Dự đoán chính sách chính quyền Trump 2.0

Tổng thống đắc cử Donald Trump đã và đang đưa vào nội các nhiều nhân vật trung thành, có lập trường “diều hâu”, coi trọng yếu tố hiệu quả công việc…

Cách tiếp cận chính của chính quyền Donald Trump nhiệm kỳ 2 được dự đoán là “Nước Mỹ trên hết”, cân bằng lợi ích thương mại với các đối tác chiến lược tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, trong khi giảm ưu tiên với các cam kết về khí hậu (đội ngũ của ông Trump đã chuẩn bị các sắc lệnh và tuyên bố hành pháp để rút khỏi Hiệp định Paris về khí hậu mà ông từng nói là “bóc lột Mỹ”).

Về thương mại và đầu tư, chính sách thương mại có âm hưởng chính là “Nước Mỹ trên hết”. Với sự tham gia của ông Robert Lighthizer (dự kiến Bộ trưởng Thương mại), có thể kỳ vọng nỗ lực giảm thâm hụt thương mại bằng cách tái đàm phán các hiệp định thương mại với trọng tâm là sản xuất và xuất khẩu của Mỹ, có thể ảnh hưởng đến thương mại Việt - Mỹ. Chiến lược thương mại của ông Lighthizer có thể gây áp lực buộc Việt Nam tăng nhập khẩu từ Mỹ hoặc đối mặt với các biện pháp thuế quan. Ngoài ra, Mỹ có thể định hướng lại chuỗi cung ứng và đầu tư. Chính sách của ông Trump có thể khuyến khích doanh nghiệp Mỹ chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia khác, bao gồm Việt Nam. Điều này có thể dẫn tới tăng đầu tư vào lĩnh vực sản xuất tại Việt Nam, đặc biệt nếu Việt Nam được coi là đối tác thương mại thân thiện hơn.

Ông Trump không thích các cơ chế đa phương nên đã rút Mỹ khỏi TPP, và nhiều khả năng sẽ rút khỏi Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF). Khả năng kết nối kinh tế - thương mại của Mỹ với khu vực theo khuôn khổ đa phương sẽ không còn nữa.

Về an ninh-quốc phòng, Mỹ sẽ tăng cường hợp tác trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Với ông Pete Hegseth làm bộ trưởng quốc phòng và ông Marco Rubio làm ngoại trưởng, có thể thấy một chính sách Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương nhằm đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc. Với những nhân vật như John Ratcliffe (Giám đốc CIA) và Tulsi Gabbard (Giám đốc Tình báo Quốc gia) trong lĩnh vực tình báo, có thể thấy các thỏa thuận chia sẻ tình báo mạnh mẽ hơn với một số nước châu Á, tập trung vào an ninh mạng và các mối đe dọa khu vực.

Về năng lượng và biến đổi khí hậu, chính sách của chính quyền Donald Trump nhiệm kỳ hai có thể ưu tiên độc lập năng lượng, khuyến khích xuất khẩu khí tự nhiên và dầu mỏ của Mỹ sang Việt Nam, một thị trường tiêu thụ năng lượng đang phát triển. Chính quyền Trump có quan điểm bảo thủ hơn về biến đổi khí hậu, sẽ giảm cam kết của Mỹ. Điều này có thể đồng nghĩa với việc giảm hỗ trợ song phương cho các sáng kiến thích ứng với khí hậu của Việt Nam.

Về giáo dục và các chương trình trao đổi, nếu tập trung vào việc xây dựng lại quan hệ văn hóa, chính quyền Trump có thể tiếp tục khuyến khích các chương trình trao đổi giáo dục và văn hóa, cho phép thêm nhiều sinh viên Việt Nam du học tại Mỹ, đồng thời thúc đẩy văn hóa và giá trị của Mỹ trong khu vực.

Chính sách nhập cư mới sẽ ảnh hưởng đến người Mỹ gốc Việt. Kristi Noem với tư cách Bộ trưởng An ninh Nội địa có thể ủng hộ các chính sách nhập cư bảo thủ hơn, có thể ảnh hưởng đến người nhập cư Việt Nam tại Mỹ, nhưng ít khả năng tác động trực tiếp đến quan hệ Việt-Mỹ. Về hiệu quả chính phủ và quan hệ với Đông Nam Á, với hai doanh nhân Vivek Ramaswamy và Elon Musk lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ, có thể các quy trình viện trợ và đầu tư đối ngoại sẽ được tinh giản, ảnh hưởng đến nguồn tài trợ cho Việt Nam thông qua góc nhìn định hướng kinh doanh hơn.

Trước lập trường cứng rắn và ưu tiên các lợi ích của Mỹ, Trung Quốc, Nga, Triều Tiên, Iran, Israel, Ukraine… sẽ tìm cách củng cố sức mạnh nội tại và tìm kiếm các đối tác mới để đối phó với các chính sách của Mỹ, bảo vệ lợi ích chiến lược của mình, và duy trì thế cân bằng quyền lực trong bối cảnh toàn cầu.