Nguy cơ phá sản, doanh nghiệp xi măng đề xuất bãi bỏ thuế xuất khẩu

Doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội bãi bỏ thuế xuất khẩu đối với clinker, xi măng. Trước mắt khi chưa bãi bỏ thì giữ nguyên mức thuế suất xuất khẩu 5% với clinker.

Trước bối cảnh doanh thu giảm, sản phẩm không bán được, nhiều nhà máy ngừng sản xuất,... khiến cho các doanh nghiệp sản xuất xi măng, sắt thép, vật liệu xây dựng vô cùng khó khăn, Chính phủ sẽ tổ chức Hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, tiêu thụ xi măng, sắt thép và vật liệu xây dựng.

Doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội bãi bỏ thuế xuất khẩu đối với clinker, xi măng. Trước mắt khi chưa bãi bỏ thì giữ nguyên mức thuế suất xuất khẩu 5% với clinker.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong quý đầu năm 2024, toàn ngành xi măng xuất khẩu khoảng 7,9 triệu tấn sản phẩm, thu về 298 triệu USD, sản lượng bằng với cùng kỳ năm trước nhưng trị giá giảm 11,7%. Đáng nói, đà giảm xuất khẩu của mặt hàng này đã kéo dài sang năm thứ 3.

Nguyên nhân của việc xuất khẩu xi măng quý 1/2024 giảm mạnh là do Trung Quốc giảm nhập khẩu, bởi thị trường bất động sản nước này chưa có dấu hiệu khởi sắc, chưa kể, giá xuất khẩu cũng theo chiều giảm nhẹ. Ngoài ra, thị trường Phillipiness vẫn áp dụng chính sách bảo hộ (thuế chống bán phá giá với xi măng nhập từ Việt Nam).

Bên cạnh đó, giá xuất khẩu xi măng, clinker vẫn duy trì ở mức thấp, kéo dài suốt từ cuối năm 2022 đến nay. Theo các doanh nghiệp, giá xuất khẩu bình quân 12 tháng năm 2023 đạt gần 42,4 USD/tấn, giảm gần 3% so với cùng kỳ.

Theo dự báo của Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA), xuất khẩu xi măng, clinker trong năm 2024 tiếp tục gặp khó khăn do thị trường bất động sản Trung Quốc chưa có dấu hiệu phục hồi, xi măng Trung Quốc cũng bị dư thừa và dự báo sẽ cạnh tranh với xi măng Việt Nam vào các thị trường xuất khẩu như Philippines, Trung Mỹ, Nam Phi..

Trong khi đó, năm 2024, sản lượng xi măng trong nước sẽ tiếp tục trong cảnh cung vượt cầu, thị trường nội địa dự kiến tiêu thụ khoảng 60-62 triệu tấn, do đó, kênh xuất khẩu vẫn được các doanh nghiệp đẩy mạnh nhằm giải quyết được sản lượng khoảng 30 triệu tấn.

Trong báo cáo gửi tới Thủ tướng Chính phủ về tình hình ngành xi măng Việt Nam năm 2023 mới đây, Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho biết ,cả nước hiện có 61 nhà máy xi măng đang hoạt động với tổng công suất thiết kế 117 triệu tấn/năm, năng lực sản xuất thực tế có thể đạt trên 130 triệu tấn/năm.

Nhiều doanh nghiệp xi măng đã phải chuyển hướng tăng xuất khẩu xi măng để duy trì sản xuất, năm 2021 lượng xuất khẩu xi măng và clinker đạt khoảng 45 triệu tấn.

Hiệp hội Xi măng cho rằng nếu không tìm đường xuất khẩu thì nhiều doanh nghiệp sản xuất xi măng gặp khó, đối mặt nguy cơ phá sản.

Năm 2023, tổng công suất của ngành xi măng cả nước chỉ đạt khoảng 87 triệu tấn xi măng, clinker, trong đó tiêu thụ nội địa khoảng 56 triệu tấn, xuất khẩu 31 triệu tấn. Lượng tiêu thụ xi măng, clinker trong nước chỉ bằng 84%, xuất khẩu bằng 99% so với năm 2022.

Theo ông Nguyễn Quang Cung, Chủ tịch Hiệp hội Xi Măng Việt Nam, ngành xi măng đang gặp khó khăn rất lớn trong sản xuất, tiêu thụ, nhiều doanh nghiệp có nguy cơ phá sản hoặc bán một phần vốn cho nước ngoài. Riêng trong năm 2023 nhiều nhà máy xi măng phải dừng sản xuất nửa năm, có nhà máy dừng sản xuất cả năm.

Để gỡ khó cho sản xuất xi măng, Hiệp hội Xi măng Việt Nam kiến nghị Thủ tướng và các bộ ngành tăng tiêu thụ xi măng nội địa thông qua việc khuyến khích sử dụng xi măng làm cao tốc, cầu cạn ở những vùng có địa hình đất yếu như Đồng bằng sông Cửu Long, một số khu vực tại miền Trung, miền núi.

Đà giảm xuất khẩu của xi măng, clinker đã kéo dài sang năm thứ 3.

Đẩy mạnh việc gia cố nền đường bằng xi măng - đất thay thế cho công nghệ truyền thống đắp nền cao tốc bằng đất, cát hiện nay để tăng tuổi thọ công trình.

Hiệp hội cũng kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội bãi bỏ thuế xuất khẩu đối với clinker, xi măng. Trước mắt khi chưa bãi bỏ thì giữ nguyên mức thuế suất xuất khẩu 5% với clinker.

Đồng thời chỉ đạo các ngân hàng giãn nợ, giảm lãi suất cho doanh nghiệp xi măng, ưu tiên doanh nghiệp xi măng được vay vốn lưu động, không khuyến khích đầu tư FDI vào ngành xi măng vì doanh nghiệp trong nước đã làm chủ được công nghệ.