Thủ tướng yêu cầu đánh giá đa chiều về mỏ sắt Thạch Khê

Kiểm tra mỏ sắt Thạch Khê, Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu, đánh giá khách quan trên cơ sở khoa học, ý kiến chuyên gia, nguyện vọng của người dân để trình Chính phủ xem xét.

Sáng 11/6, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng đoàn công tác Trung ương và tỉnh Hà Tĩnh đi khảo sát tại dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê (huyện Thạch Hà), dừng triển khai từ cuối năm 2011.

Lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh cho biết, dự án tồn tại nhiều vấn đề, chưa đủ điều kiện tin cậy để khai thác, nhất là từ độ sâu -145 m đến -550 m. Đây là lý do có thể gây tụt bờ moong mỏ khi khai thác xuống sâu từ -145 m.

Theo Bộ Tài Nguyên và Môi trường, dự án chưa có giải pháp xử lý khi gặp hang động ngầm thông biển, hang caster, dẫn đến không thể khai thác giai đoạn một và bổ sung nghiên cứu, cập nhật điều kiện khai thác.

Dự án có nhiều nguy cơ như tụt nước ngầm, sa mạc hóa, đổ nước thải ra biển gây ô nhiễm, tác động biến đổi khí hậu... Ngoài ra, quá trình vận chuyển sản phẩm bằng đường bộ khó khả thi, gây ô nhiễm trong khi khu vực mỏ là biển ngang, chưa có chi phí xây dựng cảng.

Nhà chức trách Hà Tĩnh đánh giá khi khai thác mỏ sắt sẽ ảnh hưởng đến phát triển du lịch, đô thị hiện hữu, môi trường, thủy hải sản, việc làm, đời sống người dân trên địa bàn.

Thủ tướng khảo sát thực trạng mỏ sắt Thạch Khê tại huyện Thạch Hà, sáng 11/6. Ảnh: Nhật Bắc

Kiểm tra tại khu vực moong mỏ sắt Thạch Khê, Thủ tướng cho rằng, đang có ý kiến trái chiều giữa lợi ích kinh tế từ dự án và quy hoạch phát triển du lịch, đời sống người dân. Với 7.000 hộ dân trong vùng dự án sau 14 năm triển khai đã xuất hiện nhiều vướng mắc, bất cập, đang tạm dừng. Nhà đầu tư không biết làm tiếp hay không, người dân không biết ở hay đi.

Thủ tướng nói: "Với các vấn đề càng khó khăn, phức tạp, càng phải đoàn kết, huy động trí tuệ tập thể để lựa chọn hướng đi phù hợp, quyết định theo đa số".

Tại cuộc làm việc chiều cùng ngày, ông Hoàng Trung Dũng, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng báo cáo Bộ Chính trị xem xét chấm dứt dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê.

Trước đó, nhiều năm qua Hà Tĩnh đã gửi văn bản lên Trung ương xin dừng dự án. Tỉnh cam kết khi có chủ trương dừng sẽ thu hồi diện tích 980 ha diện tích đất khu vực mỏ để điều chỉnh quy hoạch phục vụ phát triển du lịch và phát triển các lĩnh vực khác phù hợp.

Về việc này, Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành Trung ương cần nghiên cứu, đánh giá khách quan trên cơ sở số liệu khoa học, ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý và nguyện vọng chính đáng của người dân để trình Chính phủ sớm xem xét.

"Chúng ta tuyệt đối không đánh đổi môi trường để đạt được tăng trưởng thuần túy...", Thủ tướng nói.

Công trường khai thác mỏ sắt Thạch Khê, năm 2011. Ảnh: Đức Hùng

Mỏ sắt Thạch Khê (huyện Thạch Hà), trữ lượng khoảng 544 triệu tấn, khai thác năm 2008, tổng mức đầu tư khoảng 14.500 tỷ đồng, vòng đời khai thác 50 năm Nhưng sau ba năm triển khai thì dừng do vướng mắc về vốn.

Mỏ nằm trên địa bàn 5 xã ven biển của huyện Thạch Hà gồm: Thạch Khê, Đỉnh Bàn, Thạch Hải, Thạch Trị và Thạch Lạc. Tổng diện tích đất sử dụng của dự án là 4.821 ha.

Mỏ được phát hiện từ năm 1960, trữ lượng khoảng 544 triệu tấn, được đánh giá là mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á. Khu vực này nằm cách thành phố Hà Tĩnh 8 km về phía Đông, cách bờ biển Đông 1,6 km.

Dự án do Công ty cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư được triển khai từ năm 2008. Công ty này do Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) nắm cổ phần chi phối. Đến nay, theo TKV, số tiền tập đoàn này và các nhà đầu tư đã góp vào dự án khai thác, tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê (Hà Tĩnh) tới nay là 1.800 tỷ đồng.

Một góc của mỏ sắt Thạch Khê. Ảnh: Đức Hùng

Giai đoạn 2008-2011, chủ đầu tư cho công nhân bóc đất tầng phủ được khoảng 12,7 triệu m3, độ sâu -34 m so với mực nước biển, thu hồi 3.000 tấn quặng. Dự án sau đó gặp vướng mắc về huy động và góp vốn, dẫn đến hàng loạt hệ lụy, như chậm tiến độ giải phóng mặt bằng, thiếu tiền thanh toán cho nhà thầu tư vấn lập thiết kế kỹ thuật và xây dựng khu tái định cư. Tháng 11/2011, Chính phủ cho dừng dự án để thẩm định lại thiết kế kỹ thuật, cơ cấu lại cổ đông...

Dự án dừng chưa ấn định thời gian tái khởi động khiến cuộc sống của hàng nghìn người dân thuộc 5 xã ven biển của huyện Thạch Hà gồm: Thạch Khê, Đỉnh Bàn, Thạch Hải, Thạch Trị và Thạch Lạc "bị treo". Vì đất thuộc quy hoạch mỏ sắt, nhiều năm qua họ phải sinh hoạt trong những căn nhà cũ nát, không được sửa chữa hay cơi nới, có gia đình 3-4 thế hệ phải ở chung trong một nhà. Một số thôn, xã cũng không được đầu tư xây dựng hạ tầng, nông thôn mới.

Quyền tổng giám đốc Công ty sắt Thạch Khê, ông Đỗ Đình Thừa từng chia sẻ với VnExpress, "chờ đợi thế này chúng tôi rất mệt mỏi". Theo ông Thừa, từ quy mô hơn 200 người thười kỳ đầu khai thác, nay đơn vị chỉ còn hơn 70 người. Hàng năm, TKV chi 2 tỷ đồng từ quỹ phúc lợi giúp đỡ doanh nghiệp trả lương cho số công nhân trông coi máy móc, các hạng mục để không tại dự án.

Trong văn bản gửi Chính phủ, TKV cho biết, tháng 2 năm nay Bộ Chính trị đã có Nghị quyết số 10 về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, Bộ Chính trị cho phép đánh giá hiệu quả đầu tư, hiệu quả kinh tế - xã hội bền vững để xem xét đầu tư các dự án khai thác, chế biến sắt Thạch Khê (Hà Tĩnh) hoàn thành trước năm 2030. Vì thế tập đoàn này đề nghị Chính phủ cho phép tái khởi động dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê.