Chiến sự Nga - Ukraine: Bữa tiệc đã kết thúc, tài phiệt Nga vật vã "tuồn" tài sản sang thiên đường thuế và Mỹ?

Chiến sự Nga - Ukraine đã khiến các nhà tài phiệt nga mất hàng tỷ USD do lệnh cấm từ Mỹ và EU, tuy nhiên điều đó cũng không ngăn được họ tìm cách chuyển tài sản qua thiên đường thuế và mua bất động sản Mỹ

Trong một hành động gần như nhất trí hiếm có, các quốc gia trên thế giới đã lên án mạnh mẽ chiến sự Nga - Ukraine. Để bảo vệ nền dân chủ ở Ukraine (và các nơi khác) và giảm gánh chịu sức nặng kinh tế của các lệnh trừng phạt mới, Mỹ và phương Tây đã khẩn trương làm việc với các đồng minh của mình để đóng cửa vĩnh viễn các cánh cổng tài chính ngầm của giới tỷ phú, tài phiệt Nga vốn che giấu và phát triển sự giàu có bất chính của họ. Có thể thấy, kể từ khi Tổng thống Vladimir Putin xâm lược Ukraine và phương Tây đáp trả các lệnh trừng phạt, những người đàn ông giàu có của nước Nga đang dần phải trả giá.

Mới đây, người đàn ông giàu nhất nước Nga, Alexei Mordashov đã chuyển quyền kiểm soát 1,1 tỷ USD cổ phần trong một công ty khai thác mỏ cho vợ mình, hồ sơ tài liệu mới cho thấy.

Alexei Mordashov, nhà tài phiệt giàu có nhất của Nga và là một trong những người bị Liên minh châu Âu trừng phạt trong tuần qua, đã chuyển giao quyền kiểm soát 1,1 tỷ USD cổ phần trong một công ty khai thác mỏ cho vợ mình, Bloomberg đưa tin đầu tiên. Như vậy, bà Marina Aleksandrovna Mordashova đã trở thành "người có quyền kiểm soát đáng kể" của công ty Nordgold.

Theo hồ sơ, Mordashova hiện nắm giữ từ 50 đến 75% quyền biểu quyết ở Nordgold, mà Reuters báo cáo đã nhắm mục tiêu định giá công ty này lên tới 5 tỷ USD vào năm ngoái, khi họ đang lên kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng.

Bloomberg đưa tin rằng, không rõ liệu sự chuyển đổi quyền kiểm soát Nordgold của Alexei Mordashov có được kích hoạt bởi phản ứng trước cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine hay không, vì việc chuyển giao này đã được tiến hành trước khi Alexei Mordashov bị trừng phạt. Hiện tại, công ty Nordgold từ chối bình luận về sự thay đổi này với giới truyền thông.

Người đàn ông giàu nhất nước Nga, Alexei Mordashov. Ảnh: @AFP.

Không chỉ dừng tại đó, cũng vì lệnh trừng phạt mới nhất từ phía của EU mà tỷ phú Alexei Mordashov đã từ chức hội đồng quản trị trong công ty du lịch Đức TUI - công ty được Mordashov cứu thoát khỏi tình trạng phá sản trong đại dịch Covid-19.

Trong khi đó, kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine diễn ra vào tuần trước, Alexei Mordashov không chỉ phản đối cuộc tấn công mà còn cả các lệnh trừng phạt nhằm vào ông và các tỷ phú Nga khác.

"Tôi hoàn toàn không liên quan gì đến những căng thẳng địa chính trị hiện nay. Tôi không hiểu tại sao các lệnh trừng phạt lại được áp dụng đối với chúng tôi", ông nói trong một tuyên bố do tờ Forbes và hãng thông tấn Nga TASS đưa tin.

Tiếp sau đó, sau khi chịu áp lực sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga, tỷ phú người Nga Roman Abramovich cho biết ông sẽ bán Chelsea - đội bóng ở Premier League đã biến thành một trong những câu lạc bộ bóng đá hàng đầu thế giới dưới quyền sở hữu của ông trước đây.

"Hãy biết rằng đây là một quyết định cực kỳ khó thực hiện, và tôi cảm thấy đau lòng khi phải chia tay Câu lạc bộ theo cách này. Tuy nhiên, tôi tin rằng điều này là vì lợi ích tốt nhất của Câu lạc bộ", Abramovich nói trong một tuyên bố.

