Mua dầu, khí đốt của Nga bằng đồng rúp: EU bế tắc trong bài toán kinh tế và giúp đỡ Ukraine

Cố vấn Ukraine Oleg Ustenko chỉ trích thất bại 'không thể chấp nhận được' trong việc áp đặt lệnh cấm vận hoàn toàn đối với hàng nhập khẩu của Nga, và khẳng định: “Các nước mua dầu của Nga đồng lõa với tội ác chiến tranh”.

Ukraine lên án nước nào mua khí đốt của Nga là tội ác

Tròn 2 tháng kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine diễn ra, cái nạn khủng khiếp nhất mà người Ukraine gánh chịu tất nhiên là thiệt hại về nhân mạng hàng ngày. Nhưng với Cố vấn kinh tế hàng đầu của Tổng thống Ukraine, Ustenko, người được đào tạo tại Harvard và Đại học Kinh tế Quốc gia của Kyiv, thì Ukraine còn phải vật lộn với tác động kinh tế.

Với một nửa số doanh nghiệp của quốc gia này đóng cửa hoặc chỉ hoạt động một phần, nền kinh tế dự kiến sẽ bị thu hẹp 1/4 vào tháng tới. Tất cả chi tiêu của nhà nước đã bị rối loạn, ngoại trừ quỹ quốc phòng, hỗ trợ xã hội và quỹ khẩn cấp để cung cấp thức ăn, nước uống và nơi ở cho những người phải di dời.

Tuy nhiên, Ustenko tin tưởng vào sức mạnh của kinh tế để chấm dứt chiến sự Nga - Ukraine. Chìa khóa của điều này là thuyết phục phương Tây, và đặc biệt là châu Âu từ bỏ dầu khí của Nga và tăng cường các biện pháp trừng phạt trừng phạt đối với Điện Kremlin. Nhiệm vụ khác là bắt đầu lập kế hoạch cho nỗ lực tái thiết sau chiến thắng của Ukraine, điều mà ông chắc chắn là như vậy.

Nhưng nào ngờ, vào ngày 22/4 vừa qua, giới truyền thông quốc tế xôn xao việc EU tìm cách thanh toán để vẫn tiếp tục mua khí đốt từ Nga bằng rúp (từ nghị định số 172/31 của tổng thống Nga ký ngày 31/3) theo những điều khoản nhất định để không vi phạm các lệnh trừng phạt đang áp với Matxcơva. Theo Ủy ban châu Âu (EC), các công ty EU mua khí đốt của Nga có thể mở tài khoản bằng USD hoặc Euro tại ngân hàng của Nga để chuyển khoản, ngoại tệ này sẽ được chuyển thành rúp và chuyển cho Nga. Mặc dù vậy cơ quan này cũng nhấn mạnh rằng, "các thủ tục thanh toán theo yêu cầu của sắc lệnh trên hiện vẫn chưa rõ ràng".

Vào ngày 23/4, Cố vấn kinh tế hàng đầu của Tổng thống Ukraine tuyên bố rằng, các quốc gia châu Âu nếu tiếp tục mua dầu và khí đốt của Nga, và các luật sư và nhân viên ngân hàng ở London, những người phục vụ cho các nhà tài phiệt của Vladimir Putin sẽ đồng lõa với tội ác chiến tranh.

Không thể có chuyện châu Âu, một mặt đang giúp đỡ Ukraine, mặt khác lại gửi tiền cho chính quyền Nga

Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với tờ Observer, Oleg Ustenko đã đả kích sự thất bại "không thể chấp nhận được" của các nền kinh tế lớn phương Tây trong việc áp đặt lệnh cấm vận ngay lập tức đối với hàng hóa nhập khẩu từ Nga.

Ông cũng đưa ra lời cảnh báo đối với các công ty đã giúp Nga tiếp tục bán dầu và khí đốt của mình, số tiền Nga thu được mà ông ước tính là 1,4 tỷ đô la mỗi ngày, nói rằng một ngày nào đó Kyiv sẽ kiện các nhà kinh doanh hàng hóa và công ty bảo hiểm liên quan đến giao dịch với chế độ Putin và các ngành công nghiệp của Nga.

"Đối với chúng tôi, hoàn toàn không thể chấp nhận được, không thể có chuyện châu Âu, một mặt đang giúp đỡ chúng tôi, mặt khác lại gửi tiền cho Putin", Ustenko nói.

