Khi nào ngành ngân hàng Việt Nam có "sếu đầu đàn" ở khu vực?

Từ 2012 đến nay, trong các đề án tái cơ cấu hệ thống và chiến lược phát triển của ngành ngân hàng ở từng thời kỳ, mục tiêu “đưa ngân hàng Việt Nam lọt top 100 ngân hàng lớn nhất châu Á” luôn được nhắc đến như một phần không thể tách rời. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa thể hiện thực hoá, lý do thì nhiều nhưng yếu tố quan trọng nhất vẫn là bài toán tăng vốn điều lệ, đặc biệt là với ngân hàng cổ đông nhà nước chi phối vốn...

Hệ thống tổ chức tín dụng Việt Nam hiện có khoảng trên 30 ngân hàng, đảm nhận phần lớn nhu cầu vốn cho nền kinh tế. Trong những thời điểm thị trường tài chính bất ổn, đặc biệt là trái phiếu, bảo hiểm khủng hoảng như mấy năm gần đây, áp lực vốn lời đòi nhiều hơn về phía các ngân hàng. Vốn mong khẩn cấp mở rộng quy mô gánh trên vai trách nhiệm nặng nề nhưng năng lực tài chính ngân hàng Việt Nam so với khu vực rất khiêm tốn, nguyên nhân chủ yếu là vốn điều lệ (pháp định) hạn chế. Bởi lẽ, khi vốn điều lệ thấp, trong bối cảnh buộc phải thực hiện các chuẩn mực an toàn theo Basel III, ví dụ như chỉ số CAR (tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu), các ngân hàng Việt Nam càng không thể mở rộng quy mô tổng tài sản.

Về tình hình thị trường, chuyên gia nhận định rằng nhóm ngân hàng cổ đông nhà nước chịu áp lực lớn vì phải vừa cấp tín dụng cho tăng trưởng, vừa chịu trách nhiệm tài trợ cho các dự án chính phủ và các nhiệm vụ an sinh xã hội, nhất là trong các thời điểm khó khăn như thảm họa dịch bệnh. Tuy nhiên, do vốn điều lệ hạn chế nên không thể mở rộng hoạt động như mong muốn. Do đó, việc tăng vốn điều lệ như trường hợp của Vietcombank sẽ giúp ngân hàng phát triển hơn.

Tuy nhiên, vấn đề vốn từ cơ (gồm vốn điều lệ hoặc vốn được cấp công với các quỹ dự trữ và một số loại tài sản nợ khác theo quy định của NHNN) của hệ thống ngân hàng hiện nay đang gặp phải tình trạng bất hợp lý giữa năng lực vốn từ cơ và nhiệm vụ mở rộng tổng tài sản để cấp tín dụng cho nền kinh tế. Chính sách tài khoản 45 điều 4 thông tư 41/2016/TT-NHNN ghi ro: vốn từ cơ và tài sản có rủi ro là cơ sở để xác định hệ số CAR.

Trong bối cảnh này, việc tăng vốn để duy trì hoạt động và phát triển của ngân hàng là vô cùng quan trọng, đặc biệt với ngân hàng có sự chi phối của cổ đông nhà nước.