Câu lạc bộ sẽ thành lập một quỹ từ thiện mới sẽ sử dụng số tiền thu được để mang lại lợi ích cho "tất cả các nạn nhân" của cuộc chiến ở Ukraine, ông nói.

"Điều này bao gồm việc cung cấp các quỹ quan trọng cho các nhu cầu cấp thiết và tức thời của các nạn nhân, cũng như hỗ trợ công việc phục hồi lâu dài", Abramovich chia sẻ thêm.

Tỷ phú người Nga Roman Abramovich cho biết ông sẽ bán Chelsea. Ảnh: @AFP.

Được biết, khối tài sản khổng lồ của Abramovich đến từ việc ông tham gia vào các ngành công nghiệp dầu mỏ và kim loại của Nga, đặc biệt là việc ông mua lại một công ty dầu khí trước đây thuộc sở hữu nhà nước trong làn sóng tư nhân hóa ở Nga vào giữa những năm 1990. Ông cũng thân thiết với Tổng thống Nga Vladimir Putin, giống như ông đã từng làm việc với cựu Tổng thống Nga Boris Yeltsin.

Ông cũng nằm trong số ít các nhà tài phiệt Nga hiện đang bị Mỹ trừng phạt, mặc dù ông đã được đưa vào danh sách các chính trị gia và nhà tài phiệt Nga có liên hệ với Putin được Bộ Tài chính Mỹ đưa ra vào năm 2018.

Có lý do để lo lắng rằng, ông và Chelsea sẽ bị soi mói. Trước đó, ông đã từng gây hấn với chính quyền của Thủ tướng Theresa May vào năm 2018, khi Vương quốc Anh chặn việc gia hạn thị thực vào Anh của ông trong một cuộc đàn áp liên quan đến vụ cựu điệp viên Nga ở Salisbury, Anh. Điều đó khiến ông Abramovich, người không còn trụ sở ở London phải hủy bỏ kế hoạch chi hơn 1 tỷ USD để xây cho Chelsea một sân vận động mới ở trung tâm thành phố.

Ông cũng từng là Thống đốc của Chukotka, một khu vực "tự trị" ở phía đông của Nga cho đến năm 2008. Trong thời gian này, đơn xin cư trú Thụy Sĩ của ông đã bị từ chối sau khi một báo cáo của cảnh sát khuyến cáo rằng, ông không được phép định cư ở nước này vì nghi ngờ về "rửa tiền và có liên hệ với các tổ chức tội phạm".

Trong những ngày gần đây, các chính trị gia Anh đã tìm cách thắt chặt các quy định xung quanh đầu tư nước ngoài và thu giữ các tài sản được mua bằng các khoản tiền bất chính. Cho đến năm 2022, cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine đã làm trầm trọng thêm các vấn đề của Abramovich, bất chấp việc ông liên tục phủ nhận mối quan hệ thân thiết với Điện Kremlin. Các chính trị gia Anh đã thúc ép Thủ tướng Anh Boris Johnson trừng phạt Abramovich. Các chuyên gia nhận định, bị mắc kẹt trong những căng thẳng địa chính trị này, Abramovich cảm thấy đã đến lúc thích hợp để rút khỏi câu lạc bộ, và thu lại khoản đầu tư của mình, dù chỉ là một phần.

Trong kỷ nguyên của Abramovich, Chelsea đã trải qua những thành công vang dội, khi giành chức vô địch Premier League 5 lần, FA Cup 5 lần và Champions League 2 lần. Câu lạc bộ hiện trị giá hơn 3 tỷ đô la, theo ước tính của Forbes từ năm ngoái. Abramovich đã ấn định thời hạn cuối cùng cho những lời đề nghị ban đầu và được cho là đang muốn bán với giá ít nhất 2,5 tỷ USD.

Giới giàu có Nga tìm kiếm thiên đường trú ẩn tài sản, tiếp cận bất động sản của Mỹ

Các công dân giàu có của quốc gia Nga đang cố gắng chuyển tiền của họ ra nước ngoài, nhưng các lệnh trừng phạt sẽ khiến việc làm đó trở thành một thách thức nghiêm trọng và kéo dài. Các bản tin từ Nga trong tuần này cho thấy, mọi người xếp hàng dài tại các máy ATM và ngân hàng để rút tiền mặt vì lệnh trừng phạt từ châu Âu và Mỹ khiến đồng Rúp của Nga xuống mức thấp kỷ lục.

