Quyết định sai lầm đã khiến 'ông trùm' ngân hàng Chile thành kẻ trắng tay như thế nào?

Từng sở hữu tài sản đến 3,2 tỷ USD, Alvaro Saieh trắng tay sau khi ngân hàng của ông nộp đơn phá sản vào năm 2021.

Ngày 9/6, nhà đấu giá Christie’s đã bán đấu giá các tác phẩm trong bộ sưu tập Alana Collection. Bộ sưu tập được kỳ vọng sẽ đạt được mức giá 30 triệu USD tới 50 triệu USD. Song mức giá cuối cùng cho 50 tác phẩm thuộc Alana Collection lại chỉ vỏn vẹn 19 triệu USD.

Bộ sưu tập này thuộc về Alvaro Saieh, người từng một trong những doanh nhân giàu nhất Chile. Ông Saieh đã lọt vào danh sách tỷ phú thế giới của Forbes vào năm 2013 với khối tài sản ròng 3 tỷ USD. Tới năm 2018, con số này tăng lên 3,2 tỷ USD. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, vị doanh nhân này đang rơi vào cảnh khó khăn tài chính sau khi ngân hàng của ông – Corp Group Banking (CGB) – vướng phải khoản nợ 1,8 tỷ USD và không có khả năng thanh toán khoản lãi trái phiếu 500 triệu USD, dẫn tới việc phải đệ đơn phá sản hồi tháng 6 năm ngoái. Tháng 4 vừa qua, ông Saieh đã bị loại khỏi danh sách tỷ phú của Forbes năm 2022.

Ngoài bộ sưu tập Alana Collection, ông Saieh cũng đang rao bán căn hộ nhìn ra Công viên Trung tâm ở Manhattan (thành phố New York) với giá 49 triệu USD trên Sotheby's.

"Ông trùm" ngân hàng

Ông Saieh sinh ra ở Colombia và lớn lên ở Talca (Chile). Ông là người đầu tiên trong gia đình được học đại học và đã gia nhập “Chicago Boys” - nhóm nhà kinh tế học nổi bật của Chile vào những năm 1970-1980. Sau khi tốt nghiệp đại học ở Chile, ông tiếp tục học và lấy bằng tiến sĩ sinh tế học tại Đại học Chicago. Ông từng làm việc tại Liên Hợp Quốc trước khi gia nhập Ngân hàng Trung ương Chile với vai trò giám đốc nghiên cứu.

Giai đoạn những năm 1973-1990, làn sóng tư nhân hóa bùng nổ khiến Ngân hàng Santiago quyết định bán một trong những ngân hàng của mình là Banco Osorno. Thời điểm đó, ông Saieh được một nhóm doanh nhân quan tâm đến thương vụ này thuê làm người cố vấn. Đổi lại, ông có cơ hội mua 10% cổ phần ngân hàng và nắm quyền quản lý sau khi hoàn tất mọi thủ tục.

Nhóm doanh nhân trên đã mua lại Banco Osorno với giá 10 triệu USD năm 1986. Sử dụng toàn bộ tiền tiết kiệm cũng như tiền vay thêm từ cha mẹ, ông đã mua lại 10% cổ phần theo thỏa thuận trên.
Một thập kỷ sau đó, khi ngân hàng Tây Ban Nha Santander thông báo mua lại 51% cổ phần của Banco Osorno với giá 496 triệu USD, ông Saieh đã kiếm được 130 triệu USD cho 14% cổ phần của mình.

Trước đó một năm, ông đã chi 60 triệu USD để mua lại Banco de Concepcion. Ngân hàng này sau đó được đổi tên thành CorpBanca và trở thành ngân hàng tư nhân lớn thứ năm ở Chile.

Trong hai thập kỷ tiếp theo, vị doanh nhân này chuyển hướng sang lĩnh vực bán lẻ, mua siêu thị và chuỗi cửa hàng. Ông cũng mua cổ phần kiểm soát tại một trong những tập đoàn truyền thông hàng đầu của Chile là Copesa (Consorcio Periodistico de Chile). Theo hồ sơ công ty, đến năm 2013, ông đã đầu tư ít nhất 300 triệu USD để phát triển mảng bán lẻ. Để có số tiền đó, ông đã bán cổ phần của mình tại hai công ty bảo hiểm với giá khoảng 165 triệu USD.

