Hệ thống KRX không phải tiêu chí để nâng hạng thị trường

Giám đốc một công ty chứng khoán nhìn nhận việc chuyển đổi sang hệ thống KRX không phải điều kiện FTSE Russell và MSCI yêu cầu để chấp thuận nâng hạng đối với thị trường chứng khoán Việt Nam.

Như Nhadautu.vn đã đề cập, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC) đã không chấp thuận đề xuất vận hành hệ thống KRX từ ngày 2/5 của Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE).

Ngay sau khi có ý kiến của SSC, HoSE đã có văn bản đề nghị các công ty chứng khoán dừng thực hiện kế hoạch chuyển đổi hệ thống giao dịch KRX.

Diễn biến này khiến giới đầu tư chứng khoán lo ngại về khả năng nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam từ khu vực cận biên lên mới nổi.

Theo báo cáo xếp hạng mới nhất của FTSE Russell (kỳ tháng 3/2024), Việt Nam đã đáp ứng được 7/9 tiêu chí để được nâng hạng. Tiêu chí không đạt là Chuyển giao đối ứng thanh toán (DvP) (hiện được đánh giá là "Hạn chế" – Restricted), do nhà đầu tư cần có tiền trong tài khoản trước khi đặt lệnh giao dịch (khác với thông lệ là cần có tiền khi thực hiện giao dịch), và tiêu chí Chi phí xử lý giao dịch thất bại không được chấm điểm (do nhà đầu tư cần có tiền trước khi đặt lệnh nên không xảy ra giao dịch thất bại).

Ngoài ra, báo cáo cũng chỉ ra rằng cần phải cải tiến quy trình đăng ký tài khoản mới vì quy trình hiện tại khiến các nhà đầu tư nước ngoài mất nhiều thời gian để mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại Việt Nam. Việt Nam cũng được đánh giá là chưa có một cơ chế hiệu quả nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài đối với những chứng khoán đã hoặc sắp đạt đến giới hạn sở hữu nước ngoài.

Trong khi đó, báo cáo của MSCI chỉ ra thị trường chứng khoán Việt Nam còn 9 tiêu chí chưa đáp ứng gồm: Giới hạn sở hữu nước ngoài; "room" khối ngoại còn lại; Quyền bình đẳng đầu tư nước ngoài; Mức độ tự do hóa thị trường ngoại hối; Luồng thông tin; Thanh toán bù trừ; Khả năng chuyển nhượng không qua sàn; Cho vay chứng khoán; và Bán khống.

Báo cáo của MSCI cũng chỉ ra hai điểm cần cải thiện là: Đăng ký tài khoản: hiện nay, các nhà đầu tư bắt buộc phải đăng ký giao dịch và việc thiết lập tài khoản cần có sự chấp thuận của Trung tâm Lưu ký chứng khoán và (Quy định thị trường: có nhiều văn bản pháp luật liên quan đến TTCK chưa có bản tiếng Anh để các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận.

Trao đổi với Nhadautu.vn, Giám đốc một CTCK nhìn nhận hệ thống KRX không phải yếu tố bắt buộc mà FTSE Russell và MSCI yêu cầu để chứng khoán Việt Nam nâng hạng. “Dù thế, đây vẫn là bước đệm quan trọng để TTCK Việt Nam đạt các tiêu chí như "prefunding" với hệ thống thanh toán bù trừ, T+0 hay bán khống…”, ông nói. Thông tin thêm về hệ thống KRX, vị này cho biết phía CTCK và HoSE đã kiểm tra với hơn 5.000 tình huống giả định thử nghiệm. "Việc ‘test’ hệ thống rất nghiêm túc, Sở giao dịch và các CTCK đang cố gắng hết sức để việc vận hành hệ thống mới có thể suôn sẻ".

Trong khi đó, đại diện một công ty chứng khoán khác bày tỏ nghi ngại đối với việc áp dụng chính thức hệ thống KRX. "Quá trình kiểm thử vẫn còn nhiều lỗi, và không có gì đảm bảo sẽ không xảy ra lỗi nghiệm trọng, thậm chí mất dữ liệu nếu vận hành chính thức".

Trước đó, tại công văn hoả tốc "phanh" việc áp dụng KRX, SSC đã hé lộ tình trạng không mấy lạc quan của hệ thống KRX, đó là: HOSE chưa có báo cáo Bộ Tài chính, Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam (VNX) và chưa có ý kiến của các đơn vị thụ hưởng (HNX, VSDC) về việc áp dụng KRX; Chưa có biên bản nghiệm thu tổng thể giữa chủ đầu tư, nhà thầu và các đơn vị thụ hưởng; Chưa thể hiện hệ thống KRX đã được đơn vị chủ quản phê duyệt cấp độ an toàn thông tin (cấp độ 4) theo quy định.