Ukraine sẽ kiện các nhà kinh doanh hàng hóa và công ty bảo hiểm liên quan đến giao dịch với chế độ Putin và các ngành công nghiệp của Nga

Ông cho biết, Kyiv đang theo dõi những công ty nào đang giao dịch với Nga và thề rằng, họ sẽ phải đối mặt với hành động pháp lý trong tương lai. Ông Ustenko nói: "Nếu Nga đang phạm tội ác chiến tranh, thậm chí là diệt chủng, thì bất cứ ai cung cấp cho Nga số tiền đẫm máu này đều phạm tội ác chiến tranh tương tự".

"Chúng tôi biết rõ tên tàu, cờ hiệu, tên thuyền trưởng, khối lượng dầu, chúng tôi biết số tiền đã trả cho số dầu đó, cảng đến, các công ty đã bán bảo hiểm dầu mỏ khí đốt Nga. Chúng tôi sẽ làm việc kỹ với các thông tin này. Chúng tôi có những việc khác phải làm ngay bây giờ cấp bách hơn nhiều, nhưng chúng tôi đang theo dõi tất cả những ai đang làm điều đó".

"Chúng tôi tin rằng, nếu các công ty đang gây ra tội ác chiến tranh, chúng tôi sẽ truy tố và kiện tất cả những công ty này. Dù có thể trong 1 năm, có thể trong 10 năm, nhưng chúng tôi sẽ tìm ra những người này".

Đức sẽ phải đối mặt với "sự xấu hổ quốc gia" trừ khi họ có hành động khác biệt, nhanh chóng

Phần lớn sự thất vọng của ông nhắm vào Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, và là một trong những nước phụ thuộc nhiều nhất vào dầu mỏ của Nga, và đặc biệt là khí đốt.

Ông cho biết, thông báo tuần trước từ Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock, người cho biết Berlin sẽ chấm dứt nhập khẩu dầu của Nga vào cuối năm nay và loại bỏ khí đốt, nhưng giờ đây, thông điệp mới xuất hiện, nó hoàn toàn không thể chấp nhận được, rằng người Đức có thể vẫn đồng ý trả tiền. Ông còn nói thêm rằng, Đức sẽ phải đối mặt với "sự xấu hổ quốc gia" trừ khi họ có hành động khác biệt là khẩn trương, nhanh chóng.

Nhưng khi được hỏi nếu thay vì Zelenskiy, ông ấy đang cố vấn cho thủ tướng Đức Olaf Scholz, liệu ông ấy có thực sự ủng hộ việc cắt bỏ nguồn sưởi ấm chính của đất nước?

Olaf Scholz khẳng định sẽ làm như vậy và nói thêm rằng, người tiền nhiệm trước ông là Angela Merkel "đã làm mọi thứ có thể để trao vũ khí này cho Putin". "Ông ấy đã vũ khí hóa các nguồn năng lượng của mình. Bây giờ là lúc để chứng tỏ tôi sẽ hoàn toàn khác. Tôi không muốn đất nước của mình phải đối mặt với sự xấu hổ quốc gia nếu chúng tôi làm không đúng. Đức có thể tồn tại nếu không có dầu của Nga".

Các khoản thanh toán cho các nhà cung cấp khí đốt của Nga nên được ký quỹ, sẽ được mở khóa khi chiến tranh kết thúc: Điều này sẽ làm tắt nguồn doanh thu của Điện Kremlin

Có thể thấy, một lệnh cấm vận dầu mỏ ngay lập tức sẽ đồng nghĩa với việc lạm phát giá nhiên liệu trong ngắn hạn, sau đó là sự điều chỉnh của thị trường khi nguồn cung từ các quốc gia khác gia nhập.

Ở đây, Olaf Scholz nói việc nhập khẩu dầu có thể bị ngừng trong một sớm một chiều, và tác động lên chi phí nhiên liệu là một cái giá đáng phải trả. Nhưng ông cũng thừa nhận rằng việc loại bỏ khí đốt ở châu Âu sẽ khó khăn hơn rất nhiều. Vì thế, ông cho rằng số tiền thu được từ các giao dịch mua khí đốt đang diễn ra nên được ký quỹ, với các nhà cung cấp của Nga chỉ có thể tiếp cận được chúng sau khi chiến tranh kết thúc.

