1.500 tỷ euro (1.500 tỷ USD) để trang trải chi phí do giá khí đốt tăng cao.

Con số này có thể so sánh với giá trị 11.300 tỷ USD của các khoản vay thế chấp dưới chuẩn của Mỹ vào năm 2007 đã từng gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, một nhà hoạch định chính sách của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) nói với Reuters rằng, thiệt hại trong trường hợp xấu nhất sẽ lên tới 25-30 tỷ euro (25-30 tỷ USD), gây thêm rủi ro cho các nhà đầu cơ hơn là thị trường thực tế.

Tuy nhiên, một số nhà giao dịch và ngân hàng đã đề xuất các cơ quan quản lý như ECB và Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) cung cấp bảo lãnh hoặc bảo hiểm tín dụng cho các nhà môi giới và thanh toán bù trừ để giảm mức ký quỹ ban đầu xuống thời điểm trước khủng hoảng. Điều này sẽ giúp đưa những người tham gia trở lại thị trường và tăng tính thanh khoản.

Theo các nguồn tin từ Reuters, ECB và BoE đã gặp một số nhà giao dịch và ngân hàng lớn kể từ tháng 4 nhưng không có biện pháp cụ thể nào đạt được từ các cuộc tham vấn.

"Đó là một điểm rủi ro quá lớn đối với một ngân hàng. Các ngân hàng đã hoặc gần chạm đến mức rủi ro thanh khoản và rủi ro đối tác", một nguồn tin ngân hàng cấp cao liên quan đến tài chính hàng hóa cho biết.

Tuy nhiên, ECB đã nhiều lần cho biết họ không nhận thấy rủi ro hệ thống có thể gây mất ổn định lĩnh vực ngân hàng.

Chủ tịch ECB Christine Lagarde cho biết, trong tháng này, bà sẽ hỗ trợ các biện pháp tài khóa để cung cấp thanh khoản cho những người tham gia thị trường năng lượng, bao gồm cả các công ty tiện ích, trong khi ECB sẵn sàng cung cấp thanh khoản cho các ngân hàng nếu cần.

Một phát ngôn viên của Bộ Tài chính cho biết, các biện pháp đang được thực hiện vào thời điểm thích hợp sau khi theo dõi thị trường một thời gian và phù hợp với các ngân hàng khác ở châu Âu.

Tuy nhiên, thị trường năng lượng và hàng hóa vẫn không rõ ràng, với các giao dịch vật chất được bảo vệ bằng các công cụ tài chính tùy thuộc vào các quy tắc nội bộ do các công ty khác nhau liên quan đặt ra. Và vì không có cơ quan quản lý hoặc sàn giao dịch nào duy trì sổ đăng ký trung tâm cho các giao dịch nên không thể nhìn thấy bức tranh đầy đủ.

Tuy nhiên, đối với một số người, các tín hiệu đã rất rõ ràng.

Saad Rahim, nhà kinh tế trưởng tại Trafigura cho biết: “Khối lượng hợp đồng mở và khối lượng giao dịch đã giảm đáng kể do những gì đang xảy ra ở khía cạnh tỷ lệ ký quỹ. Cuối cùng, nó sẽ có tác động đến khối lượng vật chất đang được giao dịch bởi vì các nhà giao dịch cần phải thực hiện phòng hộ”.