Đào tạo nhà đầu tư để thị trường phát triển bền vững hơn

Sự tham gia mạnh mẽ của lớp nhà đầu tư mới đã tạo nên sự sôi động cho thị trường chứng khoán thời gian qua, nhưng theo các chuyên gia, để thị trường phát triển lành mạnh và bền vững, cần đẩy mạnh công tác đào tạo kiến thức cho các F0 này.

Sự thay đổi về lượng sẽ dẫn tới sự thay đổi về chất

Trong một bài phát biểu gần đây của ông Michael Kolari, Chuyên gia kinh tế trưởng VinaCapital, có một sự dịch chuyển nhiều hơn về tài sản tài chính gồm chứng khoán, tiền số, thay thế cho bất động sản và vàng.

Một nghiên cứu gần đây cũng đưa ra con số rất thú vị, 67% người Việt gặp khó khăn về phân bổ tài sản, thu nhập và vấn đề tài chính. Điều này cho thấy nhu cầu đầu tư của người Việt với các sản phẩm tài chính đang mở rộng, các dịch vụ quản lý gia sản, quản lý tài sản sẽ gia tăng trong tương lai.

Chúng ta đang ở chân sóng của làn sóng F0. Nhiều chuyên gia so sánh thị trường chứng khoán Việt Nam với Đài Loan (Trung Quốc), lấy năm 1983 làm mốc, tức là chúng ta đi sau họ 30 năm. Nhưng tôi muốn lấy năm 1996 để so sánh, nghĩa là chỉ đi sau họ 20 năm thôi.

Giai đoạn từ năm 1983 đến năm 1996, thị trường chứng khoán Đài Loan cũng bùng nổ F0, tăng từ 3% dân số lên 28% dân số mở tài khoản và giờ đây, Đài Loan có 80% dân số tham gia đầu tư chứng khoán.

Quay lại với thị trường chứng khoán Việt Nam, F0 cũng có nhiều cá mập lớn, cá nhà táng, chứ không chỉ có liu riu. F0 từ đầu năm mua ròng 2,5 tỷ USD, trong khi khối ngoại bán ròng 1,6 tỷ USD, họ đều hấp thụ hết. Tỷ trọng giao dịch của nhà đầu tư F0 chiếm 86% thị trường, tiếp tục nâng đỡ khối ngoại, tổ chức trong nước, tự doanh.

Sự thay đổi về lượng sẽ dẫn tới sự thay đổi về chất. Các nhà đầu tư F0 hỏi chúng tôi rất nhiều về nền tảng, định giá, triển vọng ngành, rất nhiều câu hỏi hóc búa khiến ngay chúng tôi cũng phải học lại để trả lời họ. Điều đó cho thấy trình độ của các nhà đầu tư đang được nâng lên rất nhiều và sẽ tiếp tục cải thiện theo sự phát triển của thị trường.

Việc đào tạo kiến thức cho nhà đầu tư là rất cần thiết

PGS.TS. Lê Hoàng Nga, Trung tâm Nghiên cứu khoa học và đào tạo chứng khoán

Nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường chứng khoán khi họ chưa có nhiều kiến thức về kênh đầu tư này, vì vậy, việc đào tạo kiến thức cho nhà đầu tư là rất cần thiết.

Thực tế hiện nay, những người hành nghề chứng khoán nước ta vẫn đang “ăn xổi ở thì”, chưa đi vào chiều sâu chất lượng. Cơ quan quản lý cũng chậm chuẩn hóa, đổi mới chương trình, ách tắc trong vấn đề tổ chức quản lý đào tạo.

Đặc biệt, việc quản lý người hành nghề chứng khoán theo các chuẩn mực trong khu vực và quốc tế vẫn chưa làm được. Chính vì vậy, nhiều người hành nghề chứng khoán thiếu trách nhiệm với bản thân, công ty chủ quản và với nhà đầu tư của mình, dễ hô hào nhà đầu tư đầu tư theo phong trào.

Thực tế này đòi hỏi Việt Nam cần nâng cao chứng chỉ cho những người kinh doanh chứng khoán và hành nghề chứng khoán. Bên cạnh đó là đào tạo kiến thức chứng khoán cho xã hội và đặc biệt là các nhà đầu tư.

Thực ra, những điều này nước ta cũng đã tiến hành trong nhiều năm, ở nhiều cấp độ, tuy nhiên số lượng nhà đầu tư mới đang quá lớn, mà điều họ quan tâm thường là đổ xô đi mua chứng khoán.

Công tác đào tạo trong nước cần mang tính kết nối, mở rộng các trung tâm, cơ sở đào tạo uy tín để thị trường được phát triển lành mạnh, bền vững hơn.

