Xung đột Nga-Ukraine sẽ châm ngòi cho cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu?

Xung đột Nga-Ukraine có thể sẽ gây nên một cuộc khủng hoảng quy mô lớn trên thị trường tài chính toàn cầu.

Chiến dịch quân sự đặc biệt được Nga triển khai tại Kiev và nhiều thành phố khác của Ukraine đã làm gia tăng sự bất ổn của nền kinh tế thế giới. Lên án chiến dịch này của Tổng thống Nga Vladimir Putin, Liên minh châu Âu (EU), Anh và Canada đã công bố một loạt các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm và các tổ chức tài chính và các cá nhân của Nga.

Các biện pháp trừng phạt bao gồm: loại bỏ một số ngân hàng Nga khỏi Hiệp hội Viễn thông Tài chính liên ngân hàng toàn cầu (SWIFT); đóng băng tài sản của các công ty Nga và giới tài phiệt nước này ở phương Tây; hạn chế Ngân hàng Trung ương Nga (BOR) sử dụng 630 tỷ USD (khoảng 473 tỷ Bảng Anh) dự trữ ngoại hối để đối phó với các lệnh trừng phạt.

Trong bối cảnh này, một số cơ quan xếp hạng tín dụng quốc tế đã hạ mức tín nhiệm của Nga xuống mức “rác” (mức thấp nhất của bậc đầu tư). Các cơ quan này cho rằng, viễn cảnh Nga vỡ nợ sẽ không xa. Nhóm đại diện cho các ngân hàng toàn cầu cũng nhận định, khả năng Nga vỡ nợ là “rất có thể xảy ra”.

"Thảm họa" với khối ngân hàng

Hiện Nga đang phải “gánh” khoản nợ khoảng 100 tỷ USD tại các ngân hàng nước ngoài. Điều này đặt ra một vấn đề khá lớn đối với các ngân hàng bên ngoài Nga - rằng khả năng Nga vỡ nợ có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng thanh khoản giống năm 2008, khi các các ngân hàng rơi vào tình trạng hoảng sợ về năng lực thanh toán của các ngân hàng đối tác rồi ngừng việc cho vay lẫn nhau.

Nhiều khả năng các ngân hàng của châu Âu sẽ là các tổ chức tài chính chịu nhiều tác động nhất trước các lệnh trừng phạt mới đây, đặc biệt là các ngân hàng tại Áo, Pháp và Italy.

Số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cho thấy, Nga đang có khoản nợ khoảng 25 tỷ USD tại các ngân hàng Pháp, 25 tỷ USD tại các ngân hàng Italy, và khoảng 17,5 tỷ USD tại các ngân hàng Áo.

Tương tự, các ngân hàng của Mỹ đã giảm mức độ tiếp xúc với nền kinh tế xứ Bạch Dương kể từ lệnh trừng phạt Crimea vào năm 2014, tuy nhiên Citigroup hiện vẫn đang sở hữu gần 10 tỷ USD tài sản có liên quan đến Nga, dù đây chỉ là một phần rất nhỏ trong số 2,3 nghìn tỷ USD tài sản mà ngân hàng này nắm giữ.

Bên cạnh đó, nguy cơ về khả năng Ukraine vỡ nợ cũng gia tăng khi những khoản nợ trái phiếu trị giá khoảng 60 tỷ USD của quốc gia này cũng bị các tổ chức tín dụng quốc tế hạ tín nhiệm xuống hạng “rác”, làm tăng nguy cơ vỡ nợ từ “yếu” thành “nguy hiểm”.

Ngoài nguy cơ vỡ nợ, nhiều ngân hàng cũng sẽ bị ảnh hưởng vì là đối tác cung cấp dịch vụ cho các ngân hàng ở Ukraine hoặc Nga. Theo cơ quan xếp hạng tín nhiệm Fitch, các ngân hàng Pháp như BNP Paribas và Credit Agricole hiện đang làm việc nhiều nhất với Ukraine do nhiều công ty con của Pháp đang hoạt động tại nước này.

Société Générale và UniCredit cũng là các ngân hàng châu Âu đang có hoạt động khá sôi động và đều là “chủ nợ” của Nga.

Thêm một tin xấu đối với các ngân hàng châu Âu khi chi phí huy động vốn bằng đồng USD trên thị trường hoán đổi đồng Euro đã tăng mạnh. Các ngân hàng sử dụng thị trường này để huy động lượng USD cần thiết cho hầu hết các hoạt động thương mại quốc tế, vì vậy tỷ giá cao hơn đồng nghĩa với việc gia tăng áp lực lên biên lợi nhuận của họ.

Theo Công ty nghiên cứu đầu tư của Mỹ Morning Star, các ngân hàng châu Âu, Mỹ và Nhật Bản có thể sẽ phải đối mặt với khoản lỗ nghiêm trọng, có khả năng lên tới 150 tỷ USD.

Các ngân hàng ở một số quốc gia khác cũng có thể sẽ bị ảnh hưởng theo những cách khác nhau. Ví dụ, các ngân hàng Thụy Sỹ, Cyprus hay Anh đều là những điểm đến yêu thích của các nhà tài phiệt Nga khi muốn tích trữ tài sản ở nước ngoài. Giá cổ phiếu của các ngân hàng Anh Lloyds và NatWest đều đã giảm hơn 10% kể từ khi Nga bắt đầu triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Tác động trên quy mô lớn

Không chỉ hệ thống ngân hàng, xung đột Nga-Ukraine được dự báo sẽ gây thiệt hại đáng kể cho các doanh nghiệp có lợi ích ở Nga. Bất kỳ công ty nào đang bị các doanh nghiệp Nga nợ tiền sẽ rất khó khăn để thu hồi nợ, do đồng Ruble giảm giá 30% và các hạn chế của SWIFT sẽ khiến việc thanh toán trở nên vô cùng khó khăn.

Theo Reuters, các công ty của Mỹ hiện đang có khoảng 15 tỷ USD liên quan đến Nga. Nhiều khoản nợ trong số này có khả năng bị xóa sổ, gây tổn thất đáng kể cho các công ty.

Nhiều công ty lớn của Mỹ, đơn cử như Shell và BP cho biết, sẽ bán bớt tài sản sở hữu ở Nga. Tập đoàn khai thác Glencore, hiện có cổ phần đáng kể trong hai công ty liên kết với Nga, Rosneft và En + Group, cho biết cũng đang xem xét việc bán bớt tài sản của Tập đoàn tại đây.

Điều nguy hiểm là điều này có thể dẫn đến tình trạng hoảng loạn, bán tháo cổ phiếu của các công ty Mỹ trên thị trường chứng khoán, tạo ra hiệu ứng domino trên toàn thị trường, tương tự sự cố từng xảy ra với các ngân hàng trong năm 2007-2008.

Mở rộng hơn, nhiều quỹ đầu tư cũng đang là “chủ nợ” của Nga hoặc mua cổ phiếu của các công ty Nga. Với việc Nga bị vỡ nợ, các quỹ đầu tư này cũng có khả năng bị thua lỗ nghiêm trọng.

Có thể nói, tác động của cuộc xung đột Nga-Ukraine sẽ rất lớn và có thể sẽ trở nên ngày càng rõ ràng trong những tuần tới. Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu vừa “gượng dậy” sau đại dịch và đang phải đối phó với tình trạng lạm phát, thị trường thế giới được dự báo có nhiều biến động.

Và với “cú bồi” xung đột Nga-Ukraine, thị trường tài chính thế giới tiếp tục được đặt trong tình trạng báo động cao trước những diễn biến sắp tới.