VEAM nói gì về ý kiến kiểm toán ngoại trừ?

Tương tự các năm trước, BCTC năm 2023 của VEAM tiếp tục nhận ý kiến kiểm toán ngoại trừ về 3 vấn đề, chủ yếu do đơn vị kiểm toán độc lập không thể thu thập bằng chứng thích hợp để đưa ra kết luận.

BCTC năm 2023 của Tổng Công ty Máy Động lực và Máy Nông nghiệp Việt Nam – CTCP (UPCoM: VEA) được kiểm toán bởi Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn UHY.

Đơn vị này cho rằng VEA chưa đánh giá khả năng thu hồi đối với khoản phải thu đã quá hạn thanh toán 44 tỷ đồng tính đến cuối năm 2023 (giá trị đầu năm là 166 tỷ đồng), cũng như không thu thập được các bằng chứng kiểm toán để có thể xác định liệu có cần thiết phải trích lập dự phòng hay cần phải điều chỉnh số liệu của các chỉ tiêu liên quan hay không.

VEA giải trình rằng các khoản nợ phải thu trên phát sinh tại các công ty con Cơ khí Trần Hưng Đạo và Viện Công Nghệ. Các đơn vị đã thực hiện gửi đối chiếu nợ phải thu đến tất cả khách hàng, tuy nhiên một số khách hàng chưa phản hồi hoặc vẫn đang thực hiện thanh toán nên chưa đủ cơ sở để trích lập dự phòng. Các đơn vị đã thành lập Ban thu hồi công nợ và tích cực triển khai thu hồi nợ, Công ty cho biết.

Với lý do tương tự, kiểm toán cũng không thể thu thập bằng chứng thích hợp để đánh giá về khoản trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho 739 triệu đồng trong tổng 106 tỷ đồng giá trị hàng tồn kho tồn đọng, chậm luân chuyển.

Về phía Công ty, nguyên nhân được đưa ra là do các đơn vị chưa hoàn thành việc khảo sát trên thị trường các sản phẩm cùng loại để có cơ sở đánh giá giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn đọng. Đây là các mặt hàng đã tồn kho ứ đọng từ nhiều năm trước (thời kỳ công ty TNHH) và chậm luân chuyển tại công ty mẹ và các công ty con.

Ở vấn đề cuối cùng, một số khoản chi phí treo lại chờ xử lý với giá trị 456 tỷ đồng; bao gồm chi phí lãi vay, khấu hao, tiền thuê đất của nhà máy sắt xốp ngừng hoạt động từ năm 2015 và chi nhánh Bắc Kạn của công ty con Vật tư và Thiết bị Toàn bộ (Matexim) là 453 tỷ đồng đang được phản ánh trên khoản mục chi phí trả trước và chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Kiểm toán cũng không thể đánh giá về khả năng thu được lợi ích kinh tế trong tương lai liên quan đến các chi phí trên.

Theo VEA, chi phí trả trước dài hạn tại Matexim chủ yếu là chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí lãi vay và một số chi phí khác của nhà máy sắt xốp phát sinh từ các năm trước. Do hiện nay nhà máy này đang gặp khó khăn phải dừng sản xuất nên chưa đánh giá được các khoản mục chi phí liên quan. Đồng thời, Matexim đang xem xét cơ cấu lại sản phẩm đầu ra. Kế hoạch tăng vốn tại Matexim được thực hiện từng bước theo đúng quy định pháp luật và đảm bảo quyền lợi cao nhất cho VEA.

Kiểm toán nhấn mạnh loạt vấn đề

Không khác báo cáo những năm trước, ngoài các ý kiến kiểm toán ngoại trừ, đơn vị kiểm toán còn nhấn mạnh nhằm lưu ý người đọc một loạt vấn đề.

Thứ nhất là dự án đầu tư sản xuất máy kéo 4 bánh hạng trung đang tồn đọng, giá trị chi phí xây dựng cơ bản dở dang có thể thay đổi phụ thuộc vào quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong tương lai.

Thứ hai, đối với dự án di chuyển và xây mới nhà máy sản xuất máy kéo nhỏ, thời gian thực hiện từ quý 4/2016 đến quý 1/2023 nhưng đến nay VEA chưa hoàn tất các thủ tục gia hạn dự án đồng thời cũng không phát sinh các hoạt động triển khai cũng như nghiệm thu.

Thứ ba, liên quan đến vấn đề tiền thuê đất tại công ty con Động cơ và Máy nông nghiệp Miền Nam (SVEAM) đang tạm ghi nhận theo văn bản năm 2021 của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai mà chưa phản ánh theo các thông báo nộp tiền thuê đất của Cục Thuế tỉnh Đồng Nai. Dù công ty con này đã gửi đến các cơ quan có thẩm quyền kiến nghị được tiếp tục áp dụng đơn giá thuê đất theo quyết định năm 1995 của Bộ Tài chính nhưng vẫn chưa được phản hồi và BCTC vẫn chưa có sự điều chỉnh nào liên quan đến vấn đề này.

Cuối cùng, cho đến nay, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chưa phê duyệt chính thức quyết toán cổ phần hóa VEA (công ty mẹ) và công ty con Cơ khí Trần Hưng Đạo chưa ghi nhận giá trị khoản đầu tư 40 tỷ đồng vào Công ty TNHH Liên doanh Đầu tư Tài chính Thái Bình Dương do không có đủ cơ sở hồ sơ tài liệu từ các đối tác liên quan.

Theo BCTC kiểm toán năm 2023, doanh thu và lãi sau thuế của VEA đồng loạt thu hẹp, lần lượt giảm 20% và 18% so với cùng kỳ năm trước, còn 3.8 ngàn tỷ đồng và 6.2 ngàn tỷ đồng, chủ yếu do nguồn thu từ phần lãi trong công ty liên doanh, liên kết còn 5.6 ngàn tỷ đồng, giảm 19%.