Quyết định sai lầm

Năm 2014, tỷ phú Saieh ký hợp đồng sáp nhập ngân hàng CorpBanca với chi nhánh Chile của ngân hàng Itau Unibanco (Brazil) thành Itau CorpBanca. Quá trình sáp nhập cần tới 2 năm. Trong thời gian đó, Corp Group Banking (CGB) có thỏa thuận vay 1,2 tỷ USD theo hình thức hạn mức tín dụng và sử dụng toàn bộ cổ phần trong đơn vị hợp nhất làm tài sản thế chấp.

Năm 2014, Cartica Management - công ty đầu tư của Mỹ có cổ phần tại CorpBanca - đã kiện Saieh, CorpBanca và CGB về hành vi gian lận chứng khoán, cho rằng thương vụ đã khiến cổ phiếu của CorpBanca bị định giá thấp và giúp tỷ phú Chile hưởng lợi nhờ giải cứu chuỗi siêu thị SMU đang thua lỗ của ông. Các luật sư của Saieh đã phủ nhận mọi cáo buộc.

Vụ kiện cuối cùng đã bị bác bỏ và thương vụ sáp nhập hoàn tất. Tuy nhiên, mới đây, Mike Lubrano – nhà đồng sáng lập quỹ Cartica – cho biết việc sáp nhập đã mang lại cho ông Saieh hạn mức và lãi suất vay mà đáng lẽ ra ông không được hưởng. “Việc CGB phá sản năm ngoái là minh chứng cho thấy cổ phiếu CorpBanca bị định giá thấp ở thời điểm đó", Lubrano nhận định.

Người phát ngôn của Saieh cho biết hạn mức tín dụng được sử dụng để tái cấp vốn cho các khoản vay hiện có, với cổ phiếu ngân hàng được sử dụng làm tài sản thế chấp và giữ vai trò như một mạng lưới an toàn cho giao dịch.

Tháng 4/2016, vụ sáp nhập được hoàn thành. Ông Saieh vẫn nắm giữ 26% cổ phần của doanh nghiệp mới sau sáp nhập là Itau CorpBanca dưới danh nghĩa CGB.

Ngoài các sai lầm trong kinh doanh của Saieh, sự sụp đổ của CGB một phần còn nằm ở những vấn đề ngoài tầm kiểm soát. Các cuộc biểu tình bạo lực đã nổ ra ở Chile vào năm 2019 vì giá dịch vụ giao thông công cộng tăng cao và quỹ lương hưu thấp, dẫn tới bất ổn kinh tế đồng thời khiến khoản cổ tức mà Itau Corpbanca chi trả cho ông Saieh hàng năm giảm đi đáng kể. Tiếp đó là đại dịch Covid-19 bùng phát trên toàn cầu. Tháng 9/2020, CGB lần đầu không thể trả lãi cho khoản nợ 500 triệu USD. Việc này lặp lại một lần nữa vào tháng 10 năm đó. Tháng 4 năm ngoái, CGB không thanh toán được nợ gốc và lãi suất cho khoản vay với Itau. Thời điểm nộp đơn phá sản vào tháng 6 năm ngoái, CGB đang gánh khoản nợ tới 1,8 tỷ USD.

Đầu năm nay, CGB đã thanh toán được một phần sau khi bán cổ phần tại chi nhánh Colombia của Itau Corpbanca cho Itau Corpbanca để trả nợ Itau Unibanco, qua đó giảm khoản nợ xuống còn 1,3 tỷ USD.

Ngày 15/6, Corp Group Banking đã đạt được thỏa thuận về kế hoạch tái cơ cấu sau nhiều tháng đàm phán với các chủ nợ. Theo đó, các chủ nợ sẽ nhận được cổ phần của ngân hàng Corp Group tại Itau Corpbanca, cũng như 42% cổ phần của ông Saieh tại công ty truyền thông Copesa, và được thanh toán 30 triệu USD trong vòng 15 năm. Kết quả là ông Saieh sẽ không còn sở hữu bất kỳ cổ phiếu nào của Itau CorpBanca nữa.