Bước tiến quan trọng của thị trường chứng khoán trong quá trình nâng hạng

Bộ Tài chính tiếp tục có thêm những chính sách để gỡ nút thắt, đáp ứng các tiêu chuẩn nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi thứ cấp theo tiêu chí của FTSE Russell.

Chính thức gỡ nút thắt “pre-funding”

Bộ Tài chính đã thông qua Thông tư 68/2024/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, có hiệu lực thi hành từ ngày 2.11.2024.

Thông tư mới ban hành có nhiều điểm đáng chú ý, trong đó quy định nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có thể giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền (Non Pre-funding solution - NPS).

Theo đó, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua chứng khoán ngay trong ngày (T+0) và thanh toán vào các ngày sau (T+1/T+2). Công ty chứng khoán thực hiện đánh giá rủi ro thanh toán của nhà đầu tư nước ngoài để xác định mức tiền phải có khi đặt lệnh mua cổ phiếu (nếu có) theo thỏa thuận giữa công ty chứng khoán và nhà đầu tư nước ngoài hoặc đại diện theo ủy quyền của nhà đầu tư nước ngoài.

Đối với việc các công ty chứng khoán sẽ thực hiện hỗ trợ thanh toán đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Từ góc độ công ty chứng khoán ông Nguyễn Khắc Hải - Giám đốc Khối phụ trách luật và Kiểm soát tuân thủ, Công ty Chứng khoán SSI cho biết, tất yếu các công ty chứng khoán phải chuẩn bị nguồn lực lớn về vốn để hạn chế rủi ro thanh toán. Thứ hai, hệ thống quản trị rủi ro của các công ty chứng khoán phải được nâng cấp để hạn chế rủi ro thanh toán và rủi ro hoạt động.

Đối với quy định về công bố thông tin, tương tự Dự thảo trước đây, Thông tư 68 quy định tổ chức niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn sẽ công bố thông tin định kỳ đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1.1.2025. Tiếp đó, tổ chức niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn công bố thêm thông tin bất thường, thông tin theo yêu cầu và công bố thông tin về các hoạt động khác của công ty đại chúng đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1.1.2026. Quy định này nhằm đảm bảo quyền tiếp cận bình đẳng trong hoạt động đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài.

Kích hoạt dòng vốn tỉ USD

Theo đánh giá của SSI Research, đơn vị này duy trì kịch bản dự báo thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ được nâng hạng trong kỳ đánh giá tháng 9.2025.

Chuyên gia của SSI cho biết: "Hiện các đơn vị gồm Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán (VSDC), các công ty chứng khoán, ngân hàng lưu ký và các nhà đầu tư đang làm việc để hoàn tất quy trình giấy tờ. Với việc nâng hạng lên thị trường mới nổi, theo ước tính sơ bộ, dòng vốn từ các quỹ ETF có thể lên đến 1,7 tỉ USD, chưa tính đến dòng vốn từ các quỹ chủ động. FTSE Russell ước tính tổng tài sản từ các quỹ chủ động gấp 5 lần so với các quỹ ETF.

Bà Lê Thị Lệ Hằng - Giám đốc Chiến lược Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI nhận định, trong kịch bản thuận lợi nhất, Việt Nam sẽ được FTSE nâng hạng vào khoảng tháng 9.2025 và lọt vào rổ chỉ số thị trường mới nổi vào tháng 3.2026. Với việc được FTSE nâng hạng sẽ là tiền đề để MSCI nâng hạng thị trường sau này. Mặc dù không thể kỳ vọng dòng tiền sẽ vào ngay tức khắc nhưng sau này dòng tiền sẽ chảy vào nhiều hơn.

Đồng quan điểm, ông Huỳnh Minh Tuấn - Chủ tịch Công ty Cổ phần FIDT - cho rằng, ban hành Thông tư 68 là rất tốt cho thị trường chứng khoán Việt Nam, khi thị trường chính thức "lên hạng" thì sẽ tạo được nhiều tiếng vang, cũng như sự chú ý của giới tài chính khu vực và quốc tế.

Ông Tuấn dự báo, khả năng cao FTSE sẽ chính thức công bố nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên mới nổi loại 2 trong kỳ đánh giá này và hiệu lực sau 1 năm, tức tháng 9.2025.

Mặc dù vậy, vị chuyên gia nhìn nhận, việc hút vốn luôn phải dựa trên nền tảng thị trường, có định giá hấp dẫn và tăng trưởng lợi nhuận. Do vậy, điều này có thể sẽ chỉ tạo ra hiệu ứng ngắn hạn, còn câu chuyện tiếp diễn sẽ là sự thay đổi chất lượng lợi nhuận và tăng hàng hóa cho thị trường.

Về vấn đề này, chuyên gia của Mirae Asset dự báo, sau khi được nâng hạng, Việt Nam có thể thu hút dòng tiền từ các quỹ lớn, chẳng hạn như Vanguard FTSE Emerging Markets ETF.

"Dòng tiền ngoại chảy vào Việt Nam không những đến từ những quỹ sử dụng chỉ số FTSE Emerging Markets Index làm tham chiếu, mà còn những quỹ khác khi thị trường được nâng hạng" - Mirae Asset nhấn mạnh.

Tổng hợp một số quỹ ETF sử dụng FTSE Emerging Markets Index làm tham chiếu, với tỉ trọng phân bổ 0,6%, Mirae Asset ước tính, Việt Nam có thể nhận đầu tư khoảng 516 triệu USD (gần 12.500 tỉ đồng).