Minh bạch thị trường trái phiếu doanh nghiệp: Trăn trở xếp hạng tín nhiệm

Trước câu hỏi về vụ việc hủy bỏ trái phiếu của Tân Hoàng Minh, đại diện Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cho rằng còn thiếu văn hoá xếp hạng tín nhiệm...

LTS: Quyết định hủy toàn bộ trái phiếu phát hành sử dụng trái mục đích của Tân Hoàng Minh được coi là cú hích để nâng cao chất lượng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đảm bảo quyền lợi của các nhà đầu tư.

Không phải đến khi vụ việc các lô trái phiếu của nhóm công ty thuộc Tân Hoàng Minh bị hủy, các chuyên gia mới cảnh báo về những lỗ hổng của trái phiếu doanh nghiệp. Báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2021 của Công ty Chứng khoán SSI cho thấy bức tranh đáng lo ngại. Chỉ tính riêng nhóm trái phiếu bất động sản, số trái phiếu không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm (một phần/toàn bộ) bằng cổ phiếu là 172.500 tỉ đồng, chiếm 54,2% lượng phát hành năm 2021. Con số thực tế có thể lớn hơn vì có tới 33.000 tỉ đồng trái phiếu bất động sản phát hành không có thông tin về tài sản bảo đảm.

Cách đây gần nửa năm, Bộ Tài chính dự kiến trong Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế bổ sung quy định về xếp hạng tín nhiệm đối với một số loại trái phiếu phát hành.

Tuy nhiên, thị trường trái phiếu Việt Nam có thể vẫn còn rất ngổn ngang dù sắp có quy định xếp hạng tín nhiệm. Bởi suy cho cùng, người quyết định sau cùng vẫn là nhà đầu tư theo hiểu biết của mình sẽ tiếp cận thông tin chấp nhận mức độ rủi ro khi quyết định, dù ở hạng cao hay thấp. Nói cách khác, trái phiếu của doanh nghiệp tín nhiệm thấp vẫn được phát hành và xếp hạng chỉ là một trong những phần của “quy trình” để đi ra thị trường; còn nhà đầu tư ở vai trò cơ sở thượng tầng, người mua, mới là người ra quyết định sau cùng.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng Thư ký Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), từng nêu quan điểm “dù một công ty được xếp hạng tín nhiệm ở mức rất cao, nhưng khi lập ra phương án kinh doanh để huy động vốn cũng không thể đảm bảo 100% dự án đó sẽ thành công. Tín nhiệm được xếp hạng dựa trên các dữ liệu ở thời điểm hiện tại. Còn tương lai thì không ai có thể đảm bảo”.

Vì thế, cũng nên lưu ý các nhà đầu tư, nếu có quy định xếp hạng tín nhiệm trái phiếu doanh nghiệp, thì đây chỉ là “một chân kiềng” của thị trường, chứ không phải “trụ cột” cho họ dựa vào đó.