Nhà thầu cao tốc Bắc - Nam "kiệt sức" vì thua lỗ và thiếu hụt tài chính

Trước những khó khăn của các nhà thầu cao tốc Bắc - Nam 'kiệt sức' vì giá vật liệu xây dựng, Bộ GTVT đã kiến nghị Bộ Xây dựng có phương án điều chỉnh giá vật liệu để tháo gỡ khó khăn cho các nhà thầu.

Nhà thầu cao tốc Bắc - Nam "kiệt sức"

Trên thực tế, lãnh đạo 20 doanh nghiệp thuộc Hiệp hội các nhà thầu thi công cao tốc Bắc - Nam vừa đồng loạt ký gửi văn bản kiến nghị Ủy Ban Thường vụ Quốc hội; Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ liên quan xem xét giải quyết bất cập, tháo gỡ khó khăn hỗ trợ nhà thầu thi công, nhà đầu tư thực hiện cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020.

Trong văn bản kiến nghị, Hiệp hội các nhà thầu cao tốc Bắc - Nam nêu rõ, ngay sau khi khởi công các dự án thành phần, nhà thầu phải đối mặt với tình trạng nhiều loại vật liệu chính biến động tăng đột biến và liên tục leo thang lên mặt bằng giá mới.

Cộng các biến động một số vật tư, vật liệu chính (chưa tính biến động máy thi công, nhân công) tăng khoảng 20 - 30% so với giá trị hợp đồng trừ dự phòng. Do đó, đơn giá thanh toán cho khối lượng hoàn chỉnh theo hợp đồng không đủ để mua vật tư, vật liệu.

Tính riêng dự án cầu Mỹ Thuận 2 là một dự án thành phần quan trọng thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020.

Ban QLDA 7 cho biết, theo báo cáo của các nhà thầu dự án cầu Mỹ Thuận 2, so với thời điểm ký hợp đồng (quý I và II/2020), hiện giá thép tăng khoảng 30 - 40%, xi măng tăng 15 - 20%, nhựa đường tăng 15 - 20%, cát bê tông tăng 20%, đá xây dựng tăng 10%, đất đắp nền tăng 30 - 40%, nhiên liệu tăng 90 - 110%.

Giá nguyên, nhiên vật liệu đầu vào tăng mạnh khiến chi phí xây dựng gói thầu XL01 tăng khoảng 15%, gói thầu XL02 tăng 18%, XL03A tăng 20%, gói XL04 tăng 15%.

Tỷ lệ trượt giá tăng mạnh, song việc ban hành chỉ số giá xây dựng của hai địa phương có công trình đi qua lại khá chậm trễ.

Đại diện Ban QLDA 7 cho biết, ngay cả với chỉ số giá được công bố cũng còn chênh lệch rất lớn so với thực tế giá cả trên thị trường. Chẳng hạn, giá cát bê tông tháng 3/2022 tính theo khối, địa phương công bố giá là hơn 195.000 đồng/m3, thực tế 460.000 đồng/m3. Đá các loại theo giá địa phương là 131.000 đồng/m3, thực tế 597.000 đồng/m3. Giá nhân công địa phương công bố gần 100.000 đồng/ca, thực tế là 450.000 đồng/ca.

Tương tự, gói XL14 cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45 sẽ phải hoàn thành trước 30/12/2022 đạt 80% và nhanh hơn 2 tháng so với cam kết trong hợp đồng, tuy nhiên, ông Lê Văn Quốc, Phó Giám đốc Ban điều hành Vinaconex - Trung Nam E&C lo lắng khi "bão giá" vật liệu đã càn quét dự án trong thời gian dài vừa qua.

Ông Quốc cho rằng: "Các loại nguyên nhiên liệu tăng giá đột biến khiến nhà thầu gặp vô vàn khó khăn trong công tác đảm bảo tài chính và đang thua lỗ nặng".

"Hơn nữa, công tác thi công đang bước vào giai đoạn hoàn thiện mặt đường, chi phí huy động để mua vật tư lớn lại công thêm sức ép về giá cả càng khiến nhà thầu khó khăn chồng chất. Riêng hạng mục cầu Núi Đọ, nhà thầu đã lỗ 50 tỷ đồng", ông Quốc nêu.

Nhà thầu cao tốc Bắc - Nam thua lỗ và thiếu hụt tài chính

Theo ông Quốc, tính đến tháng Sáu, giá đất đắp theo hợp đồng ký chỉ 84.762 đồng đã tăng tới 215.000 đồng (tăng 153,6%); giá cát vàng (xử lý đất yếu, sản xuất bê tông xi măng) lúc ký 126.600 đồng nay đã vọt 363.636 đồng (tăng 187,23%).

Ngoài ra, giá nhựa đường lúc ký 11.590 đồng/kg, giờ vọt lên 16.800đồng/kg (tăng gần 45%); giá đá sản xuất bê tông nhựa thời điểm ký là gần 188.239 đồng/m3 giờ đã tăng lên 254.545 đồng/m3 (tỷ lệ tăng giá 35,2%); giá nhiên liệu dầu diezel lúc ký là 11.227 đồng/lít thì hiện nay đã "leo thang" lên 27.282 đồng/lít (tăng phi mã 143%), xi măng thời điểm ký chỉ 852 đồng/kg hiện đã lên tới 1.255 đồng/kg (tăng 47,3%)… Ngoài ra, giá nhân công tăng 30% nhưng không được điều chỉnh.

"Giai đoạn tới, nhà thầu cần dòng tiền lớn vì bắt tay thi công bê tông nhựa, dự án chỉ còn 5 tháng nữa phải hoàn thành và phải giải ngân 800 tỷ đồng nên cần dòng tiền lớn. Với giá cả vật liệu quay cuồng như hiện nay sẽ lo ngại thiếu hụt dòng tiền," ông Quốc than thở.

Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, đối với dự án cao tốc Bắc - Nam có thể chia ra làm hai nhóm nhà thầu gồm nhóm 1 vẫn còn khả năng thi công và có thể thi công hoàn thành bắt kịp tiến độ.

Đối với nhóm thứ 2 tiến độ thi công trì trệ có dấu hiệu thiếu hụt tài chính nghiêm trọng dẫn đến khó hoàn thành gói thầu theo hợp đồng.

Theo đó, các nhà thầu cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020 phải xác định trách nhiệm của mình đối với công trình quan trọng quốc gia.

Đây là công trình lựa chọn nhà thầu bằng hình thức đấu thầu nên các nhà thầu cao tốc Bắc - Nam phải quyết tâm cao nhất hoàn thành dự án đúng tiến độ. Chính phủ cũng đã đưa ra chủ trương là những nhà thầu nào không đáp ứng yêu cầu đối với giai đoạn 1 thì sẽ xem xét không cho tham gia các dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2.

Tại báo cáo trong cuộc họp trực tuyến Chính phủ ngày 4/7/2022, Bộ Giao thông Vận tải cũng nhận định giá nhiên, vật liệu thời gian qua có biến động lớn ngoài khả năng dự báo của các bên liên quan. Việc tính toán chi phí trượt giá theo công thức điều chỉnh giá thông thường chưa bù đắp được mức độ biến động giá khiến nhà thầu thua lỗ và thiếu hụt tài chính, ảnh hưởng đến tiến độ dự án...

"Hiện, Bộ GTVT đã có văn bản kiến nghị Chính phủ, Bộ Xây dựng có những phương án tháo gỡ khó khăn về giá vật liệu xây dựng và vật liệu đắp nền đường cao tốc Bắc - Nam", đại diện Cục Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông chia sẻ.