Một số hiện đang tìm cách chuyển tiền của họ ra nước ngoài. Một luật sư từng làm việc với những người mua bán bất động sản ở Nga cho biết, nhiều người Nga giàu có không phải giới tài phiệt đang cố gắng điên cuồng đưa tiền của họ ra khỏi đất nước và đổ vào bất động sản.

Bữa tiệc đã kết thúc đối với các nhà tỷ phú, tài phiệt của Nga? Ảnh: @AFP.

Nhưng theo vị luật sư này, việc chuyển tiền ra khỏi Nga và vào bất động sản Mỹ sẽ khó khăn vì một số lý do. Mỹ đã trừng phạt một số nhà tài phiệt cũng như hai ngân hàng lớn nhất của Nga, và EU đã cắt 7 ngân hàng Nga ra khỏi SWIFT, một hệ thống nhắn tin tài chính toàn cầu tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển tiền giữa các ngân hàng.

Đối mặt với nguy cơ tháo chạy đối với các ngân hàng của nước này, ngân hàng trung ương Nga đã tăng hơn gấp đôi lãi suất cơ bản và công bố các biện pháp kiểm soát vốn tạm thời, cấm các công ty môi giới bán chứng khoán do công dân nước ngoài nắm giữ.

Nhưng những người giàu có Nga có đủ khả năng sẽ tìm cách chuyển tiền ra nước ngoài. Không có lệnh trừng phạt hoặc luật nào cấm người Nga mua bất động sản ở Mỹ. Và một số biện pháp trừng phạt tài chính vẫn chưa có hiệu lực đầy đủ. Các ngân hàng Mỹ vẫn còn nhiều tuần trước khi họ phải cắt đứt quan hệ với ngân hàng lớn nhất của Nga, Sberbank.

Vốn trong thời kỳ bất ổn, các nhà đầu tư bất động sản tìm kiếm một chuyến bay đến nơi an toàn. Trong nhiều năm, thị trường bất động sản cao cấp của Miami được thúc đẩy một phần bởi các nhà đầu tư Nam Mỹ đang tìm kiếm hàng rào chống lại những biến động tiền tệ. Giới tinh hoa Venezuela đã sử dụng các công ty vỏ bọc để rót tiền vào các bất động sản sang trọng ở New York và Nam Florida, bao gồm các căn hộ cao cấp ở Sunny Isles Beach và các khu cưỡi ngựa ở Wellington.

Trong khi người mua Nga đã chi hàng triệu USD cho các căn hộ và nhà phố lớn ở Manhattan, thì đầu tư của Nga không phải là một phần chính của thị trường bất động sản thương mại ở New York.

Casey Michel, một nhà báo và tác giả của cuốn sách "American Kleptocracy" cho biết: "Chúng tôi (Hoa Kỳ) có khả năng sẽ nhận thấy một dòng tài chính đổ vào từ Nga".

Michel cho biết, phần lớn số tiền này sẽ đổ vào bất động sản, đồng thời cho biết thêm rằng người giàu có ở các nước láng giềng như Kazakhstan và Azerbaijan, những quốc gia có nền kinh tế liên kết với Nga cũng có thể tìm cách đầu tư vào bất động sản ở nước ngoài.

Aleksey Shtivelman, một luật sư tại văn phòng Miami của Shutts & Bowen, người chuyên giải quyết các tranh chấp quốc tế cho biết, ông cũng mong đợi tiền của Nga sẽ đến Mỹ, đặc biệt là đến Miami.

Ông nói: "Ở Nam Florida, thị trường rất nóng. Nó không chỉ là một tài sản an toàn mà còn có tiềm năng kiếm tiền".

Nhưng ngay cả khi việc chuyển tiền là hợp pháp, các ngân hàng Hoa Kỳ có thể sẽ cảnh giác với việc nhận tiền từ một ngân hàng Nga, dựa trên nguyên tắc "biết khách hàng của bạn là ai" trong các quy tắc ngân hàng của Hoa Kỳ. Andrew Ittleman, luật sư và chuyên gia chống rửa tiền của Fuerst Ittleman David & Joseph ở Miami cho biết: "Mọi người đến với bạn đều tiềm ẩn một rủi ro nào đó".

