Bạn đã biết bí kíp “sống sót” mỗi khi thị trường chứng khoán rơi xuống đáy?

Tâm lý giao dịch của các nhà đầu tư luôn đóng vai trò quan trọng đến mức độ ổn định của thị trường. Trong giao dịch, ngoài việc am hiểu kiến thức thị trường, yếu tố tâm lý cũng đóng vai trò quyết định đến sự thành công của nhà đầu tư.

Trong lĩnh vực chứng khoán, tâm lý bầy đàn (herd mentality) là chất kích thích "doping" khiến thị trường rơi xuống một đáy mới hay xác lập một đỉnh cao hơn.

Một đợt sụp đổ của thị trường chứng khoán (TTCK) được xác lập mỗi khi thị trường mất hơn 10% trong 1 hoặc 2 phiên giao dịch. Điều này khác biệt với một đợt điều chỉnh khi thị trường mất 10% hoặc ít hơn trong giai đoạn nhiều ngày.

Đợt điều chỉnh của thị trường có thể bắt nguồn từ một số sự kiện tạo ra sự sợ hãi và nhà đầu tư (NĐT) bán ra liên tục bằng mọi giá. Khi giá chứng khoán sụp đổ, đồng nghĩa với việc có thể dự báo hệ lụy lây lan sang các tài sản khác và nó có thể sẽ tác động trực tiếp tới nền kinh tế.

Nền kinh tế và TTCK là hai lực lượng khác nhau trong ngắn hạn. TTCK vẫn có thể tăng điểm mạnh mẽ bất chấp tin tức nền kinh tế bất ổn, vì các NĐT lớn thường đặt cược vào tương lai. Vì tin rằng đó chỉ là tâm lý bầy đàn nên họ sẽ mua vào làm tăng giá cổ phiếu, khiến nhiều người lỡ bán lại tiếc rẻ.

TTCK có thể di chuyển nhanh chóng theo hai hướng tăng giảm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, điển hình như cung - cầu của người mua và người bán. Không giống như các NĐT dài hạn, NĐT ngắn hạn thường đặt cược vào sự thay đổi giá bằng cách dựa vào biểu đồ phân tích kỹ thuật biến động giá hàng ngày (daily price swings). Có lẽ đây là sở trường khai thác đã được học tắt đón đầu của NĐT Việt Nam.

Tuy nhiên, phương pháp phân tích kỹ thuật thường không mấy tác dụng khi TTCK gặp phải “hiệu ứng bầy đàn”. Phân tích cơ bản có thể giúp NĐT dài hạn kiếm bộn tiền khi t bán tháo cổ phiếu chuyển sang tâm lý hưng phấn tột cùng khi họ đã thành công trong việc bắt "đáy” thị trường (market bottom), lúc giá cổ phiếu đi xuống rồi phục hồi xác lập một mức đỉnh cao hơn. Các NĐT lớn nhất không sử dụng phân tích kỹ thuật để đánh cược vào tâm lý bầy đàn.

Ví dụ, chỉ trong 6 tháng mà giá dầu sụt giảm tới hơn 60%, theo đó nhóm cổ phiếu của các đại gia khai thác và bán dầu của các nước đều bị thiệt hại vì sụt giá chứng khoán. Như đối với thị trường Mỹ, các đại gia dầu khí như Chevron Corp (Dow Jones, NYSE: CVX), Exxon Mobil Corp (Dow Jones, NYSE: XOM); hay của Việt Nam là Tổng Công ty Cổ phần Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí (HOSE: PVD), Tổng Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (HNX: PVS)... trong ngắn hạn sụt giá đảo điên rồi hồi phục như đã thấy.

Thế nhưng, chính tâm lý bầy đàn đã đẩy mạnh đà bán tháo và thanh khoản sụt giảm, cùng với đó là một mối lợi về trung hạn hay dài hạn, nói cách khác là sự tích lũy vốn bắt đáy của các NĐT dài hạn, giới đầu cơ và các quỹ đầu tư đối xung (hedge fund).

