Nga chuẩn bị kịch bản bị ‘ngắt’ khỏi SWIFT từ 8 năm trước

Kể từ khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, phương tây đã giáng loạt đòn trừng phạt khắc nghiệt nhằm làm tê liệt nền kinh tế của nước này, bao gồm việc chặn tiếp cận hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Tuy nhiên, Nga đã dành 8 năm để chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ này, theo Fortune.

Tháng 6/2014, chỉ 3 tháng sau khi Nga sáp nhập Bán đảo Crime, nước này đã thiết lập hệ thống thanh toán riêng để xử lý các giao dịch thẻ tín dụng trong nước.

Hệ thống thẻ thanh toán quốc gia của Nga (NSPK) đã tiếp tục xử lý các giao dịch thẻ tín dụng trong thời gian diễn ra cuộc giao tranh gần đây nhất ở Ukraine.

Do đó, mặc dù Mastercard, Visa, American Express, PayPal và Discover đều đã tạm ngừng hoạt động ở Nga, nhưng người Nga không gặp phải tình trạng gián đoạn như lo ngại.

Mastercard cho biết không hỗ trợ các loại thẻ tín dụng do ngân hàng Nga phát hành. Thay vào đó, thẻ tín dụng đang sử dụng ở Nga hiện được xử lý qua “công tắc” do Ngân hàng Trung ương Nga điều hành. Đây là trung tâm liên lạc, kết nối các ngân hàng khác nhau trong một mạng lưới thanh toán.

Điều này có nghĩa là người Nga dùng thẻ phát hành trong nước có biểu tượng Mastercard vẫn có thể sử dụng thẻ như bình thường.

Người phát ngôn của Mastercard xác nhận họ không có khả năng chặn các giao dịch nội địa Nga, và cũng không nhận được “lợi ích” gì từ chúng. Điều này là do Mastercard cùng với các công ty phương Tây khác đã ký một thỏa thuận để các giao dịch của họ được NSPK xử lý vào năm 2015.

Tuy vậy, dù dùng được trong nước nhưng người Nga sẽ không dùng được thẻ tín dụng phương Tây ở nước ngoài.

Bên cạnh đó, các lệnh trừng phạt cũng thúc đẩy công ty thẻ tín dụng của Nga MIR. Đây là công ty phát triển dựa trên NSPK và thuộc sở hữu của Ngân hàng Trung ương Nga.

“Từ năm 2015, Visa và MasterCard chiếm thị trường Nga theo tỷ lệ 50-50. Vào thời điểm năm 2020, thị trường được chia sẻ cho ba bên”, ông Leo Lipis, Giám đốc điều hành công ty tư vấn ngành thanh toán Lipis Advisors, cho biết.

Hiện tại, MIR đã phát hành hơn 100 triệu thẻ. Khi các công ty thẻ của Mỹ rời khỏi Nga, MIR có thể dễ dàng tăng thị phần.

Trong những năm gần đây, các quốc gia khác, như Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ và Trung Quốc, cũng đã phát triển hệ thống thanh toán riêng để hạn chế ảnh hưởng của các công ty thẻ tín dụng Mỹ và hạn chế gánh nặng do lệnh trừng phạt gây ra.

Sau khi chiến sự ở Ukraine diễn ra, ngân hàng lớn nhất Nga – Sberbank, đã chuyển sang Union Pay của Trung Quốc và Hệ thống Thanh toán Liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS) để tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây và phát hành thẻ mới.

Union Pay có thỏa thuận với nhiều mạng thẻ tín dụng ở châu Âu và Mỹ cho phép xử lý thẻ nước ngoài thông qua hệ thống thanh toán của mình và được chấp nhận ở một số nước phương Tây, đặc biệt là ở các điểm du lịch.

Ông Lipis lưu ý rằng Union Pay của Trung Quốc có thể bị trừng phạt thứ cấp nếu cố ý giúp các ngân hàng Nga lách lệnh trừng phạt.

Tuy nhiên, khi nói đến xử lý các giao dịch ở nước ngoài, MIR của Nga và hệ thống thanh toán của Trung Quốc không phải là lựa chọn thay thế thích hợp cho các hệ thống thanh toán Mỹ như Visa và Mastercard. Các hệ thống này chỉ chiếm chưa đầy 0,5% tổng giá trị thanh toán được thực hiện qua SWIFT.