Giải tỏa 50 triệu căn nhà dư thừa, Trung Quốc cần ít nhất 5 năm

Doanh số yếu và lượng hàng tồn kho tăng mạnh, khiến Trung Quốc sẽ phải mất hơn 5 năm nữa để giải tỏa lượng nhà, căn hộ dư thừa. Khi nhu cầu nhà ở của Trung Quốc suy giảm do dân số giảm và mức sống tăng cao, thế giới cần phải chuẩn bị cho đợt bán tháo vật liệu xây dựng giá rẻ từ đại lục.

Trung Quốc hiện dư thừa không gian sống cho 150 triệu người, tương đương khoảng 50 triệu ngôi nhà, căn hộ.

Cơn sốt xây nhà giảm bớt sau khi nước này bắt đầu thắt chặt các quy định vào năm 2020. Nhưng lượng hàng tồn kho vẫn ở mức cao, do doanh số bán hàng chậm chạp. Diện tích sàn nhà được bán trong năm 2023 đạt tổng cộng 940 triệu m2, giảm khoảng 40% so với mức đỉnh 1,56 tỉ m2 của năm 2021.

Có nhiều cách tính, số liệu nhà tồn kho ở Trung Quốc hiện nay.

Cách tính của Data Watch được chấp thuận rộng rãi hơn so với một số ước tính khác. Một ước đoán nói rằng Trung Quốc có hơn 1,5 tỉ căn hộ, nếu mỗi người dân trong dân số khổng lồ 1,4 tỉ người sống trong một căn hộ, thì số lượng căn hộ dư dôi còn khoảng 100 triệu.

Tháng 9-2023, trang Business Insider đưa tin Trung Quốc đang dư dôi số lượng nhà khổng lồ, đủ chỗ sinh sống cho 3 tỉ người. Báo này trích dẫn lời ông He Keng, Cục phó Cục Thống kê quốc gia, rằng mỗi căn nhà rộng khoảng 39 m2, có 2,62 người sinh sống theo số liệu thống kê quốc gia năm 2021. Trước đó một tháng, hồi tháng 8-2023 Reuters nói diện tích sàn nhà chưa bán được là 7 tỉ bộ vuông (648 triệu m2), tương đương 7,2 triệu căn hộ.

Trung Quốc chưa bao giờ chính thức đề cập đến các số liệu như vậy.

Nguồn tồn các căn hộ tại Trung Quốc ngày càng gia tăng (theo tỉ m2). Nguồn: Cục Thống kế quốc gia Trung Quốc, CEIC

Thị trường nhà đất Trung Quốc trên đà suy giảm

Năm 1978, Trung Quốc bắt đầu thực hiện chính sách mở cửa, diện tích nhà người dân dần mở rộng từ diện tích sàn bình quân đầu người chỉ là 8 m2. Nỗ lực tìm kiếm những ngôi nhà “rộng rãi và thoải mái hơn” đã thúc đẩy việc mua nhà, đẩy không gian sống trung bình hiện nay lên hơn 40 m2, ngang bằng với mức ở Nhật Bản và Anh. Việc mở rộng không gian sống của Trung Quốc – thước đo hạnh phúc, tiện nghi – dường như đã chấm dứt.

Năm 2020, Trung Quốc có hơn 220 triệu người ở độ tuổi 30. Đây là những người mua nhà lần đầu tiềm năng. Nhưng con số này dự kiến sẽ giảm xuống dưới 160 triệu vào năm 2035. Một nghiên cứu của giáo sư Kenneth Rogoff tại Đại học Harvard và các cộng sự khác dự báo số lượng nhà, căn hộ đô thị tiếp tục giảm với tỷ lệ hàng năm là 3% cho đến năm 2035.

Sự sụt giảm của thị trường nhà đất ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều nền kinh tế trong khu vực. Nhiều cuộc đấu giá quyền sử dụng của các địa phương vắng bóng người mua, do các nhà phát triển bất động sản còn tồn hàng đã không tham gia.

Mất đi nguồn thu quan trọng, chính quyền địa phương đang phải vật lộn để trang trải khoản nợ ngày càng tăng bằng các loại trái phiếu đặc biệt dành cho cơ sở hạ tầng (LGFV). Việc nới lỏng tín dụng bổ sung của Ngân hàng Nhân dân Trung Hoa (PBoC) được xem là không đủ mạnh để kích thích nhu cầu nhà ở tại đất nước khổng lồ này.

Thế giới sẽ đương đầu khủng hoảng thừa vật liệu xây dựng giá rẻ

Tình trạng dư thừa nhà ở của Trung Quốc đang gây áp lực giảm giá với nhiều loại hàng hóa quốc tế. Giá các vật liệu quan trọng như thanh thép, thanh đồng trên thị trường tương lai có xu hướng song hành với đầu tư bất động sản.

Nhu cầu thép đang giảm mạnh kể từ mùa xuân 2022. Trong chín tháng đầu năm 2023, gần 80% trong số 45 nhà sản xuất thép có lên sàn của Trung Quốc rơi vào tình trạng báo động đỏ hoặc lợi nhuận ròng sụt giảm. Theo Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc, xuất khẩu các sản phẩm thép từ Trung Quốc trong cả năm đạt tổng cộng 90 triệu tấn, tăng hơn 20 triệu tấn so với năm trước. Tan Chengxu, phó chủ tịch hiệp hội cho biết: “Xuất khẩu cao hơn đã làm giảm tình trạng dư dôi nguồn cung”.

Tuy nhiên, nhu cầu về đồng đang tăng lên vì được sử dụng trong xe điện và các sản phẩm thân thiện với môi trường khác. Nhu cầu nhà ở yếu ở Trung Quốc sẽ giúp giá đồng được kiểm soát, hỗ trợ các nỗ lực khử giảm phát thải toàn coàn. Nhưng thế giới vẫn đang cảnh giác với chuyện hàng vật liệu xây dựng giá rẻ tuồn từ Trung Quốc sẽ tăng vọt. Cuộc khủng hoảng có thể kéo dài 5 năm, song song với khủng hoàng bất động sản của Trung Quốc.

Mexico đã tăng thuế đối với thép và các sản phẩm liên quan để bảo vệ ngành công nghiệp thép nội địa trước sự tấn công dữ dội của hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Nền kinh tế lớn thứ hai thới cũng thừa năng lực sản xuất nhôm và xi măng. Bong bóng bất động sản ở Trung Quốc nổ vỡ không chỉ còn là vấn đề đau đầu riêng của Trung Quốc.