Thương mại Mỹ sau 5 năm thuế Trump: Trung Quốc tụt đáy, Mexico và Việt Nam đón sóng

Lần đầu tiên trong hai thập kỷ, Trung Quốc đã mất vị trí nguồn cung hàng nhập khẩu lớn nhất vào tay Mexico.

Tỷ trọng nhập khẩu của Mỹ theo từng quốc gia

Đây là hệ quả trực tiếp từ chính sách thuế quan mà cựu Tổng thống Trump khởi xướng từ năm 2018 - một chính sách sắp được tái khởi động khi ông trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025.

Tuy nhiên, việc đánh thuế không làm giảm "cơn khát" hàng hóa nước ngoài của người Mỹ. Thay vào đó, các dòng chảy thương mại đang tìm những lối đi mới. Theo Cục Thống kê, tổng giá trị nhập khẩu hàng hóa của Mỹ đã tăng từ 2.3 ngàn tỷ USD (năm 2017) lên 3.1 ngàn tỷ USD trong năm 2023.

Trong đó, hàng hóa từ Trung Quốc chiếm 14% tổng giá trị nhập khẩu, tỷ lệ thấp nhất trong gần hai thập kỷ.

Giá trị nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc và các quốc gia khác

Sự thay đổi rõ nét nhất đến từ các ngành công nghệ cao và hàng tiêu dùng. Chất bán dẫn, túi da và laptop - vốn là những mặt hàng thế mạnh của Trung Quốc - đã giảm trung bình 35% so với năm 2017.

Nhập khẩu hàng Trung Quốc của Mỹ theo từng mặt hàng

Ngành tủ bếp là một ví dụ điển hình cho làn sóng dịch chuyển này: Từ mức 1.3 tỷ USD năm 2017, nhập khẩu từ Trung Quốc đã sụt giảm mạnh xuống chỉ còn 26 triệu USD năm ngoái, trong khi Việt Nam nhanh chóng trở thành nguồn cung chính cho mặt hàng này.

Tủ bếp Việt Nam thế chỗ Trung Quốc

Các trung tâm sản xuất mới như Việt Nam, Mexico, Đài Loan và Malaysia đang là những người hưởng lợi lớn nhất. Điển hình là thị trường điện thoại thông minh, trong năm 2023, giá trị nhập khẩu từ Ấn Độ, Hàn Quốc và Việt Nam đã tăng vọt 42% so với 6 năm trước. Laptop và máy tính bảng từ Việt Nam và Đài Loan cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, cùng với đó là các chip nhớ dùng cho gaming và khai thác tiền ảo.

Một điểm đáng chú ý là dù Mexico và Việt Nam đang nổi lên như những trung tâm sản xuất mới, nhưng nhiều sản phẩm từ các nước này vẫn phụ thuộc vào linh kiện có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, không phải mọi ngành hàng đều dễ dàng rời khỏi Trung Quốc. Đồ chơi, thiết bị thể thao và máy chơi game cầm tay (console) vẫn là lĩnh vực mà quốc gia này giữ vị thế thống trị. Nhập khẩu những mặt hàng này từ Trung Quốc không những không giảm mà còn tăng 24% lên 32 tỷ USD trong năm 2023. Lý do chính đến từ lợi thế chuỗi cung ứng sâu rộng mà các nhà sản xuất Trung Quốc đã xây dựng trong nhiều năm.

Các mặt hàng Trung Quốc vẫn chiếm ưu thế ở Mỹ

Đặc biệt trong lĩnh vực pin lithium-ion và máy console game, Trung Quốc thậm chí còn gia tăng thị phần. Hơn 70% những mặt hàng này nhập khẩu vào Mỹ vẫn có xuất xứ từ Trung Quốc trong năm 2023, cho thấy một số chuỗi cung ứng khó có thể dịch chuyển trong ngắn hạn.

Khi Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng với những cam kết mạnh mẽ về thuế quan mới, câu hỏi đặt ra là liệu bản đồ thương mại toàn cầu sẽ còn những biến động nào nữa? Việc giảm tỷ trọng nhập khẩu từ Trung Quốc xuống còn 14% - mức thấp nhất trong hai thập kỷ - có thể chỉ là khởi đầu cho một kỷ nguyên thương mại mới của nền kinh tế lớn nhất thế giới.