Ông cũng nhắm đến các công ty bảo hiểm có trụ sở tại London và các nhà giao dịch hàng hóa toàn cầu đã giúp tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa Nga, cũng như đội quân luật sư và chủ ngân hàng - nhiều người có trụ sở tại Anh - phục vụ các nhà tài phiệt đồng minh của Điện Kremlin. "Tất nhiên là chúng tôi đang nhận được sự ủng hộ to lớn nhưng không bao giờ có thể là đủ. Các tàu chở dầu của Nga có bảo hiểm được cung cấp từ London", ông nói, đồng thời kêu gọi chính phủ Anh ngăn chặn việc cung cấp bảo hiểm cho các lô hàng như vậy.

"Chúng tôi không hiểu và chúng tôi không muốn thấy có bao nhiêu người Ukraine phải hy sinh. Tôi thấy buồn rằng ở châu Âu, họ có thể luôn nói về tiền bạc. Ở Ukraine, chúng tôi đang nói về cuộc sống của con người".

Chia sẻ về vấn đề này, người phát ngôn của Lloyd's of London, thị trường bảo hiểm lớn nhất thế giới, bao gồm cả vận chuyển, cho biết họ "ủng hộ và vẫn tập trung vào việc đưa ra một chế độ trừng phạt toàn cầu chống lại nhà nước Nga, gửi đi một thông điệp quan trọng rằng việc Nga tạo ra cuộc chiến ở một đất nước hòa bình là không thể chấp nhận được". Còn các nhà kinh doanh hàng hóa toàn cầu như Trafigura, Glencore, Vitol và Gunvor cũng tiếp tục mua và bán hàng hóa dầu của Nga.

Ustenko cho biết, ông đã đích thân viết thư cho các ông chủ của các thương nhân lớn trên thế giới, cầu xin họ đừng tiếp tục làm ăn với Nga. Một số đã viết thư phản hội lại, và hứa sẽ cắt đứt quan hệ nhưng sau đó đã thất hứa. Những người khác đã không phản hồi và thay vào đó tiếp tục giao dịch các lô hàng của Nga.

Bốn thương nhân hàng hóa giấu tên cho rằng, họ bị ràng buộc về mặt pháp lý để tuân theo các hợp đồng hiện có, nhưng họ lên án cuộc chiến ở Ukraine và không ký các thỏa thuận mới.

Cố vấn của Zelenskiy muốn các biện pháp trừng phạt kinh tế cứng rắn hơn

Ngay bây giờ, cố vấn của Zelenskiy muốn các biện pháp trừng phạt kinh tế cứng rắn hơn. Chúng có thể bao gồm việc ngăn chặn Nga khỏi tất cả các khoản thanh toán quốc tế, không chỉ Swift, và các biện pháp ngăn chặn các tàu thuyền châu Âu thu thập dầu và khí đốt từ các cảng của Nga để mang về nước, hoặc vận chuyển đến Ấn Độ hoặc Trung Quốc.

Ngoài việc giúp Ukraine, những bước đi như vậy sẽ vì lợi ích riêng của các cường quốc châu Âu, ông nói. Nó sẽ cắt giảm chi phí đối phó với dòng "lũ lụt" người tị nạn, và giúp họ tránh trở thành mục tiêu tiếp theo của Putin.

Trong khi phần lớn thời gian của Ustenko được dành để chăm sóc tàn dư của nền kinh tế bị tàn phá của Ukraine, ông nói rằng, Tổng thống Zelenskiy đã yêu cầu ông bắt đầu lập kế hoạch sớm từ trong cuộc chiến.

Ông nói: "Nhiệm vụ mà tổng thống đã giao cho chúng tôi là tìm mọi cách có thể để xây dựng lại nền kinh tế. Chúng tôi sẽ giành chiến thắng và chúng tôi phải xây dựng lại đất nước của mình. Chúng ta đang nói về một số tiền khổng lồ".

Ông Ustenko cũng cho rằng, quốc phòng của Ukraine và công cuộc tái thiết sau chiến tranh nên được tài trợ bằng cách thu giữ các tài sản bị đóng băng của ngân hàng trung ương Nga, cũng như những tài sản thuộc sở hữu của các nhà tài phiệt tỷ phú chịu lệnh trừng phạt. "Tôi đang nói về các câu lạc bộ bóng đá, tôi đang nói về những căn hộ đẹp, những ngôi nhà, tôi đang nói về những bất động sản khác ở Vương quốc Anh".

