Khi cổ tức “có như không có”

“Ừ thì là có, nhưng có như không mà thôi” - câu hát từng lan tỏa khắp cõi mạng cách đây vài năm, giờ lại đúng với cổ đông của một số doanh nghiệp trước khoản cổ tức họ nhận được.

Cổ tức là một trong những lợi ích mà các cổ đông quan tâm nhất khi nắm giữ cổ phiếu của một doanh nghiệp. Xét cho cùng, mua cổ phiếu là một hình thức đầu tư và với các nhà đầu tư dài hạn, bên cạnh chuyện giá cổ phiếu tăng hay giảm, cổ tức là minh chứng cho thấy số tiền họ bỏ ra có sinh lời; nói cách khác là đã đầu tư vào đúng nơi, đúng chỗ.

Trong một giai đoạn kinh tế khó khăn, chuyện doanh nghiệp không thể chi trả cổ tức là điều dễ hiểu. Nhưng đôi khi, cổ đông dù nhận được cổ tức cũng chẳng thể vui nổi. Bởi vì…

“Ừ thì là có, nhưng có như không mà thôi”

Ngày 25/04/2024, các cổ đông của HAS (CTCP Hacisco) đã nhận được khoản cổ tức được chia từ lợi nhuận của năm 2022. Nhưng tỷ lệ chi trả chỉ vỏn vẹn… 0.5%, tức cổ đông sở hữu 1 cp nhận được 50 đồng.

Trên thị trường, HAS có 7.8 triệu cp đang lưu hành, tương ứng số tiền Doanh nghiệp bỏ ra là 390 triệu đồng. Với mức giá kết phiên 26/04 là 9,220 đồng/cp, tỷ suất cổ tức chỉ là 0.54%. Để dễ hình dung, nhà đầu tư nắm 1,000 cp HAS với số tiền hơn 9.2 triệu đồng sẽ nhận về 50 ngàn đồng cổ tức.

Trong cơ cấu cổ đông của HAS (theo báo cáo thường niên 2023), Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) nắm gần 28% cổ phần (2.2 triệu cp) nhưng bị hạn chế chuyển nhượng. Lượng cổ phần được chuyển nhượng tự do của Doanh nghiệp là 5.8 triệu cp, trong đó 3 cổ đông lớn nắm khoảng gần 2.5 triệu cp. Số còn lại (khoảng 40%, tức hơn 2 triệu cp), do hơn 1,300 cổ đông cá nhân sở hữu. Nói cách khác, cơ cấu cổ đông của HAS không quá cô đặc, vẫn có những nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia và nhận về số cổ tức ít ỏi nêu trên.

Trường hợp khác là PMT (CTCP Viễn thông Telvina Việt Nam) - cũng là thành viên do VNPT sở hữu 49.8% vốn điều lệ. Ngày 06/05, PMT sẽ chi cổ tức 2023 bằng tiền với tỷ lệ 0.89%, tức 89 đồng cho mỗi cổ phiếu sở hữu. Với hơn 4.9 triệu cp đang lưu hành, tỷ lệ trên tương ứng số tiền khoảng 436 triệu đồng.

Thị giá kết phiên 26/04 của PMT là 7,900 đồng/cp, tương đương tỷ suất cổ tức 1.1%. Dù lượng cổ phiếu lưu hành khá khiêm tốn, cổ phần do các cổ đông nhỏ nắm giữ cũng lên tới 32%.

Nhìn về các khoản thời gian xa hơn, có một số doanh nghiệp cũng trả cổ tức với tỷ lệ ít ỏi. Như mức 0.27% của BMV, 0.4% của LNC, hay 0.5% của DDH trong năm 2023.

Mức cổ tức khiến cổ đông… nhận mà tức

Những đồng bạc lẻ?

Thực tế, những mức cổ tức ít ỏi trên cũng có thể xem là “thấp bất thường” với bản thân các doanh nghiệp. Như HAS, những năm trước dù trả cổ tức thấp nhưng cũng dao động từ 1.5-3%, có năm cũng được 6%. Hay PMT cũng thường trả mức 2% đến trên 5%.

Mọi chuyện đều có nguyên nhân, và lý do chính nằm ở tình hình kinh doanh của công ty. Năm 2022, HAS chia 3 lợi nhuận so với năm trước, chỉ đạt gần 1.2 tỷ đồng lãi ròng. PMT cũng tương tự, lãi 722 triệu đồng năm 2022, bằng 1/4 so với cùng kỳ.

Nhiều người có thể nhận xét cổ tức dù ít hay nhiều thì vẫn là tiền và nhìn chung thì… nhận bạc lẻ còn hơn không có gì. Nhưng trộm nghĩ, số tiền ít ỏi như vậy có thực sự cần thiết phải chia?

Còn nhớ ĐHĐCĐ thường niên 2023 của MWG (CTCP Thế giới Di động), Doanh nghiệp đưa ra mức cổ tức 5% cho năm 2022, tức 500 đồng/cp. Với hơn 1.4 tỷ cp lưu hành trên thị trường, tỷ lệ trên tương đương với hơn 700 tỷ đồng. Vậy mà tại đại hội, đã có cổ đông đề nghị không cần chia cổ tức vì không đáng, mà có thể cân nhắc sử dụng số tiền này để tái đầu tư hoặc mua lại cổ phiếu quỹ để đỡ giá.

Đề nghị ấy không được chấp thuận, các cổ đông của MWG vẫn nhận được khoản cổ tức nêu trên. Tuy nhiên, điều này cũng cho thấy, ngay cả với mức gấp 10 lần tỷ lệ cổ tức mà HAS chi trả, cổ đông MWG cũng tỏ ra không mấy mặn mà.

Mặt khác, doanh nghiệp hoàn toàn có thể cân nhắc giữ tiền lời để tái đầu tư, mở rộng sản xuất, nâng cao giá trị nội tại. Hiển nhiên, bài toán kinh doanh mỗi công ty mỗi khác, ít khi có mẫu số chung. Nhưng khi nhìn vào tình hình khó khăn cùng kết quả kém thuận lợi thời gian gần đây của HAS (2023 giảm hơn nửa lợi nhuận, quý 1/2024 thua lỗ) hay PMT (lãi 2023 bằng 1/3 năm trước), những cổ đông tâm huyết hẳn cũng có ít nhiều tâm tư về số tiền “có như không ” mà mình đã hoặc sẽ nhận được.