“Sòng chứng khoán” của những tay chơi không có ký ức

Khi những tài sản vẫn chưa chứng minh tính đúng đắn được ham mê bởi những nhà đầu tư chưa đủ kinh nghiệm, đó có thể là lúc xuất hiện vòng xoáy đẩy giá leo dốc điên cuồng mà kết cục… thường đã được định sẵn.

Những phiên cuối tuần trước, khi thị trường chứng khoán dao động chưa rõ xu hướng, đã có một số con sóng ngầm xuất hiện. Nhóm cổ phiếu BII, TGG hay APG với danh xưng “gia đình Louis” chứng kiến các ngày giảm sàn liên tiếp.

Đột ngột trở nên thời thượng giữa một giai đoạn thị trường sôi động, những cổ phiếu này không mất nhiều thời gian để tạo nên một đám đông tín đồ bao quanh nhờ chuỗi tăng giá trần cứng liên tiếp, trước khi xuất hiện các phiên giảm kịch sàn gần đây.

Nhóm cổ phiếu này thường được nhắc đến như những chứng khoán của các doanh nghiệp có lịch sử kinh doanh èo uột khi so sánh với mức tăng giá cổ phiếu. Trong con mắt các nhà quan sát, một sự bất hợp lý đang diễn ra trên thị trường. Tuy nhiên, khi mà cặp yếu tố giá cả - giá trị vẫn thường tách biệt nhau trên sàn chứng khoán, sự nổi lên của nhóm cổ phiếu thời thượng này có nét khác biệt mang “tính thời đại”.

Đây là câu chuyện của những tài sản chưa được chứng minh tính đúng đắn được ham mê bởi những nhà đầu tư chưa hề tham gia đủ lâu để chứng minh năng lực. Cổ phiếu của các doanh nghiệp vừa được đổi chủ, đổi tên, đổi mô hình kinh doanh đột ngột được ưa chuộng. Trong khi đó, người tham gia giao dịch nhóm cổ phiếu này bao gồm nhiều “nhà đầu tư F0” – những người không hề có ký ức về thị trường chứng khoán.

Diễn biến thị giá cổ phiếu TGG, BII, DDV, APG trong một tháng tính đến 24/09/2021

Phần đông nhà đầu tư tại Việt Nam là cá nhân. Họ thường giao dịch ngắn hạn và xem mua bán cổ phiếu là nghề tay trái. Việc nhiều người không có đủ kỹ năng, nguồn lực khi tham gia vào một thị trường đòi hỏi sự tinh vi khiến họ trở thành nhóm đối tượng yếu thế và dễ sa lầy.

Giai đoạn 2020-2021, giữa bối cảnh đại dịch bùng phát, làn sóng nhà đầu tư mới gia nhập thị trường xuất hiện và họ nhanh chóng lãi lớn. Những tay chơi mới chỉ biết đến chiến thắng. Họ tự tin tìm kiếm lợi nhuận và không hề mang theo hành trang là những bài học từ quá khứ.

Trong khi đó, một vấn đề khác – xuất phát từ chính nhận thức vốn đã được tôi rèn từ lâu tại thị trường chứng khoán, và ngay lập tực được phần đông nhà đầu tư F0 hoàn toàn chấp nhận – chính là “thị trường luôn đúng”. Đây là lỗ hổng nhận thức khiến người tham gia thị trường dễ rơi vào vòng xoáy đầu cơ.

Với nhận thức “thị trường luôn đúng”, các mức tăng giá cổ phiếu thường được xem là sự phản ánh hợp lý của những thay đổi trong yếu tố cơ bản doanh nghiệp, mà bằng một cách mơ hồ nào đó, thị trường luôn biết rõ hơn so với những người tham gia đơn lẻ.

Họ bỏ quên một thực tế đơn giản là tại thị trường chứng khoán – cũng như bao khu chợ khác – việc một hàng hóa (trong trường hợp này là cổ phiếu) tăng giá trong ngắn hạn hoàn toàn có thể không liên quan gì đến giá trị của nó, mà chủ yếu được thúc đẩy bởi lượng tiền sẵn sàng theo đuổi.

Trong kỷ nguyên Covid, tiền rẻ hơn và nhiều hơn trong khi các cơ hội làm ăn khan hiếm vì sự kiềm tỏa của dịch bệnh. Dòng tiền theo đó tìm đến thị trường chứng khoán, thể hiện qua việc thanh khoản giao dịch tăng lên mức kỷ lục. Tại đây, sau giai đoạn bùng nổ, giữa bối cảnh nhóm cổ phiếu hàng đầu đã tăng giá mạnh và có phần chững lại, các nhà đầu tư F0 quen với những khoản lời lớn bắt đầu săn tìm nhóm cổ phiếu nặng tính đầu cơ với kỳ vọng duy trì được mức sinh lời cao như trước. Tuy nhiên, đằng sau đó là rủi ro đang chờ đón họ.

Cổ phiếu, theo một nghĩa nào đó, khi có thị giá tăng nóng quá mức sẽ bắt đầu giống với một sự vay mượn từ tương lai. Khoản nợ đó thường được hoàn trả thông qua các đợt sụt giá đột ngột.

Nhiều mã cổ phiếu tăng giá cao nhất tại HOSE và HNX trong tháng 9 có điểm chung. Chúng đều là cổ phiếu penny hoặc vốn hóa nhỏ/siêu nhỏ, trải qua một giai đoạn tăng giá phi mã trước đó và đều chứng kiến các phiên giảm kịch sàn/giảm mạnh cuối tuần qua.

Đvt: Ngàn tỷ đồng

Top 10 mã cổ phiếu tăng mạnh nhất tại HOSE và HNX trong tháng 9/2021

Khi tất cả người tham gia vẫn kiếm được tiền, những lời khuyên can thường vô nghĩa. Làm sao bạn có thể ngồi yên khi anh chàng đồng nghiệp không giỏi giang như bạn đang lãi lớn mà chẳng tốn mấy công sức trên sàn chứng khoán? Phải làm gì đó để tiền sinh ra tiền giữa cái thời dịch bệnh khó khăn này chứ phải không?

Nhưng, sau khi tự hỏi mình các câu hỏi trên, hãy dành thêm chút thời gian và nhớ về mô típ mà có thể bạn đã từng đọc được ở đâu đó mô tả về những thất bại nặng nề trên sàn chứng khoán: Có phải tất cả đều bắt đầu bằng những khoản lời dễ dàng?