Tuy nhiên, nhiều người Nga cũng đã có tài khoản ở châu Âu và ở nước ngoài. Và trong khi bất động sản Mỹ từ lâu đã trở thành thiên đường cho đầu tư nước ngoài, người Nga cũng có thể chuyển tiền sang các quốc gia khác không bị áp đặt lệnh trừng phạt. Ví dụ, ấn phẩm tin tức kinh doanh của Israel, Calcalist báo cáo rằng các luật sư đang nhận thấy sự quan tâm gia tăng từ những người Nga giàu có đang tìm cách đầu tư vào Israel, quốc gia có mối quan hệ lâu dài với Nga.

Hiện tại, Chính phủ Mỹ cho đến nay đã tập trung nhiều sự chú ý vào tài sản do các nhà tài phiệt Nga nắm giữ, với việc Tổng thống Joe Biden tuyên bố thành lập một lực lượng đặc nhiệm liên bang để "tìm và thu giữ những khoản lợi bất chính của họ".

"Các nhà tài phiệt được cảnh báo: Chúng tôi sẽ sử dụng mọi công cụ để đóng băng và thu giữ số tiền phạm tội của bạn," Phó Tổng chưởng lý Hoa Kỳ Lisa Monaco viết trong một tuyên bố. Nhưng việc tìm kiếm những tài sản đó nói dễ hơn làm.

Casey nói: "Tiền bẩn là một thứ khí đốt. Nếu bạn đẩy nó theo một cách, nó sẽ đi theo hướng khác".

Các nhà tài phiệt và tỷ phú Nga bị trừng phạt 'Chỉ có một lựa chọn' — Bitcoin

Theo một luật sư ở London, các nhà tài phiệt và tỷ phú Nga bị ảnh hưởng bởi những hạn chế tài chính nghiêm trọng sau khi đất nước xâm lược Ukraine đang chuyển sang sử dụng bitcoin.

"Vấn đề trước mắt họ gặp phải là họ sẽ chuyển tiền mặt của mình đi đâu, chắc chắn họ không muốn chuyển nó vào Nga", Nigel Kusher, giám đốc điều hành công ty luật W Legal nói.

"Một số người có thể mua bitcoin, nó thực sự phức tạp đối với họ", và nói thêm rằng đây là "lựa chọn duy nhất" cho một số nhà tài phiệt và tỷ phú Nga bị nhắm mục tiêu bởi các lệnh trừng phạt quốc tế. "Không có ngân hàng nào trên thế giới, ngoài một ngân hàng của Nga sẽ động đến bạn một khi bạn nằm trong danh sách trừng phạt, vậy bạn có thể bỏ tiền của mình vào đâu?, Nigel Kusher nói thêm.

Trong khi đó, các sàn giao dịch tiền điện tử trên khắp thế giới đã phải chịu áp lực chặn các giao dịch với Nga trong tuần trước, theo dữ liệu từ Chainalysis, một công ty nghiên cứu tiền điện tử.

Các sàn giao dịch tiền điện tử lớn đã được Ukraine yêu cầu chặn người dùng Nga nhưng cho đến nay các sàn giao dịch vẫn phản đối lời kêu gọi cấm toàn diện đối với quốc gia này, họ thích nhắm mục tiêu vào các cá nhân trong danh sách trừng phạt quốc tế.

Tuy nhiên, trong khi các đồng tiền ảo được lưu giữ trên các sàn giao dịch tập trung như Coinbase hoặc Binance có thể bị đóng băng hoặc bị thu giữ, thì bản chất tương đối ẩn danh của Bitcoin và các loại tiền điện tử khác, kết hợp với cấu trúc phi tập trung của chúng, giới tỷ phú Nga có thể đổ sang có loại đồng ảo, sàn giao dịch khác, hay nói cách khác có nghĩa là không thể khóa họ hoàn toàn khỏi hệ thống tiền điện tử.

Huỳnh Dũng -Theo Businessinsider/ Therealdeal/ Wsj/Forbes