Giải bài toán cho vay tiêu dùng

Hoạt động cho vay đối với các nhu cầu vốn phục vụ đời sống của ngân hàng thương mại, công ty tài chính đã, đang góp phần tích cực đáp ứng nhu cầu vốn của thị trường và hạn chế tín dụng đen.

Riêng đối với các công ty tài chính được Ngân hàng Nhà nước cấp phép, tổng dư nợ tín dụng đến cuối năm ngoái đạt trên 220.000 tỉ đồng, chiếm 1,87% tổng dư nợ toàn nền kinh tế và 8,5% dư nợ cho vay tiêu dùng toàn hệ thống tổ chức tín dụng.

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho hay dù chiếm tỉ lệ nhỏ so với tổng dư nợ nền kinh tế nhưng các công ty tài chính đã hỗ trợ khoảng 30 triệu người tiếp cận được vốn vay với dư nợ bình quân khoảng 35-50 triệu đồng/người, góp phần đẩy lùi tín dụng đen.

Có điều, gần đây hoạt động của các công ty này gặp nhiều khó khăn, thách thức. Tỉ lệ khách vay tiêu dùng không trả nợ ngày càng cao khiến nợ xấu tăng, thậm chí có tình trạng rủ nhau "bùng nợ" khiến công ty tài chính đau đầu. Khách hàng chậm trả nợ khiến công ty tài chính phải tăng chi phí cho hoạt động nhắc nợ, đòi nợ bao gồm vận hành, nhân lực và chi phí pháp lý... Nhân viên thu hồi nợ của công ty tài chính nghỉ việc nhiều, tuyển dụng khó khăn hơn trước.

Ông Lê Xuân Đồng, Giám đốc điều hành Khối Dịch vụ Nghiên cứu thị trường và tư vấn của FiinGroup, nhận định thị trường tài chính tiêu dùng đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ sinh hoạt và tiêu dùng của người dân, đặc biệt là nhóm khách hàng yếu thế, không thể tiếp cận được vốn vay từ các ngân hàng thương mại. Đây cũng là một thị trường có tiềm năng tiếp tục tăng trưởng tốt trong tương lai vì quy mô dư nợ vay tiêu dùng của Việt Nam mới chiếm khoảng 27,17% GDP, trong khi tỉ lệ trung bình của các nước trong khu vực từ 60%-70% GDP.

Do tăng trưởng nhanh và khuôn khổ pháp lý chưa hoàn thiện nên thị trường tài chính tiêu dùng gặp phải một số thách thức liên quan đến lãi suất cho vay và thu hồi nợ. "Thực tế đòi hỏi phải xây dựng khung pháp lý đầy đủ, chi tiết cho hoạt động thu hồi nợ đối với các hoạt động tài chính tiêu dùng chính thức và phi chính thức. Đặc biệt là công khai các hình thức đòi nợ hợp pháp, các hành vi đòi nợ bị cấm và chế tài xử phạt nặng nếu vi phạm" - ông Lê Xuân Đồng đề xuất.

Để gỡ khó cho thị trường cho vay tiêu dùng và các công ty tài chính, VNBA đã kiến nghị Ngân hàng Nhà nước ngoài việc nghiên cứu xây dựng, ban hành quy định về trách nhiệm, nghĩa vụ của người đi vay đối với tổ chức tín dụng; các chế tài xử phạt đối với người đi vay cố tình chây ì trả nợ..., cần xem xét cơ chế hỗ trợ nguồn vốn cho một số công ty tài chính tiêu dùng, như với những đơn vị hoạt động lành mạnh, an toàn, hiệu quả có thể xem xét cho vay vốn với lãi suất ưu đãi. Điều này góp phần giúp giảm lãi suất vay tiêu dùng và công ty tài chính tiêu dùng có thể tiếp tục tham gia những gói tín dụng ưu đãi khác bên cạnh gói 20.000 tỉ đồng cho vay lãi suất 15%/năm cho công nhân, người lao động đang được triển khai, từ đó góp phần hạn chế tín dụng đen.