Lãi suất Việt Nam đang kể một câu chuyện thú vị hơn bạn nghĩ!

Và câu hỏi đáng để tranh luận lúc này là: Liệu thị trường chứng khoán có thực sự “đi xuống” mỗi khi lãi suất tăng? Hay chúng ta đang nhìn sai góc độ?

 

Trong những năm mình nghiên cứu dữ liệu lãi suất và chuyển động tín dụng, mình nhận ra một điều khá nghịch lý: Không phải giai đoạn lãi suất thấp thì thị trường ổn định, mà nhiều khi chính lúc lãi suất tăng lại mở ra chu kỳ tăng trưởng mới.

Biểu đồ lãi suất của nhóm ngân hàng thương mại nhỏ cho thấy sự trồi sụt khá mạnh, đặc biệt từ sau 2020 khi dữ liệu được cập nhật theo tháng, khiến nhân tâm thị trường dễ “rung” theo từng nhịp co giãn. Nhưng điều đáng chú ý nằm sâu hơn bên trong các con số.

 

Lãi suất tăng – Có phải lúc nào cũng là tín hiệu xấu?

Hãy thử nhìn lại giai đoạn 2021–2022. Lãi suất bật lên vùng trên 10%, thậm chí đạt đỉnh 14.18%. Tăng trưởng tín dụng cũng leo lên 15% – mức không hề thấp.

Nếu chỉ nhìn bề mặt, ai cũng nghĩ đây là thời kỳ siết chặt. Nhưng dữ liệu thực tế lại kể câu chuyện khác: Đó là giai đoạn nền kinh tế “khát vốn” và đang phục hồi mạnh sau chu kỳ yếu. Chính nhu cầu vốn khiến lãi suất tăng, chứ không đơn thuần là chủ trương “kéo phanh”.

Điều này giải thích vì sao trong chu kỳ 2016–2018, dù lãi suất tăng nhưng lợi nhuận nhiều ngành vẫn bùng nổ như: ngân hàng, vật liệu xây dựng, tiêu dùng, xuất khẩu, thậm chí cả những ngành cần vốn lớn để xoay vòng.

Một nền kinh tế đủ khỏe để hấp thụ vốn là tín hiệu tốt – đôi khi tốt hơn cả việc lãi suất thấp nhưng dòng tiền không biết đi đâu.

 

Vậy tại sao thị trường lại hay “sợ” lãi suất?

Có lẽ vì mọi người thường chỉ nhớ câu: “Lãi suất tăng → chi phí vốn tăng → doanh nghiệp suy yếu”. Nhưng điều này chỉ đúng với doanh nghiệp: (1) vay nợ lớn, (2) không tối ưu được dòng tiền, (3) biên lợi nhuận thấp. Còn những doanh nghiệp có chu kỳ tăng trưởng mạnh, khả năng chuyển hóa vốn tốt, thì nhịp điều chỉnh chỉ là tạm thời.

Lãi suất không giết thị trường. Lãi suất chỉ phân loại lại doanh nghiệp. Và đây chính là thời điểm các nhà đầu tư cần lọc danh mục, không phải bỏ chạy.

 

Thực tế hiện tại (2023–2025): Ổn định nhưng phân hóa mạnh

Dữ liệu gần nhất cho thấy lãi suất đã hạ nhiệt và ổn định ở mức 8–9%. Tăng trưởng tín dụng vẫn duy trì cao, cho thấy nền kinh tế tiếp tục mở rộng, dù khả năng hấp thụ vốn bắt đầu phân hóa rõ theo từng nhóm ngành. Một số người lo ngại nhịp tăng nhẹ gần đây của lãi suất. Nhưng nếu nhìn kỹ, bạn sẽ thấy đây không phải tín hiệu thắt chặt, mà là sự điều chỉnh của dòng tiền giữa khu vực sản xuất và khu vực tài sản/đầu cơ.

Nói cách khác, nền kinh tế đang tự “sắp xếp lại” thứ tự ưu tiên. Và những giai đoạn như vậy thường mở ra cơ hội cho những doanh nghiệp biết tận dụng dòng vốn, không phải những doanh nghiệp sống nhờ sự dễ dãi của tiền rẻ.

 

Cơ hội đang nghiêng về đâu?

Nếu nhìn lại lịch sử, mỗi chu kỳ lãi suất tăng đều mở ra “cuộc chơi mới”. Những nhóm đáng chú ý gồm: (1) Ngân hàng: đặc biệt nhóm có NIM lớn, tăng trưởng cho vay đều. (2) Xuất khẩu: chu kỳ lợi nhuận theo cầu thế giới, hấp thu vốn tốt. (3) Tiêu dùng & vật liệu: hưởng lợi từ đầu tư công và sức cầu nội địa. (4) Doanh nghiệp có khả năng mở rộng, kiểm soát chi phí vốn.

Trong khi đó, những doanh nghiệp vay nhiều nhưng lợi nhuận không tăng tương xứng sẽ chịu áp lực kéo dài.

 

Vậy nhà đầu tư nên làm gì?

Đây có thể là câu hỏi quan trọng nhất lúc này. Và không có câu trả lời đúng tuyệt đối, nhưng có một nguyên tắc mà tôi luôn nhắc lại: Đừng nhìn lãi suất để đo thị trường. Hãy nhìn lãi suất để đo sức khỏe của nền kinh tế. Tập trung vào từng doanh nghiệp, từng chu kỳ ngành, từng câu chuyện tăng trưởng thật sự sẽ giúp bạn đứng vững khi thị trường còn đang tranh cãi.

Lãi suất sẽ còn dao động, tín dụng sẽ còn mở, và thị trường chắc chắn sẽ tiếp tục phân hóa. Nhưng điều đáng nói là: Liệu chúng ta đang đánh giá lãi suất bằng nỗi sợ hay bằng logic của chu kỳ kinh tế? Và câu hỏi mình muốn dành cho bạn: Bạn thuộc nhóm nào? Bạn nghĩ lãi suất đang là cơ hội hay là rủi ro?

Rất mong được nghe góc nhìn của bạn – mình mong muốn những tranh luận này sẽ mở ra những góc phân tích mới mà chúng ta chưa từng nghĩ tới.