Ủy ban chứng khoán làm 'nguội' trước chỉ đạo nóng của Bộ Tài chính?

Hai năm nay, Bộ Tài chính liên tục ra văn bản chỉ đạo tăng cường kiểm tra thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) tới Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và các đơn vị liên quan. Thế nhưng, những việc xảy ra gần đây liên quan Thị trường Chứng khoán, TPDN, liệu những chỉ đạo “nóng” có đang bị làm “nguội”?

Từ năm 2019, thị trường trái phiếu doanh nghiệp nở rộ, thu hút nhà đầu tư bằng lãi suất cao (trung bình khoảng 11-12%/năm) và nhiều chiêu “lách luật” như quảng cáo được ngân hàng lớn bảo lãnh, ký hợp đồng đầu tư. Trong 11 tháng đầu năm 2021, tổng khối lượng phát hành TPDN đạt trên 495.000 tỷ đồng. Trong đó, TPDN phát hành riêng lẻ chiếm tới 94,5%.

Trước sự phát triển bất thường trên, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đã liên tục ra công văn yêu cầu UBCKNN tăng cường kiểm tra giám sát thị trường TPDN. Văn bản đầu tiên vào đầu tháng 9/2021, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc yêu cầu UBCKNN, Vụ Tài chính ngân hàng, Thanh tra Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế và Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam đẩy mạnh kiểm tra, giám sát việc phát hành TPDN; Xử phạt nghiêm, công bố rộng rãi trên phương tiện thông tin đại chúng vi phạm của cá nhân, doanh nghiệp…

Ngày 3/12/2021, ông Hồ Đức Phớc tiếp tục giao UBCKNN, Vụ Tài chính ngân hàng tiếp tục kiểm tra giám sát việc phát hành TPDN để đảm bảo thị trường TPDN trở thành một kênh huy động vốn quan trọng, hiệu quả cho DN và hạn chế tối đa rủi ro cho nhà đầu tư.

Tại văn bản này, ngoài nội dung như văn bản trước, Bộ trưởng Tài chính nhấn mạnh, trường hợp xác định có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của nhà đầu tư, UBCKNN khẩn trương chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật...

Ngày 1/4/2022, Bộ Tài chính gửi văn bản yêu cầu tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật trong công tác kiểm toán DN niêm yết. Theo đó, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc yêu cầu Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán chủ trì, phối hợp với UBCKNN và Thanh tra Bộ Tài chính tăng cường, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kiểm toán. Trường hợp phát hiện hành vi vi phạm nghiêm trọng, các cơ quan cần khẩn trương chuyển cơ quan công an xử lý theo quy định của pháp luật.

Cùng với nội dung đẩy mạnh kiểm tra, giám sát phát hành TPDN nhưng cứ 3 tháng một lần, đích thân Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc phải ra công văn yêu cầu khẩn trương thực hiện. Đã có tới 3 lần ra công văn kể tháng 9/2021 đến nay. Điều này cho thấy, các đơn vị thành viên thực hiện chưa hiệu quả việc giám sát chặt từ lãnh đạo Bộ Tài chính. Và vụ việc sai phạm trong phát hành TPDN của 3 công ty thành viên Tập đoàn Tân Hoàng Minh chỉ được phát lộ khi cơ quan điều tra khởi tố vụ án.

Sau khi cơ quan điều tra khởi tố vụ án, lãnh đạo UBCKNN lý giải, qua rà soát hồ sơ, 3 công ty nhóm Tân Hoàng Minh đều không phải công ty đại chúng. Nhóm công ty này không báo cáo UBCKNN về các đợt phát hành và chỉ đăng ký thông tin qua cổng thông tin trái phiếu doanh nghiệp của Sở GDCK Hà Nội (HNX).

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển (Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng), trái phiếu, cổ phiếu đều là chứng khoán và nằm trong phạm vi quản lý của UBCKNN. Hai năm qua, thị trường trái phiếu phát triển tăng vọt về quy mô. Số liệu này phải được UBCKNN báo cáo kịp thời và có cảnh báo, kiến nghị lên Chính phủ về cách xử lý những rủi ro có thể xảy ra.

Thực tế UBCKNN quản lý trực tiếp, nhưng cơ quan này vẫn lơ là, thiếu trách nhiệm trong việc đánh giá tình hình, có kiến nghị đúng, kịp thời với Chính phủ.