Trung Quốc đau đầu vì lạm phát thấp

Khi gần như cả thế giới phải tìm cách ghìm giá cả đang tăng vọt, Trung Quốc lại đối mặt với tình hình ngược lại.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc chỉ tăng 0,7% trong tháng 3 so với cùng kỳ năm ngoái - thấp nhất 18 tháng. Chỉ số giá sản xuất (PPI) giảm 6 tháng liên tiếp. Trong khi đó, tại Mỹ, CPI dù đã hạ nhiệt đáng kể vẫn tăng 5% tháng trước. Ở Liên minh châu Âu (EU), tốc độ này là 8,3%. Còn ở Anh là 10,1%.

Giá cả tại Trung Quốc đang tăng chậm, thậm chí giảm bất chấp việc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã hạ lãi suất và bơm tiền vào hệ thống tài chính để kích thích kinh tế. Cuối năm ngoái, họ cũng đã gỡ bỏ các biện pháp phòng dịch nghiêm ngặt.

Mục tiêu lạm phát của Trung Quốc năm nay là 3%. Năm ngoái, mức tăng CPI là 2%.

Giới phân tích cho rằng lo lắng về triển vọng kinh tế khiến các hộ gia đình Trung Quốc tiếp tục tiết kiệm tiền thay vì chi tiêu. Các công ty cũng ngần ngại đầu tư mới. Việc này có thể gây ra vòng xoáy giảm giá – giảm lương khiến nền kinh tế khó hồi phục hoàn toàn.

"Quan điểm của chúng tôi là Trung Quốc đang giảm phát", Raymond Yeung – kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc tại ANZ nhận định ngay sau khi Trung Quốc công bố GDP quý I. Dù nền kinh tế lớn nhì thế giới tăng trưởng 4,5% trong ba tháng đầu năm, mức tăng này chủ yếu phản ánh tác động từ việc nhu cầu bị kìm nén sau 3 năm đại dịch, Yeung cho biết. Nếu loại bỏ điều này, tốc độ tăng trưởng chỉ còn 2,6%.

Lượng tiền trong nền kinh tế Trung Quốc hiện khá lớn. Cung tiền M2 đã tăng thêm kỷ lục 5.600 tỷ USD trong 15 tháng qua. PBOC đang cố khuyến khích mọi người chi tiêu bằng cách tăng thanh khoản của các ngân hàng, thông qua các công cụ như nghiệp vụ thị trường mở hay giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc.

Tuy nhiên, người tiêu dùng vẫn im hơi lặng tiếng. Thay vì chi tiêu, người dân đang tích trữ tiền với mức độ kỷ lục. Phần lớn các khoản cho vay mới của các ngân hàng là cho chính quyền địa phương, chủ yếu để trả nợ, các nhà phân tích cho biết.

Việc giá cả đi xuống và nguồn cung tiền tăng lên đang làm dấy lên lo ngại giảm phát. Giảm phát được định nghĩa là mức giảm bền vững và trên quy mô lớn với giá hàng hóa, dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định.

Đây không phải là điều tích cực với nền kinh tế. Vì khi người tiêu dùng và doanh nghiệp trì hoãn chi tiêu để kỳ vọng giá giảm thêm, các vấn đề kinh tế sẽ càng trầm trọng.

Giảm phát đã gây sức ép lên kinh tế Nhật Bản 2 thập kỷ qua. Đến gần đây, giới chức Nhật Bản mới có thể đảo ngược xu hướng này.

"CPI đã rơi xuống dưới 1%. PPI thì đã vào vùng giảm phát. Nền kinh tế vẫn đang phục hồi đúng lộ trình, nhưng chưa đủ để kéo giá cả lên cao", Zhang Zhiwei - Giám đốc hãng quản lý tài sản Pinpoint Asset Management nhận xét trên SCMP. Ông cho rằng kinh tế Trung Quốc đang vận hành dưới tiềm năng.

Trên Reuters, Zhou Hao - nhà kinh tế học tại Guotai Junan International cũng nhận định kinh tế Trung Quốc đang bước vào quá trình lạm phát thấp dần. Việc này đòi hỏi "tăng dư địa nới lỏng tiền tệ để kích cầu".

Liu Yuhui – Giáo sư tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc (CASS) cho biết trong một bài phát biểu gần đây rằng kinh tế Trung Quốc vẫn còn "yếu", khi giá bất động sản và tài sản tài chính "không tăng".

Các hộ gia đình Trung Quốc hiện có khối nợ lớn và chưa sẵn sàng chi tiêu. Các chính quyền địa phương cũng thiệt hại ngân sách nhiều vì đại dịch và khủng hoảng bất động sản. "Tình hình của Trung Quốc hiện tại giống Mỹ 15 năm trước và Nhật Bản 30 năm trước", Liu đánh giá.

Yu Yongding - cựu giám đốc Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới thuộc CASS cũng thừa nhận nền kinh tế đang đối mặt với áp lực giảm phát. "Tôi cho rằng việc tuyên bố 'giảm phát đang bắt đầu' là không hoàn toàn chính xác, nhưng cũng không phải sai lầm lớn. Chúng ta cần chú ý đến vấn đề này", ông cho biết trong một bài đăng trên trang tin tức Netease (Trung Quốc), "Tổng cầu yếu là vấn đề của nền kinh tế".

Li Daokui - Giáo sư Kinh tế tại Đại học Thanh Hoa thúc giục Bắc Kinh phát tiền cho người dân để kích thích nhu cầu. Đây là biện pháp được nhiều nước lớn áp dụng, như Mỹ hay Australia. Dù vậy, cách này hiếm khi được giới chức Trung Quốc thực hiện.

Ông kêu gọi chính phủ phát 500 tỷ nhân dân tệ (72,5 tỷ USD) phiếu mua hàng để kích thích chi tiêu trong năm nay. "Kể cả với kịch bản thận trọng nhất, 500 tỷ nhân dân tệ này cũng có thể tạo ra 1.000 tỷ nhân dân tệ tiêu dùng", ông cho biết trong video trên trang cá nhân hôm 25/4.

Đổi lại, chính phủ cũng có thể nhận được ít nhất 300 tỷ nhân dân tệ thông qua thuế thu được từ việc tăng chi tiêu. "Vì thế, nếu chỉ tốn 200 tỷ nhân dân tệ để tạo ra 1.000 tỷ nhân dân tệ tiêu dùng, tại sao chúng ta không làm?", ông nói.

PBOC thì phủ nhận nguy cơ giảm phát và bảo vệ các chính sách hiện tại. "Khả năng giảm phát hoặc lạm phát trong dài hạn là không có cơ sở", Zou Lan - một quan chức PBOC cho biết trong họp báo tuần trước tại Bắc Kinh.

"Khi các chính sách hỗ trợ tài chính có hiệu lực, tiêu dùng được dự báo tăng tốc và giá cả sẽ quay về mức trung bình của các năm trước ngay trong nửa cuối năm nay", ông khẳng định.