Vỡ nợ kỷ lục trên thị trường nợ địa phương Trung Quốc, nhà đầu tư mất trắng tiền tiết kiệm cả đời

Làn sóng vỡ nợ trong một phân khúc khuất lấp của thị trường nợ địa phương Trung Quốc đã tăng lên mức kỷ lục, khiến các nhà đầu tư - những người từng tin tưởng rằng các chứng khoán này được nhà nước bảo lãnh ngầm - rơi vào tình thế khó khăn.

Điều này đáng lẽ không nên xảy ra. Năm ngoái, đối mặt với làn sóng nợ xấu do các cơ quan tài chính địa phương phát hành, Chính phủ trung ương đã có động thái can thiệp. Họ cho phép chính quyền địa phương huy động khoảng 2,200 tỷ Nhân dân tệ (309 tỷ USD) trái phiếu mới để hỗ trợ thanh toán cho chủ nợ và yêu cầu các ngân hàng nhà nước cung cấp hỗ trợ tái cấp vốn bổ sung.

Những biện pháp này đã đẩy chi phí vay xuống mức thấp kỷ lục và các nhà đầu tư đổ xô trở lại thị trường, tranh nhau mua trái phiếu và các khoản vay. Tuy nhiên, một phân khúc vẫn chưa được khắc phục. Các khoản vỡ nợ của các sản phẩm "phi tiêu chuẩn" - những khoản đầu tư tài sản thu nhập cố định không được giao dịch công khai - đã tăng vọt lên mức kỷ lục. Mặc dù không có thống kê chính thức về quy mô của lĩnh vực này, các nhà phân tích ước tính nó vào khoảng 800 tỷ USD.

Các vụ vỡ nợ đã khiến nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ phải trả giá đắt.

Hãy lấy ví dụ về Lulu Fang. Nữ chủ doanh nghiệp thương mại nhỏ 60 tuổi này cho biết bà đã mất khoản tiết kiệm cả đời (15 triệu Nhân dân tệ) khi mua các sản phẩm ủy thác liên quan đến tỉnh Quý Châu. Bà kỳ vọng một khoản lợi nhuận ổn định khoảng 8%, cao hơn nhiều so với việc gửi tiền vào ngân hàng. Thay vào đó, khoản đầu tư của bà đã bị xóa sổ khi các sản phẩm này vỡ nợ vào năm ngoái.

Đối mặt với nguy cơ bị tịch thu căn hộ ở Thâm Quyến do không thể trả nợ vay thế chấp, bà đã cùng hơn 100 nhà đầu tư khác nhiều lần đến các văn phòng ủy thác và Chính phủ để cầu xin được hoàn tiền.

"Cuộc sống của tôi giờ đây hoàn toàn rối bời", bà nói. "Tôi đã làm việc cả đời và đổ tất cả số tiền tiết kiệm cho tuổi già vào các sản phẩm này. Tôi được bảo rằng chúng an toàn. Đó là một lời nói dối".

Các thị trấn, thành phố và tỉnh của đất nước này đã sử dụng các phương tiện tài chính chính quyền địa phương (LGFV) để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng, bao gồm đường sá và cảng. Tuy nhiên, các dự án do LGFV tài trợ không nhất thiết phải sinh lời. Điều này khiến họ phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ chính phủ.

Trong 9 tháng đầu năm nay, 60 sản phẩm phi tiêu chuẩn liên quan đến LGFV đã vỡ nợ hoặc cảnh báo rủi ro thanh toán, tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái, theo số liệu từ Công ty Thông tin & Công nghệ Tài chính Trung Quốc (FCI&T). Con số này là cao nhất kể từ ít nhất năm 2019, theo dữ liệu cho thấy.

Các tổ chức phát hành nợ thường không công bố tổng số tiền. Trong số 60 trường hợp được FCI&T thống kê năm nay, 40 trường hợp không đưa ra bất kỳ con số nào. 20 sản phẩm còn lại đã vỡ nợ hoặc cảnh báo rủi ro thanh toán tổng cộng khoảng 4.55 tỷ Nhân dân tệ.

Điều này tương phản rõ rệt với trái phiếu giao dịch công khai do LGFV phát hành. Chính quyền địa phương đã ưu tiên các chứng khoán này, được các nhà đầu tư tổ chức ưa chuộng và chưa bao giờ xảy ra vỡ nợ. Do các sản phẩm phi tiêu chuẩn thường được bán cho nhà đầu tư theo hình thức phát hành riêng lẻ, chính quyền địa phương ít có động lực hỗ trợ họ hơn.

Nợ của chính quyền địa phương

"Mặc dù Trung Quốc đã đưa ra một loạt chính sách để giải quyết các khoản nợ LGFV, các chính sách cần đảm bảo việc hoàn trả trái phiếu công của LGFV vì chúng là một phần của thị trường vốn", Laura Li, giám đốc điều hành tại S&P Global Ratings nói. "Nếu họ vỡ nợ, điều đó sẽ gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính và ổn định xã hội".

Vẫn còn một tia hy vọng cho các nhà đầu tư sở hữu các trái phiếu bị vỡ nợ. Chính phủ trung ương đang xem xét cho phép chính quyền địa phương phát hành lên tới 6,000 tỷ Nhân dân tệ trái phiếu đến năm 2027 để tái cấp vốn cho các khoản nợ ngoại bảng, theo nguồn tin thân cận. Nếu điều này xảy ra, nó mở ra khả năng cho LGFV mở rộng hỗ trợ cho các sản phẩm phi tiêu chuẩn. Tuy nhiên, điều đó không chắc chắn và một số nhà phân tích nghi ngờ điều đó sẽ xảy ra.

Những vụ vỡ nợ đó đã khiến các nhà đầu tư nhỏ lẻ như Fang tuyệt vọng tìm kiếm sự hỗ trợ, nhưng trải nghiệm của một nhà đầu tư nhỏ lẻ khác cho thấy bà không có nhiều cơ hội lấy lại tiền.

Jason Lai từng đầu tư 3 triệu Nhân dân tệ vào một sản phẩm quản lý tài sản được LGFV bảo lãnh, nhưng sản phẩm này đã vỡ nợ cách đây 5 năm. Lai, một nhân viên tại một doanh nghiệp Nhà nước ở Bắc Kinh, đã 4 lần đi đến thành phố vùng Án Thuận để tìm kiếm việc hoàn tiền.

"Kể từ năm 2019 khi sản phẩm lần đầu vỡ nợ, tôi chỉ có thể đòi lại được khoảng 10% tiền gốc", Lai nói. "Tôi sẽ không mua bất kỳ sản phẩm nào như vậy trong tương lai".