Khái niệm TTCK cũng chưa được hiểu một cách đúng đắn

Ở các thị trường chứng khoán có bề dày lịch sử như Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản…, các nhà đầu tư cá nhân không có kinh nghiệm, kiến thức chỉ chiếm số ít. Nhưng ở Việt Nam thì khác hoàn toàn, ngay cả khái niệm thị trường chứng khoán cũng chưa được hiểu một cách đúng đắn.

Để có hiểu biết cũng như tâm thế đầu tư tốt nhất, nhà đầu tư cần phải học hỏi, trau dồi kiến thức. Nhưng học như thế nào cho bài bản và học đúng lại là câu chuyện khó.

Trên thị trường, có rất nhiều khóa học khác nhau, nhà đầu tư nên biết chọn nơi mà học, bởi có những khóa học không những không mang lại giá trị tích cực, mà còn mang lại giá trị âm. Nhà đầu tư được truyền dạy những điều không đúng khiến tư duy của họ sẽ hoàn toàn sai lệch.

Với nhiều room chứng khoán, các nhà đầu tư phải hết sức tỉnh táo với những lời mồi chào cam kết của các môi giới. Thị trường nước ta còn non trẻ, số lượng nhà đầu tư cá nhân lại ngày càng đông, khiến những người có tâm địa không tốt dễ nổi lòng tham, khiến thị trường còn nhộn nhạo. Dù không thể vơ đũa cả nắm nhưng phần lớn các môi giới chuyên đi mồi chào nhà đầu tư trên các diễn đàn, các room là những môi giới thiếu kinh nghiệm và theo phong trào.

Ở Mỹ có luật dưới 40 tuổi không được phép làm môi giới chứng khoán, nhưng ở Việt Nam, có những môi giới độ tuổi 19 - 20 chưa được đào tạo bài bản, chưa được cấp chứng chỉ hành nghề nhưng đã dám định hướng cho nhà đầu tư, điều này vô cùng nguy hiểm.

Nhiều nhà đầu tư F0 coi chứng khoán như trò chơi đỏ đen

Đối với nhà đầu tư F0, tâm lý muốn thắng nhanh rất phổ biến và rất ít khi họ tư duy lâu dài. Mang tâm lý thắng nhanh vào thị trường, nhiều nhà đầu tư F0 coi chứng khoán như một trò chơi đỏ đen.

Khi thị trường bước vào xu hướng tăng giá, họ kiếm được tiền có thể là nhờ may mắn, nhưng khi thị trường bước vào giai đoạn đi xuống hay rơi vào trạng thái điều chỉnh thì rất nguy hiểm, bởi họ không có kinh nghiệm xử lý.

Bên cạnh đó, hầu hết nhà đầu tư F0 cũng thiếu kinh nghiệm để lựa chọn những mã cổ phiếu tốt để đầu tư. Cổ phiếu tốt ở đây là cổ phiếu của doanh nghiệp có mô hình kinh doanh bền vững.

Để lựa chọn cổ phiếu đầu tư, chúng ta phải tự đặt câu hỏi, liệu doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển trong 5 năm hay 10 năm tới hay không, tình hình tài chính như thế nào. Nhà đầu tư F0 rất ít khi đặt ra những câu hỏi đó hoặc rất sơ sài, mua bán không có lý do chắc chắn. Điều này dẫn đến khi thị trường điều chỉnh, tâm lý của họ rất dễ lung lay.

Trước thực trạng như vậy, hiện tại, các công ty chứng khoán cũng có những chương trình đào tạo cho nhà đầu tư. Chứng khoán Yuanta Việt Nam đã lập ra kênh đào tạo trực tuyến Ysedu để cung cấp thông tin và kiến thức cho nhà đầu tư.

Nhà đầu tư phải tự nâng cao kiến thức của mình

Nhà đầu tư cá nhân muốn thành công phải có 3 yếu tố: nhận biết được rủi ro khi thị trường đổ vỡ, chọn cổ phiếu của doanh nghiệp có kết quả kinh doanh tốt và phải biết đánh nhanh rút gọn khi đầu tư vào các mã penny hay có sóng.

Tuy nhiên, với những nhà đầu tư mới thì đây là vấn đề rất khó và cần thời gian để học hỏi.

Do đó, chẳng có cách nào khác là các nhà đầu tư phải tự nâng cao kiến thức của mình, theo dõi diễn biến thị trường, nghiên cứu lịch sử, nắm bắt thông tin qua báo chí thường xuyên và tham gia thực chiến.

Nếu có lỡ thua thì hãy coi đó là học phí đầu tư.

Đặc biệt, các nhà đầu tư cũng cần phải xác định rõ ràng mục tiêu đầu tư của mình, đừng chạy theo những lời hô hoán mà thiếu đi hiểu biết và lập trường riêng. Qua bao nhiêu năm đào tạo, đầu tư và theo dõi thị trường, tôi chưa thấy ai đánh kiểu đó mà thắng cả.