Evergrande bị cáo buộc gian lận 78 tỷ USD trong năm 2019-2020, ai đã kiểm toán cho họ?

Trong giai đoạn 2019-2020, tập đoàn bất động sản Trung Quốc Evergrande bị cáo buộc gian lận kế toán số tiền lên đến 78 tỷ USD, một con số đáng kinh ngạc và gây chấn động trong dư luận. Thông tin này đặt ra câu hỏi lớn về năng lực của bên đã kiểm toán cho Evergrande.

Cơ quan quản lý chứng khoán Trung Quốc (CSRC) mới đây cáo buộc ông Hứa Gia Ấn đã chỉ đạo công ty con trực thuộc Evergrande là Hengda khai khống doanh thu và lợi nhuận trong năm 2019-2020. Theo CSRC, Evergrande đã khai khống doanh thu thêm 78 tỷ USD trong giai đoạn này.

Không phải lần đầu

Trong thực tế, Evergrande đã từng bị cáo buộc gian lận kế toán không chỉ một lần.

Vào tháng 6/2012, công ty tìm kiếm cơ hội bán khống Citron Research công bố một nghiên cứu để cáo buộc Evergrande gian lận kế toán. Theo công ty này, Evergrande đã phóng đại giá trị tiền mặt, thổi phồng danh mục đầu tư bất động sản, giá trị dự án và che giấu các khoản nợ. Họ còn cho rằng vốn chủ sở hữu của Evergrande đã âm.

Tuy nhiên, khi đưa sự việc ra tòa án Hồng Kông, chính quyền đã đứng về phía Evergrande, cho rằng Citron tung tin giả để trục lợi. Kết quả, Citron bị cấm giao dịch 5 năm trên thị trường Hồng Kông.

Trong một trường hợp khác, GMT Research cũng nhiều lần đưa ra cáo buộc tương tự với Evergrande. Họ đã công bố rất nhiều báo cáo liên quan tới sự gian lận của Evergrande từ năm 2016.

Trong báo cáo đầu tiên về Evergrande công bố vào năm 2016, họ cho rằng các kiểm toán viên đã "ngủ quên" khi kiểm toán Evergrande.

GMT Research cho biết đã đi thực địa tới các dự án của Evergrande và nhận thấy các công trình đang bị bỏ hoang và không ai ở. Tại thời điểm đó, GMT Research nhận thấy nhiều dự án của Evergrande chưa bán được và bị xuống cấp, vì vậy phải được trích lập dự phòng và ghi nhận giảm giá trị tài sản. Tuy nhiên, Evergrande không làm thế.

Công ty này đánh giá Evergrande lẽ ra phải điều chỉnh giảm 150 tỷ Nhân dân tệ (tương đương 23 tỷ USD). Con số điều chỉnh "đủ để xóa sạch 3 lần vốn chủ sở hữu. Evergrande đã mất khả năng thanh toán", họ kết luận trong báo cáo.

Chưa ngừng lại ở đó, cứ mỗi năm GMT Research lại ra một báo cáo mới chỉ rõ về gian lận của Evergrande. Gần đây nhất, trong báo cáo công bố vào tháng 12/2023, GMT Research cáo buộc Evergrande "đã thổi phồng doanh thu và lợi nhuận trong nhiều năm liên tiếp", đồng thời cho rằng "công ty này chưa bao giờ có lãi".

Họ cáo buộc Evergrande đã thay đổi cách ghi nhận doanh thu từ bán bất động sản và điều này ảnh hưởng đáng kể tới doanh thu và lợi nhuận công ty.

Nguồn: Website của GMT Research

Trước các lời cáo buộc đó, PricewaterhouseCoopers (PwC), bên thực hiện kiểm toán cho Evergrande từ năm 2009-2020, vẫn không hề phát hiện ra bất kỳ bất thường nào trong suốt quá trình kiểm toán.

Trong các bác cáo này, các kiểm toán viên của PwC đều chấp nhận các con số trong báo cáo và không có vấn đề cần nhấn mạnh. Ngay cả trong năm 2019-2020 – giai đoạn Evergrande bị cáo buộc gian lận 78 tỷ USD, các kiểm toán viên vẫn kết luận: “Các giả định sử dụng cho việc định giá được hỗ trợ bởi các bằng chứng sẵn có”.

Rời đi khi Evergrande khủng hoảng

Đến đầu năm 2023, các kiểm toán viên PwC thông báo từ chối kiểm toán báo cáo tài chính năm 2021 của Evergrande vì bất đồng về các vấn đề liên quan tới việc kiểm toán các khoản mục.

Một điểm cũng gây tò mò là tại sao phải đến đầu năm 2023 (giai đoạn khủng hoảng của Evergrande lộ rõ), PwC mới thông báo từ chối kiểm toán cho báo cáo tài chính năm 2021 của Evergrande.

Tờ Financial Times cũng đặt vấn đề rằng tại sao PwC đã chấp nhận các con số trong báo cáo năm 2020, nhưng sau đó lại nói rằng không nhận được thông tin cần thiết để kiểm toán cho báo cáo năm 2021.

Trong một tuyên bố về sự rời đi của PwC đưa ra vào đầu năm 2023, Evergrande cho biết các vấn đề mâu thuẫn bao gồm tiến trình và phạm vi công việc liên quan đến việc đánh giá cơ sở hoạt động liên tục của công ty cũng như công việc kiểm toán bổ sung và các thủ tục cần thiết để đánh giá suy giảm tài sản.

Dù đã thông báo rời đi, nhưng PwC nhiều khả năng không thoát khỏi trách nhiệm liên đới khi Evergrande bị cáo buộc gian lận trong năm 2019-2020. Việc họ không hề phát hiện ra bất thường nào trong quá trình kiểm toán cũng đặt ra dấu hỏi lớn về năng lực kiểm toán cũng như danh tiếng của PwC với tư cách một trong những gã khổng lồ trong ngành kiểm toán thế giới.

PwC có thể bị kiện?

Trước mắt, PwC có nguy cơ phải đối mặt với một vụ kiện từ các nhà thanh lý tài sản trong trường hợp của Evergrande.

Hồi đầu năm nay, tòa án Hong Kong buộc Evergrande phải thanh lý tài sản để trả khoản nợ khổng lồ 300 tỷ USD. Họ đã bổ nhiệm hai chuyên gia Eddie Middleton và Tiffany Wong của Alvarez & Marsal quản lý quá trình thanh lý tài sản của Evergrande.

Hai công ty này được ghi nhận là đang tham vấn với các công ty luật Hồng Kông để đánh giá khả năng khởi kiện PwC vì thất bại trong việc kiểm toán và dẫn tới thua lỗ tài chính cho các bên chủ nợ của Evergrande.

Hiện Eddie Middleton và Tiffany Wong đang thu thập bằng chứng để kiện PwC.