Giới đầu tư tài chính này phải chịu rủi ro rất lớn khi dự đoán sai nhưng lại lời lãi rất cao nếu dự đoán đúng, và họ chính là tác nhân đẩy giá cổ phiếu tăng vọt. Tuy họ đầu tư theo kiểu đóng chốt theo hai cửa trái ngược (gọi là đối xung) để nếu có nhóm cổ phiếu sụt giá thì sẽ giúp họ bớt rủi ro, hoặc nếu hai cửa đều tăng giá thì họ kiếm lời rất lớn.

Nguồn vốn rất lớn của họ sẽ thúc đẩy sự phấn khích khiến giá cổ phiếu tăng vọt lên đỉnh mới. Nếu tin tức vĩ mô cho thấy nền kinh tế phục hồi khả quan, các hedge fund này của Mỹ đang nhăm nhe nhảy vào TTCK Việt Nam trong tương lai không xa. Đó là “ưu điểm” của tâm lý bầy đàn trên TTCK khi kích động lòng tham của giới đầu tư.

Thực tế, xác định chính xác mức độ, dũng cảm đối mặt với các cảm xúc, luôn giữ cho mình một cái “đầu lạnh” để có thể đưa ra được những đánh giá khách quan là điều không phải NĐT nào cũng làm được.

Tuy là một thiên tài về toán học và vật lý, Newton vẫn thất bại khi tham gia đầu tư cổ phiếu South Sea, bị con sóng tâm lý dìm xuống đáy sâu thua lỗ.

Phần đông những người tham gia TTCK đều tìm cách tránh né những rủi ro và nỗi bất an bằng cách làm theo những gì người khác đang làm, với tâm lý là số đông luôn đúng. Điều này chính là nguyên nhân gây ra sự cuồng loạn của đám đông, khi rủi ro xảy ra sẽ kéo theo hàng loạt các tổn thất và biến thành thảm họa.

Trên thực tế, sự biến động của giá cả trên TTCK chỉ phản ánh một phần về giá trị doanh nghiệp. Bởi vì nó còn phụ thuộc nhiều vào tâm lý của các NĐT trên thị trường - hiệu ứng đám đông. Đó cũng là lý do tại sao việc phân tích kỹ thuật chứng khoán luôn có độ sai lệch nhất định, bởi tâm lý “người chơi” trên TTCK là một ẩn số đầy tính bất ngờ.

Vậy làm thế nào để những NĐT non trẻ có thể tránh được những cạm bẫy của việc đầu tư theo số đông và những “cáo già” trên trị trường, từ đó đưa ra được những quyết định sáng suốt nhất?

Tâm Lý Thị Trường Chứng Khoán sẽ là một cuốn sách chứng khoán hiếm hoi giúp người đọc nắm bắt được tâm lý chung của đám đông. Từ đó, bạn có thể kiểm soát được cảm giác sợ hãi và hoài nghi vô cớ - nguyên nhân chính khiến NĐT đưa ra những quyết định sai lầm đầy cảm tính, thiếu khách quan.

Để có thể tham lam khi đám đông sợ hãi và sợ hãi khi đám đông tham lam, không còn cách nào khác, ta buộc phải thấu hiểu cấu trúc từng con sóng và tâm lý đám đông ẩn bên dưới con sóng ấy.

Như chính G.C. Selden đã nói, khi bạn nhận thức được về tâm lý đám đông theo cách này, cũng là lúc bạn có thể bước vào TTCK và khám phá những điều thú vị cùng những bí mật ẩn giấu phía sau trò chơi kinh doanh vĩ đại nhất mọi thời đại.

Do vậy, đây là cuốn sách không thể bỏ qua đối với bất kể nhà đầu tư nào. Để trải nghiệm cuốn Tâm lý thị trường chứng khoán – Thảm họa đầu cơ và cuồng loạn của đám đông cùng những đầu sách giá trị khác trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán, mời độc giả tải ứng dụng 24HMoney TẠI ĐÂY và truy cập tính năng Sách Best – seller.

Mời bạn ĐỌC SÁCH TẠI ĐÂY