SHS giải mã 4 yếu tố then chốt khiến giá vàng Việt Nam luôn 'kéo xa' so với thế giới

Yếu tố đầu tiên là thuế nhập khẩu và các loại thuế phí kèm theo. Mức thuế không giống nhau khiến giá bán lẻ khác biệt giữa từng nước. Thí dụ, trước đây Ấn Độ áp thuế khoảng 15% lên vàng nhập khẩu nên giá vàng tại Ấn Độ thường cao hơn tương ứng (Nguồn tại đây). Trung Quốc không công bố mức thuế riêng cho vàng nhưng áp thuế giá trị gia tăng khoảng 13% cùng phí gia công, khiến giá vàng trang sức tại đây cũng cao hơn khoảng 5 - 6%. Việt Nam đánh thuế nhập khẩu vàng nguyên liệu ở mức 0-3% nhưng vàng thành phẩm như trang sức nhập về cũng từng phải chịu thuế 2% và thuế giá trị gia tăng 10% nhưng gần đây Chính phủ đã điều chỉnh nhiều lần. Chi phí kiểm định, dập khuôn hay vận chuyển cũng được cộng vào giá. Bởi vậy, cùng một mức giá thế giới, người mua lẻ tại từng nước sẽ phải trả mức giá khác nhau theo thuế phí địa phương.

Yếu tố thứ hai là hạn ngạch nhập khẩu và kiểm soát ngoại hối. Nhiều quốc gia giới hạn lượng vàng nhập vào để bảo vệ cán cân ngoại tệ. Trung Quốc và Việt Nam đều yêu cầu giấy phép đặc biệt cho hoạt động nhập khẩu vàng, chỉ một số ít đơn vị được cấp phép. Khi nhu cầu cao hơn lượng vàng được phép nhập, thị trường sẽ thiếu hàng và giá buộc phải tăng. Đây là lý do khiến vàng Việt Nam có mức chênh lệch lớn, có thời điểm đạt 300 - 800 Dollar/ounce như đã được đề cập. Trung Quốc từng tạm ngưng cấp hạn ngạch nhập vàng để bảo vệ tỷ giá đồng Nhân dân tệ, dẫn đến giá vàng tại Thượng Hải năm 2023 tăng vọt so với thế giới. Kiểm soát dòng vốn cũng có tác động gián tiếp. Khi người dân bị hạn chế mang ngoại tệ ra khỏi nước, họ có xu hướng chuyển sang mua vàng để tích trữ thay cho đồng USD, khiến giá vàng trong nước tăng thêm một nhịp.

Yếu tố thứ ba là chi phí vận chuyển, bảo hiểm và logistics. Vàng là loại hàng hóa có giá trị cao nên vận chuyển quốc tế luôn gắn với yêu cầu bảo đảm an ninh và bảo hiểm. Chi phí này thường chỉ chiếm vài Dollar mỗi ounce, không lớn so với biến động giá, nhưng vẫn tạo nên sự khác biệt giữa các thị trường xa nhau. Giá vàng tại London và New York có lúc chênh lệch vài đô la do phí vận chuyển, còn giữa London và Mumbai mức chênh có thể khoảng 10 - 15 Dollar/ounce do cộng thêm chi phí vận chuyển, bảo hiểm và thuế nhập khẩu sau khi hoàn lại thuế nếu tái xuất. Nhìn chung, chi phí vận chuyển chỉ góp phần tạo nên những mức chênh nhỏ, còn những chênh lệch lớn chủ yếu đến từ thuế và hạn ngạch.

Yếu tố thứ tư thuộc về thương hiệu và thị hiếu. Tại một số quốc gia, vàng nội địa có thương hiệu riêng khiến người dân sẵn sàng trả giá cao hơn cho loại vàng họ tin tưởng. Việt Nam là ví dụ rõ rệt. Vàng miếng SJC được ưa chuộng hơn vàng phi SJC, tạo nên chênh lệch giữa SJC và vàng 9999 ở nhiều thời điểm lên tới vài triệu đồng mỗi lượng. Ở Trung Quốc, người dân gần đây có xu hướng chuộng vàng trang sức 24k truyền thống hơn vàng miếng tiêu chuẩn London, nên vàng trang sức nội địa có thể bán giá cao hơn. Thị hiếu chuộng vàng nội hay vàng ngoại cũng thay đổi theo từng giai đoạn. Đã có thời khách Việt ưa thích vàng miếng Thụy Sĩ khiến giá vàng Phi Long Thụy Sĩ những năm 1990 cao hơn vàng SJC. Ngày nay, vàng SJC trong nước lại được xem là đáng tin cậy nhất