Bài toán lợi ích và chi phí của ngân hàng nhận hỗ trợ các TCTD yếu kém 

Tại báo cáo về thị trường 2023, CTCK Bản Việt (VCSC) cho rằng kế hoạch hỗ trợ các TCTD yếu kém (DCI) là một trong những điểm nổi bật của 2022 và sẽ tiếp tục là điểm nhấn quan trọng của ngành ngân hàng trong năm nay. 

“Theo cách hiểu của chúng tôi, ý tưởng chính của chương trình này là để cho các ngân hàng lành mạnh, với các ưu đãi từ NHNN, sẽ hỗ trợ các tổ chức tín dụng yếu kém tạo ra thu nhập để bù đắp lỗ lũy kế. Chúng tôi cho rằng VCB sẽ hỗ trợ CBBank, MBB sẽ hỗ trợ Ocean Bank, VPB sẽ hỗ trợ GP Bank và HDB sẽ hỗ trợ ngân hàng Đông Á (DAB)”, VCSC đề cập đến tổng thể 4 ngân hàng trong chương trình.

Ngoài ra, VCSC cũng nhắc đến trường hợp của Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) khi NHNN đưa SCB vào diện kiểm soát đặc biệt từ ngày 14/10/2022 và nêu quan điểm: “Do quy mô của SCB khá lớn - ngân hàng lớn thứ năm tại Việt Nam tính theo tổng tài sản tính đến quý 3/2022 - chúng tôi cho rằng khó có thể kỳ vọng vào một chương trình hỗ trợ SCB tương tự như trường hợp của các ngân hàng 0 đồng và DAB, có thể việc hỗ trợ SCB sẽ cần nhiều hơn một ngân hàng lành mạnh”.

Theo CTCK này, dựa trên đề xuất của VCB về việc hỗ trợ ngân hàng 0 đồng - kế hoạch chi tiết nhất được công bố cho đến nay – nhóm chuyên gia phân tích đã tổng hợp hàm ý nội dung của kế hoạch hỗ trợ này có thể hình dung theo như trong biểu đồ:

VCSC phân tích, quyền lợi ích của bên nhận hỗ trợ các TCTD yếu kém sẽ bao gồm nhưng không giới hạn ở các điểm: Được miễn hợp nhất báo cáo tài chính của DCI; Không phải trích lập dự phòng cho phần vốn góp vào DCI và có thể loại trừ DCI khi tính toán tỷ lệ an toàn vốn hợp nhất; Có thể được hưởng hạn mức tín dụng cao hơn do NHNN cấp; Có quyền bán/chuyển nhượng, sáp nhập hoặc tiếp tục duy trì DCI với vai trò là công ty con sau khi hoàn thành phương án tái cấu trúc. Ngoài ra theo dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 01/2014/NĐ-CP về việc nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần của tổ chức tín dụng Việt Nam, các bên nhận hỗ trợ các tổ chức tín dụng yếu kém có thể được nới room ngoại lên 49%;

Tuy nhiên, VCSC cũng lưu ý rằng “VCB là một ngân hàng SOCB (ngân hàng có cổ đông Nhà nước nắm tỷ lệ sở hữu chi phối). Theo Quyết định số 986/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, các ngân hàng SOCB phải đảm bảo tỷ lệ sở hữu của Nhà nước ở mức 51% trong giai đoạn 2021-2025”. Điều này có nghĩa là VCB sẽ không được hưởng quyền và lợi ích ở mục nới room ngoại như kỳ vọng trong chương trình hỗ trợ này.

Bên cạnh những thuận lợi, các ngân hàng nhận hỗ trợ các DCI theo VCSC cũng sẽ phải đối mặt với những thách thức và áp lực trong việc tái cơ cấu các tổ chức đã tiếp nhận gồm: Cần có thời gian, công sức, nguồn nhân lực cũng như nguồn lực công nghệ để giúp đỡ và hỗ trợ các DCI; Các bên nhận hỗ trợ các tổ chức tín dụng yếu kém hiện kỳ vọng rằng sẽ mất khoảng 8 đến 10 năm để DCI khôi phục hoạt động bình thường, khắc phục những điểm yếu và trở thành 1 ngân hàng có tình hình tài chính lành mạnh. Tuy nhiên, có khả năng các ngân hàng nhận hỗ trợ các tổ chức tín dụng yếu kém có thể phải mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành kế hoạch hỗ trợ tổ chức tín dụng yếu kém, làm tăng chi phí của các ngân hàng nhận hỗ trợ.