MỚI

Thiệp giáng sinh độc lạ

#Chuyên gia

24HMONEY đã kiểm duyệt

Vì sao lãi suất cho vay dài hạn trên toàn cầu vẫn tăng trong khi các NHTW hạ lãi suất? - Ngẫm về chính sách tiền tệ, tài khóa và nợ công 2026

Tiêu điểm 2026 theo các báo cáo vẫn xoay quanh các điểm chính: chính sách tiền tệ, rủi ro nợ công, kích thích kinh tế bằng chi tiêu công, AI (bong bóng hay không), và chiến tranh thương mại.

Hôm nay mình chọn nói chủ đề là chính sách tiền tệ và tài khóa, vì đây cũng là vấn đề được quan tâm trong tuần. 

Theo tình hình thì chủ diểm tăng trưởng kinh tế và việc làm sẽ quay lại là trọng tâm trong chu kỳ bầu cử kế tiếp. Vì vậy các nước sẽ phải tập trung vào câu chuyện kích thích kinh tế. Mà tiền đâu để kích thích kinh tế thì là câu hỏi.

Thật ra mọi chuyện cũng đơn giản. Tiền kích thích kinh tế chỉ có thể được thúc đẩy từ 3 nguồn.

Một, là tiền chi tiêu tiêu dùng của dân.

Hai, là tiền đầu tư của tư nhân. Cái này bao gồm của cả nước ngoài và trong nước.

Ba, là chi tiêu chính phủ.

Mà chính phủ với tư nhân, thậm chí tiêu dùng của dân, thì có một phần lớn là tín dụng. Chính phủ vay tiền qua phát hành trái phiếu, tư nhân vay ngân hàng hoặc bán trái phiếu doanh nghiệp huy động vốn. Và dân thì vay tiêu dùng.

Vậy thì lãi suất vay và nguồn cung tín dụng trở thành yếu tố chủ chốt. Và nó phụ thuộc lớn vào một thứ, đó là lãi suất cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn của nền kinh tế.

Chính sách tiền tệ - “Bơm tiền” nên được hiểu như thế nào?

Lãi suất cho vay ngắn hạn thì thường các NHTW kiểm soát được.

Đây chính là câu chuyện của chính sách tiền tệ. Thông qua lãi suất điều hành và các cửa sổ chiết khấu, mà thực tế là chuyện “bơm tiền” dân gian hay nói, NHTW sẽ mua lại các giấy tờ có giá ngắn hạn và thông qua các “bể chứa” thanh khoản dự phòng (tùy nước mà có công cụ khác nhau) để điều tiết.

Với toàn thế giới thì có một Fed notes so sánh khá thú vị như trong bài này: Central bank liquidity facilities around the world

Nguyên tắc thiết kế các cửa sổ và bể chứa này là để hỗ trợ thanh khoản ngắn hạn cho bank, với nguyên tắc đánh đổi là bank có 2 lựa chọn ngược nhau: 1) không muốn vay hỗ trợ thanh khoản vì nó sẽ gửi signal ra thị trường là tôi đang có vấn đề (stigma). 2) Tôi sẽ cho bà con vay vô tội vạ liều mạng chơi tới vì có bị gì thì luôn có 1 ông bơm nước không ngừng từ bể chứa ra mỗi khi tôi thiếu tiền (moral harzard).

Đó câu chuyện là như vậy bạn có thể thấy rồi. Vậy là câu chuyện NHTW “bơm tiền” bạn hiểu ít nhiều rồi hé, là có 1 ông luôn canh 1 cái bể nước, ông nào trong ruộng thiếu nước ổng cho mượn tưới tạm.

Nhưng một là không phải cung cấp vốn vô tội vạ ra nền kinh tế, có thể nới lỏng, có thể thắt chặt, nhưng không bơm vô hạn được. Chưa kể thiết kế của mấy ổng sẽ có van khóa chặn moral hazard dưới nhiều dạng. Van này có thể nới rất lỏng trong tình huống bất khả kháng ví dụ trường hợp SCB năm ấy. Nhưng nó không vô hạn.

Và một điều quan trọng nữa là nó chỉ là công cụ ngắn hạn.

Thế nên dù NHTW có hỗ trợ thanh khoản mạnh cho nền kinh tế qua các công cụ ngắn hạn này, thì nó không điều tiết được lãi suất cho vay trung dài hạn.

Cái đó thì phụ thuộc và cung-cầu tín dụng trung dài hạn và lại liên quan đến câu chuyện chi tiêu công, cho vay trung dài hạn trong nền kinh tế.

Mà đa số các nền kinh tế toàn cầu đang đi vào con đường là tăng chi tiêu công, tăng tín dụng trung dài hạn ra để kích thích kinh tế.

Mà chi tiền ra vậy thì nguồn đâu để chi? Vay nợ.

Thế giới đang đi vào thế trận vay nợ để tăng trưởng.