SSI Research: Biên lợi nhuận nhóm bán lẻ dược phẩm duy trì tốt dù chi phí tăng

SSI Research cho rằng kênh nhà thuốc vẫn có thể giành thêm thị phần vì kênh bệnh viện sẽ mất thời gian để khôi phục tốc độ đấu thầu về mức trước Covid-19.

Theo báo cáo cập nhật ngành bán lẻ dược phẩm của Trung tâm Phân tích Chứng khoán SSI (SSI Research) trích dẫn từ EIU (Economist Intelligence Unit), doanh thu dược phẩm tại Việt Nam đạt 5,9 tỷ USD (tăng 9,6% so với cùng kỳ) vào năm 2021. Trong giai đoạn 2017 - 2021, doanh thu dược phẩm tăng trưởng với tốc độ CAGR là 7,4%. EIU dự báo tốc độ tăng CAGR là 9,5% trong 5 năm tới, do chi tiêu cho các sản phẩm liên quan đến sức khỏe sẽ tăng cùng với thu nhập người dân tăng lên. Xét theo từng kênh, kênh ETC (thuốc điều trị/thuốc kê đơn, có thể được sử dụng làm đại diện cho kênh bệnh viện) đóng góp khoảng 75-76% tổng doanh thu trong 5 năm qua.

Các chuỗi nhà thuốc hiện đại đã tăng tốc mở mới kể từ năm 2021 để giành thị phần từ các nhà thuốc truyền thống. Theo tổ chức IQVIA, Việt Nam có 55.300 cửa hàng thuốc vào năm 2016, trong đó 185 cửa hàng thuộc chuỗi nhà thuốc hiện đại. Năm 2021, tổng số cửa hàng thuốc giảm xuống còn 44.600, nhưng số cửa hàng thuộc chuỗi nhà thuốc hiện đại đã tăng lên con số 1.600. Năm 2022, các chuỗi nhà thuốc hiện đại lớn tiếp tục đặt mục tiêu mở mới đầy tham vọng. Nhiều công ty mới cũng bước chân vào thị trường, bao gồm Wincommerce (sở hữu chuỗi cửa hàng bách hóa Winmart, với khoảng 3.000 siêu thị nhỏ) và Viettel (sở hữu mạng lưới bán lẻ với khoảng 370 cửa hàng viễn thông).

SSI Research chỉ ra 3 lý do đằng sau sự chuyển đổi từ hiệu thuốc truyền thống sang hiệu thuốc thương mại hiện đại. Trong đó nhà thuốc theo mô hình hiện đại giành được thị phần từ các hiệu thuốc truyền thống, khi Chính phủ dần đưa ra các quy định chặt chẽ hơn đối với các nhà bán lẻ dược phẩm (kiểm soát chặt chẽ hơn đối với thuốc kê đơn và triển khai hình thức đơn thuốc điện tử). Ngoài ra, kênh nhà thuốc có thể đã chiếm thị phần từ kênh bệnh viện, do các bệnh viện công thận trọng hơn trong hoạt động đấu thầu thuốc. Bên cạnh đó, tiêu dùng đối với các sản phẩm vitamin hay thực phẩm chức năng được gia tăng để củng cố sức khỏe trong bối cảnh "sống chung với Covid-19".

Triển vọng ngành bán lẻ dược phẩm

SSI Research cho rằng kênh nhà thuốc vẫn có thể giành thêm thị phần từ kênh bệnh viện, vì kênh bệnh viện sẽ mất thời gian để khôi phục tốc độ đấu thầu về mức trước Covid-19. Các chuỗi nhà thuốc thương mại hiện đại có thể hấp thụ thị phần của các hiệu thuốc truyền thống do quy mô lớn và lợi thế trong việc có sẵn hệ thống ERP - giao thức tương thích với hệ thống kê đơn điện tử mới.

Việc gia hạn giấy chứng nhận đăng ký thuốc đã tăng nhanh trong thời gian gần đây, mặc dù hiệu lực của việc gia hạn chỉ trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, việc gia hạn này chỉ có hiệu lực đến hết ngày 31/12/2022 (so với thời hạn hiệu lực thông thường là 5 năm), và các công ty dược phẩm phải thực hiện một lần gia hạn khác vào năm 2023. Theo Cục Quản lý Dược Việt Nam, cơ quan này hiện có thể xử lý 500 trường hợp mỗi tháng. Với tốc độ như vậy, có khả năng nguồn cung thuốc sẽ lại bị thiếu hụt vào năm 2023. Trong bối cảnh này, SSI Research tin rằng các nhà bán lẻ dược phẩm quy mô lớn có thể đảm bảo đủ lượng hàng tồn kho và giành được thị phần.

Nhu cầu về vitamin và thực phẩm chức năng ngày càng tăng, mặc dù diễn biến này có thể chỉ mang tính ngắn hạn. Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia đã áp dụng chính sách “sống chung với Covid-19”. Các biến thể Covid-19 mới chủ yếu gây ra các triệu chứng nhẹ và bệnh nhân có thể tự mua thuốc điều trị tại chuỗi hiệu thuốc. Bệnh nhân Covid-19 cũng có xu hướng mua vitamin và thực phẩm chức năng cùng với thuốc đặc trị Covid-19 (Favipiravir / Molnupiravir). Điều này giúp các chuỗi hiệu thuốc ghi nhận thêm doanh thu từ các sản phẩm vitamin và thực phẩm chức năng. SSI Research nhận định nhu cầu về vitamin và thực phẩm chức năng có thể đã đạt đỉnh vào quý IV/2021 và quý I/2022, khi số ca nhiễm Covid-19 đạt đỉnh. Các chuỗi nhà thuốc cũng đã đa dạng hóa danh mục sản phẩm bao gồm các mặt hàng FMCG (Fast Moving Consumer Goods - hàng tiêu dùng nhanh) khác, chẳng hạn như sản phẩm chăm sóc cá nhân, dược mỹ phẩm, bánh kẹo và đồ uống.

SSI Research cho rằng biên lợi nhuận được duy trì tốt trong bối cảnh chi phí tăng. Mặc dù chi tiêu của người tiêu dùng bị ảnh hưởng rõ ràng bởi lạm phát gia tăng và những lo ngại liên quan, nhưng chi tiêu cho dược phẩm có thể vẫn ổn định do tính thiết yếu của các sản phẩm này. Như vậy, các chuỗi nhà thuốc sẽ có thể chuyển phần chi phí gia tăng sang cho khách hàng. Các chuỗi nhà thuốc tích cực mở cửa hàng mới có thể thương lượng các điều khoản tốt hơn với các nhà cung cấp, do đó có thể tăng tỷ suất lợi nhuận gộp. Tuy nhiên, tỷ suất lợi nhuận ròng có thể không cải thiện nhiều do mở mới nhiều cửa hàng.