Trung Quốc rơi vào cuộc khủng hoảng thiếu điện

Trung Quốc đang lâm vào cảnh thiếu điện trên diện rộng ngay khi cuộc khủng hoảng về Evergrande vẫn còn chưa lắng xuống.

Gầnây, Trung Quốc ra động thái kiểm soát lượng tiêu thụ điện ngay khi nhu cầu điện năng ngày càng tăng và giá than đá, khí đốt cũng ở mức cao ngất ngưỡng. Ngoài ra, điều này còn xuất phát từ mục tiêu giảm bớt khí thải của Bắc Kinh.

Tác động lập tức ập đến những ngành công nghiệp sản xuất khổng lồ tại Trung Quốc. Từ các nhà máy luyện nhôm đến các công ty sản xuất hàng dệt may và nhà máy chế biến đậu nành, các nhà máy nhận được chỉ thị giảm quy mô hoạt động hoặc trong một số trường hợp, phải đóng cửa hoàn toàn.

Gần một nửa trong các khu vực của Trung Quốc không hoàn thành các mục tiêu về tiêu thụ điện năng và giờ phải chịu áp lực hạn chế lượng tiêu thụ. Nằm trong số các tỉnh bị tác động nặng nề nhất là Giang Tô, Chiết Giang và Quảng Đông – bộ ba trung tâm công nghiệp chiếm gần 1/3 sản lượng nền kinh tế Trung Quốc.

“Giữa lúc thị trường tập trung vào Evergrande và các biện pháp kiểm soát bất động sản của Bắc Kinh, các cú sốc khác về nguồn cung có lẽ bị đánh giá thấp hơn hoặc bỏ qua”, các chuyên viên phân tích tại Nomura Holding cảnh báo trong báo cáo. Nomura Holding dự báo nền kinh tế Trung Quốc sẽ suy giảm trong quý 3/2021.

Không chỉ Trung Quốc, cuộc khủng hoảng thiếu điện ngày càng trầm trọng đang diễn ra trên toàn cầu, trong đó châu Âu cũng đang bị nhấn chìm trong nỗi lo về thiếu điện. Đà hồi phục của các nền kinh tế đã thúc đẩy nhu cầu từ các hộ gia đình và doanh nghiệp sau khi mở cửa trở lại.

Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng năng lượng này một phần là do mục tiêu giảm khí thải của chính quyền Trung Quốc gây ra. Chính quyền của ông Tập Cận Bình hiện đang ra sức làm sạch bầu trời để chuẩn bị cho kỳ Thế Vận hội mùa đông ở Bắc Kinh (dự kiến diễn ra vào tháng 2/2021). Ngoài ra, động thái này còn để thể hiện cho cộng đồng quốc tế thấy rằng nước này đang nghiêm túc về chiến dịch giảm bớt khí thải.

Giá than và khí gas tăng vọt

Nền kinh tế Tung Quốc hiện đang gặp rủi ro thiếu hụt than đá và khí gas – vốn sử dụng để sưởi ấm và tạo điện năng cho các nhà máy – trong mùa đông. Trước đây, Trung Quốc đã từng điều chỉnh lượng tiêu thụ điện trong những tháng có thời tiết lạnh lẽo. Tuy nhiên, khi đó, giá của các nhiên liệu này chưa cao ngất ngưỡng như hiện nay.

Hợp đồng than nhiệt tương lai tại Trung Quốc tăng mạnh trong tháng vừa qua, liên tục lập kỷ lục giữa lúc sản lượng than đá nội địa bị hạn chế vì chiến dịch kiểm soát khí thải, trong khi các công ty bị cấm nhập khẩu than từ Australia. Trong khi đó, giá khí thiên nhiên trên toàn cầu đang tăng mạnh vì nhu cầu sử dụng thường rất cao trong những tháng có thời tiết lạnh.

Trong những đợt cao điểm tiêu thụ điện vào mùa đông trước đây, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã chuyển sang sử dụng máy phát điện chạy dầu diesel để tránh rơi vào cảnh thiếu điện. Năm nay, Bắc Kinh đã ra động thái chính sách để kìm hãm sản lượng của ngành năng lượng và rủi ro ở đây là tình trạng thiếu điện, ông Zeng Hao, chiến lược gia trưởng tại hãng tư vấn Shanxi Jingzheng Energy, cho hay.

Công ty sản xuất nhôm Yunnan Aluminium phải giảm sản lượng nhôm do áp lực từ Bắc Kinh. Cú sốc về nguồn cung điện cũng tác động tới lĩnh vực thực phẩm. Các nhà máy xay xát đậu nành để chế biến dầu ăn và thức ăn gia súc ở thành phố Thiên Tân đã bị yêu cầu đóng cửa trong tuần này.

Theo Nikkei, các nhà cung ứng của Apple và Tesla đã tạm ngừng sản xuất tại một số địa điểm. Các nhà máy của Foxconn ở thành phố Long Hoa, Quán Lan, Thái Nguyên và Trịnh Châu hiện chưa bị ảnh hưởng.

Một số công ty quy mô nhỏ đã bắt đầu gửi thông báo tới sàn giao dịch chứng khoán rằng họ bị yêu cầu hạn chế sản xuất hoặc tạm ngừng sản xuất. Tình trạng thiếu điện hiện nay có thể dẫn tới sự gián đoạn nguồn cung hàng loạt sản phẩm, từ hàng dệt may cho tới linh kiện điện tử.

Ở Giang Tô, một tỉnh gần Thượng Hải với nền kinh tế tương đương quy mô của Canada, các nhà máy thép đã đóng cửa và một số thành phố đã tắt đèn đường. Ở tỉnh Chiết Giang gần đó, khoảng 160 công ty tiêu thụ nhiều điện năng – bao gồm cả các công ty dệt may – đã phải đóng cửa. Tại tỉnh Liêu Ninh ở phía bắc Trung Quốc, 14 thành phố đã ra lệnh cắt điện khẩn cấp – một phần lý do đến từ đà tăng mạnh của giá than.

“Các biện pháp giới hạn lượng tiêu thụ điện tại Trung Quốc sẽ gây tác động lan truyền tới thị trường toàn cầu”, các chuyên viên phân tích tại Nomura cho biết. “Các thị trường toàn cầu sẽ sớm cảm nhận thấy tác động từ tình trạng thiếu nguồn cung hàng dệt may, đồ chơi cho tới linh kiện máy móc”.

Ngoài ra, các đợt kiểm soát của chính quyền ông Tập còn là một mối đe dọa mới đối với một nền kinh tế đang phải đối mặt với quá nhiều áp lực. Tình trạng này đang đặt ra một thách thức cho các nhà hoạch định chính sách: Làm sao để đạt các mục tiêu môi trường mà không làm tổn hại nền kinh tế còn đang khá mỏng manh. Bắc Kinh đang đặt mục tiêu tăng trưởng GDP cả năm 2021 ở mức 6%, sau khi ghi nhận tăng trưởng 12.7% trong 6 tháng đầu năm.

"Dường như các nhà hoạch định chính sách sẵn sàng chấp nhận tăng trưởng chững lại trong nửa cuối năm nay để hoàn thành mục tiêu giảm bớt khí thải”, ông Larry Hu, Trưởng bộ phận kinh tế Trung Quốc tại Macquarie, nhận định. “Mục tiêu tăng trưởng hơn 6% sẽ dễ dàng đạt được với Trung Quốc, nhưng mục tiêu về khí thải lại không dễ đạt được”.