Chỉ nên đánh thuế khi giao dịch chứng khoán có lãi?

Theo các chuyên gia chứng khoán, cần xây dựng một biểu thuế mới đúng với bản chất của thuế thu nhập cá nhân là thuế đánh vào phần lãi phát sinh.

Tại kỳ họp bất thường của Quốc hội tháng 12/2021, trong phiên thảo luận về chương trình phục hồi kinh tế giai đoạn thích ứng với đại dịch Covid-19, một số đại biểu đề xuất tăng thuế bất động sản và chứng khoán như một giải pháp hạn chế dòng vốn tăng nóng. Tuy nhiên theo Bộ Tài chính, trong bối cảnh hiện nay, việc tăng thuế suất đối với các giao dịch chứng khoán cần nghiên cứu thận trọng để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường chứng khoán trong giai đoạn tới với mục tiêu tăng quy mô, vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam, thu hút dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước.

Ý kiến của Bộ Tài chính nhận được sự ủng hộ của nhiều công ty chứng khoán và nhà đầu tư. Tuy nhiên theo các chuyên gia, về lâu dài cần xây dựng sắc thuế chi tiết hơn cho hoạt động đầu tư vốn đối với cá nhân giao dịch chứng khoán.

Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp, tổ chức trong nước nộp thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán theo mức thuế suất 20% trên thu nhập; đối với tổ chức nước ngoài (nhà thầu nước ngoài) áp dụng tỷ lệ thuế 0,1% trên doanh thu bán chứng khoán. Đối với cá nhân áp dụng mức thuế suất 0,1% trên giá bán chứng khoán. Việc áp dụng mức thu thuế theo tỷ lệ % trên doanh thu, giá bán chứng khoán không phân biệt có lãi hay không có lãi.

Theo các chuyên gia chứng khoán, mức thuế 0,1% trên giá bán đối với nhà đầu tư cá nhân hiện nay thuận lợi cho nhà đầu tư chốt lời, nhưng lại bất lợi cho nhà đầu tư bán chứng khoán cắt lỗ. Trong khi đó, có những nhà đầu tư giao dịch giá trị lớn bán chứng khoán lãi tiền tỷ cũng chỉ phải chịu chung mức thuế 0,1% tính trên giá chứng khoán chốt lời.

Trong khi đó, Việt Nam đang hướng đến mục tiêu nâng hạng thị trường và khi đó những sản phẩm bán chứng khoán trong ngày, bán khống sẽ rất phát triển. Trường hợp nhà đầu tư có thể mua chứng khoán phiên sáng, bán chứng khoán phiên chiều với nhiều loại cổ phiếu khác nhau, nếu đánh thuế trên giá bán 0,1% cộng với phí công ty chứng khoán thu, có thể ăn vào lợi nhuận của cá nhân giao dịch chứng khoán và không đa dạng được sản phẩm trên thị trường.

Lãnh đạo một công ty chứng khoán cho biết, hiện các công ty chứng khoán vẫn đang thu hộ cho nhà nước mức thuế 0,1% trên giá bán đánh vào nhà đầu tư cá nhân hiện nay. Hoạt động này mất rất nhiều thời gian, chi phí của công ty chứng khoán, vì đến nay kê khai thuế cho nhà đầu tư cá nhân đều do công ty chứng khoán làm thay cho nhà đầu tư. Trong khi lượng nhà đầu tư cá nhân như năm 2021 bình quân mỗi tháng có trên 150.000 nhà đầu mới tham gia thị trường, khối lượng quyết toán thuế một năm cho nhà đầu tư cá nhân lên đến hàng triệu tài khoản với giá trị rất lớn.

Bởi vậy theo các chuyên gia chứng khoán, cần xây dựng một biểu thuế mới đúng với bản chất của thuế thu nhập cá nhân là thuế đánh vào phần lãi phát sinh. Theo đó thuế thu nhập cá nhân đánh trên lợi nhuận thu được từ hoạt động đầu tư vốn cần thực hiện theo hình thức lũy tiến trên doanh số bán hoặc giá chứng khoán mới tạo ra bình đẳng trong hoạt động giao dịch chuyển nhượng.

Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam nói với báo giới, trong năm 2022, cơ quan này sẽ có kiến nghị sửa đổi cách tính thuế giao dịch chứng khoán với Bộ Tài chính. “Đề nghị Bộ Tài chính đối với thuế cổ tức cổ phiếu chuyển nhượng nên theo hướng thay đổi, áp dụng theo thông lệ phổ biến nhất của thế giới, giao dịch có lãi mới tính thuế, cổ phiếu thưởng cũng không bị tính thuế nếu bị lỗ", ông Nguyễn Hoàng Hải – Phó Chủ tịch Hiệp hội cho biết.