Niềm tin vỡ vụn

Gần đây, dễ nhận thấy truyền thông đã đưa tin tích cực hơn về thị trường trái phiếu, nhưng điều đó dường như chưa thể giúp khôi phục lại niềm tin, vốn đã vỡ vụn sau hàng loạt biến cố.

Vấn đề lớn nhất nền kinh tế và doanh nghiệp đối mặt hiện nay chính là thanh khoản gần như đã đóng băng. Các kênh huy động vốn chính của doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung tại Việt Nam là ngân hàng, chứng khoán và trái phiếu (trái phiếu doanh nghiệp). Thật không may, cả 3 kênh dẫn vốn này đều đang bị tắc - hệ quả của những sai phạm trên thị trường chứng khoán và trong hoạt động phát hành trái phiếu.

Ngân hàng vốn là kênh huy động vốn chủ lực cũng bị siết đầu ra để đảm bảo mục tiêu ổn định tỷ giá và kìm hãm lạm phát. Trong đó, không thể không kể đến việc siết tín dụng ở mảng bất động sản nhằm tránh rủi ro nợ xấu. Đây tưởng chừng là động thái bình thường của các nhà làm chính sách, nhưng đặt trong bối cảnh hiện nay thì càng đẩy doanh nghiệp vào thế khó.

Kênh huy động vốn từ chứng khoán cũng đã sụt giảm đáng kể trong năm nay khi thị trường chung không còn thuận lợi. Dòng tiền nóng tăng mạnh ở hai năm đại dịch đã dịch chuyển ra ngoài, khiến thị trường lao dốc và cổ phiếu các doanh nghiệp trên sàn không nằm ngoài xu hướng đó. Giá cổ phiếu sụt giảm trong điều kiện thanh khoản kém tất nhiên không còn là môi trường thuận lợi để thực hiện các đợt phát hành tăng vốn.

Cũng cần nói thêm rằng, dòng tiền trên thị trường đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn từ sau khi ông Trịnh Văn Quyết, ông Đỗ Đức Nam hay ông Đỗ Thành Nhân bị bắt với cáo buộc liên quan đến thao túng thị trường chứng khoán. Việc xử lý các “đội lái” là tích cực nhưng vô hình trung lại tạo hiệu ứng “bứt dây động rừng”. Nhà đầu tư sợ một thì chính các ông chủ doanh nghiệp sợ mười mà lý do là gì thì ai cũng dễ dàng đoán được.

Đối với thị trường trái phiếu, ở đây là trái phiếu doanh nghiệp, cần thẳng thắn nhìn nhận rằng đã phát triển một cách quá nóng. Động thái quyết liệt của các nhà làm chính sách cũng xuất phát từ việc có nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ một cách vô tội vạ, nếu không muốn nói là mượn cớ thị trường chung đang sôi động để tranh thủ bán lấy tiền. Điển hình là các vụ trái phiếu của Tân Hoàng Minh, vụ việc ở Vạn Thịnh Phát hay Chứng khoán Tân Việt.

Tất cả các sự vụ nêu trên đã tác động tiêu cực lên tâm lý những người tham gia thị trường. Niềm tin vụn vỡ là những gì chúng ta đang nhìn thấy trong bối cảnh hiện nay. Từ khóa “trái phiếu” hiện nay dường như đang được hiểu theo hướng tiêu cực.

Cũng từ lo sợ đó, nhiều doanh nghiệp tốt, tuân thủ đúng các quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã bị vạ lây.

Một mối lo ngại khác cũng đang đến: Trước những khó khăn về dòng tiền và niềm tin, tình hình kinh doanh của nhiều doanh nghiệp (đặc biệt nhóm bất động sản) đang rơi vào cảnh nguy khốn. Điều này, một lần nữa, sẽ tạo áp lực lên nhóm doanh nghiệp có trái phiếu đến kỳ đáo hạn trong năm nay và năm sau. “Chết” trên đống tài sản là viễn cảnh hoàn toàn có thể xảy ra như đã từng trong quá khứ.

Chúng ta biết rõ rằng các sai phạm một số cá nhân, doanh nghiệp trên thị trường trái phiếu là riêng lẻ và không đại diện cho toàn thị trường. Thế nhưng, khi niềm tin đã mất thì đó không còn là câu chuyện riêng lẻ nữa mà toàn thị trường đều gánh chịu hậu quả. Kể cả khi người đứng đầu Bộ Tài chính lên tiếng về tiềm năng thị trường trái phiếu, điều đó cũng chưa thể giúp khôi phục lại niềm tin.

Việc lấy lại niềm tin lúc này là vô cùng quan trọng. Nói như nói như Bộ trưởng Hồ Đức Phớc thì đây không chỉ là trách nhiệm của nhiều cơ quan quản lý mà còn của các chủ thể tham gia thị trường.