Ukraine có thể sẽ không giao thương với Nga trong nhiều thập kỷ

Ustenko sẽ tạo ra một con đường kinh tế mới cho Ukraine, một con đường chỉ có thể dẫn về phía tây. "Chúng tôi có thể sẽ không giao thương với Nga trong nhiều thập kỷ, vì vậy hành lang duy nhất cho chúng tôi bây giờ là châu Âu".

Ông không chỉ đang nói về các tuyến đường hậu cần mà còn cả các tuyến đường chính trị - bao gồm cả tư cách thành viên Liên minh châu Âu, thông qua một quá trình đang khẩn trương. "Đối với chúng tôi, triển vọng trở thành thành viên EU là một động lực rất lớn. Nó giống như một ngôi sao phụ xuất hiện trên bầu trời tối. Trong hoàn cảnh đó, tất cả mọi người đều sẽ chiến thắng: Ukraine, châu Âu và người dân của chúng tôi".

Chính sách năng lượng cũng là chính sách an ninh

Anders Fogh Rasmussen là người sáng lập và chủ tịch của Rasmussen Global. Ông cũng từng là cố vấn an ninh cho cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko (2016–19) và là cựu Tổng thư ký NATO (2009-14). Ông tuyên bố rằng, chúng ta ngày càng đổ nhiều tiền hơn vào kho bạc của Putin. Giải pháp hiệu quả duy nhất là chấm dứt hoàn toàn việc chuyển giao sang Nga. EU cần phải tham gia với Mỹ và chấm dứt ngay lập tức mọi hoạt động nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga. Điều này sẽ khiến nền kinh tế Nga sụp đổ. Bạn không hề phạm lỗi. Việc chấm dứt hoàn toàn việc nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga sang châu Âu sẽ phải trả giá. Nhưng cái giá đó là nhỏ so với nỗi khổ của người dân Ukraine hiện nay; nó rất nhỏ so với sự mất tự do sẽ xảy ra nếu chúng ta không hành động ngay từ bây giờ.

Theo ông, chính sách năng lượng cũng là chính sách an ninh. Bằng cách thay thế các dòng khí đốt của Nga bằng nhiều khí đốt tự nhiên hóa lỏng hơn, tăng cường nhập khẩu dầu từ các nhà cung cấp khác, mở rộng khả năng lưu trữ và giảm tiêu thụ năng lượng, chúng ta có thể kiểm soát được tình hình trong ngắn hạn. Về lâu dài, chúng ta phải nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, và tăng tốc độ phát triển các nguồn năng lượng mới và bền vững.

Vốn dĩ, Putin đang tính toán rằng lợi ích kinh tế của châu Âu sẽ vượt trội hơn sự ủng hộ về mặt đạo đức và chính trị đối với Ukraine. Chúng ta phải chứng minh rằng, ông ấy đã sai. Chúng ta phải sẵn sàng vượt qua một cơn bão kinh tế để chấm dứt sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga. Điều này chắc chắn sẽ không hề rẻ, nhưng nếu nó giúp chấm dứt sự đau khổ ở Ukraine, thì đó là một cái giá đáng phải trả.

Nhà ngoại giao hàng đầu của Lithuania: "EU thân mến, hãy rút phích cắm. Đừng là đồng phạm"

Gabrielius Landsbergis - Ngoại trưởng Litva kêu gọi các nước châu Âu không mua dầu hoặc khí đốt của Nga, đồng thời cảnh báo họ không tài trợ cho "tội ác chiến tranh" trong bối cảnh phát hiện các vụ tấn công hàng loạt ở thành phố Bucha của Ukraine.

"Đội quân sát nhân hàng loạt của Nga rút lui khỏi Bucha cho thấy toàn bộ quy mô tàn bạo", Ngoại trưởng Gabrielius Landsbergis chia sẻ. "Chúng tôi có thể tưởng tượng những gì đang diễn ra ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng khác". Ông nói thêm rằng: "Không có cách nào khác - mua dầu và khí đốt của Nga là tài trợ cho tội ác chiến tranh. Các bạn EU thân mến, hãy rút phích cắm. Đừng là đồng phạm"