Thị trường M&A toàn cầu hoạt động kém nhất trong một thập niên

Thị trường thâu tóm và sáp nhập (M&A) toàn cầu sắp kết thúc năm 2023 với tổng trị giá các thương vụ giảm về mức thấp nhất trong một thập niên. Các căng thẳng địa chính trị và nguồn vốn eo hẹp đã dập tắt hy vọng phục hồi của thị trường trong năm qua.

Dữ liệu của Bloomberg cho thấy, trong năm nay, tính đến tháng 12, giá trị của các thương vụ M&A và các giao dịch liên quan trên thế giới giảm gần 25%, xuống còn 2,7 nghìn tỷ đô la Mỹ. Đó là con số hàng năm thấp nhất được ghi nhận kể từ năm 2013 khi giá trị các thương vụ cũng không đạt ngưỡng 3 nghìn tỷ đô la. Sự sụt giảm này khiến các chuyên gia ngân hàng đầu tư đối mặt với một mùa thưởng ảm đạm và có nguy cơ bị sa thải nhiều hơn nếu tình hình không được cải thiện vào năm 2024.

Theo Jay Hofmann, đồng giám đốc M&A phụ trách khu vực Bắc Mỹ của ngân hàng JPMorgan Chase, những thách thức đối với thị trường M&A chưa biến mất, với lãi suất cao và căng thẳng địa chính trị vẫn tồn tại. Ông so sánh các điều kiện hiện tại với những gì đã trải qua trong vụ sụp đổ bong bóng dot-com (cổ phiếu internet bị bán tháo) ở Mỹ năm 2001.

“Việc hoàn thành các thương vụ M&A trong năm nay khó khăn hơn rất nhiều và mọi người tìm lý do để trì hoãn chúng”, Hofmann bình luận.

Hoạt động chùng xuống của các công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân một lần nữa là một trong những lực cản lớn đối với giao dịch M&A trong năm 2023. Các công ty này chi ít hơn 36% cho hoạt động M&A so với năm 2022, trong bối cảnh họ gặp khó khăn trong nỗ lực huy động nguồn vốn nợ cho các giao dịch lớn và chênh lệch giá cả đề nghị mua lại so với giá đưa ra của các bên bán.

Năm qua chứng kiến một số giao dịch lớn, bao gồm quỹ KKR của Mỹ mua lại hãng viễn thông Telecom Italia (Ý) với giá hơn 20 tỷ đô la Mỹ và Công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân GTCR chi 11,7 tỷ đô la để mua lượng cổ phần lớn của hãng thanh toán Worldpay (Mỹ). Tuy nhiên nhiều giao dịch khác bị đình trệ do bên mua gặp khó khăn tài chính hoặc bên bán không đồng tình với mức giá đề nghị.

“Hoạt động của vốn cổ phần tư nhân sẽ tăng trưởng một cách có ý nghĩa khi chúng ta chứng kiến sự đồng điệu hơn giữa người mua và người bán trong việc định giá. Điều đó sẽ xuất hiện nhưng chúng tôi nghĩ sẽ phải mất khoảng sáu tháng nữa”, Majid Ishaq, giám đốc cấp cao ở Công ty tư vấn tài chính Rothschild, nói. Ông cho biết thêm, các công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân vẫn xem xét các cơ hội thâu tóm nhưng rất khó để thực hiện, không chỉ vì mức định giá thị trường của họ đang giảm mà còn vốn vay trở nên đắt đỏ hơn.

Bước vào quí cuối cùng của năm, sự lạc quan trên thị trường M&A bắt đầu xuất hiện, trong bối cảnh giá chu kỳ tăng lãi suất sắp kết thúc và các ngân hàng trở nên dễ dàng cho vay hơn đối với các thương vụ thâu tóm lớn. Ngoài ra, thị trường còn chứng kiến một loạt các giao dịch lớn liên quan đến tài nguyên khoáng sản và chăm sóc sức khỏe, trong đó gồm hai giao dịch lớn nhất trong năm: Exxon Mobil mua lại Pioneer Natural Resources với giá gần 60 tỷ đô la Mỹ và Chevron thâu tóm Hess Corp. với giá 53 tỷ đô la.

Nhưng tình trạng bất ổn mới, bắt nguồn từ cuộc xung đột giữa Israel và Hamas, làm giảm bớt tâm lý nhiệt tình mới hé nở trên thị trường M&A. “Cứ vài tuần, tôi lại cảm thấy khác về thị trường. Một loạt các giao dịch lớn không phải lúc nào cũng dẫn đến sự gia tăng bền vững hoạt động M&A”, William Aaronson, đối tác M&A tại hãng luật Davis Polk & Wardwell ở New York, nói.

Trong đại dịch Covid-19, hội đồng quản trị của các công ty và các công ty vốn cổ phần tư nhân mạnh tay chi tiêu cho các thương vụ, đẩy giá trị M&A toàn cầu lên mức cao kỷ lục, một phần do niềm tin rằng giao dịch trong thời kỳ suy thoái thường mang lại kết quả tốt nhất. Theo John Collins, người đứng đầu bộ phận M&A toàn cầu của ngân hàng Morgan Stanley, lần này có ít bằng chứng hơn cho thấy các bên mua lo lắng về việc để mất cơ hội thâu tóm với giá hời. Ông cho rằng họ sẽ phải chờ đợi sự ổn định của thị trường và điều này sẽ phụ thuộc một phần không nhỏ vào quyết định của các thống đốc ngân hàng trung ương và kết quả các cuộc bầu cử trong vào năm 2024.

Về lãi suất, thị trường đang đặt cược rằng chu kỳ thắt chặt tiền tệ toàn cầu mạnh nhất trong nhiều thập niên đã kết thúc và việc nới lỏng chính sách sẽ bắt đầu diễn ra giữa năm tới. Điều đó sẽ mang lại cho các bên mua niềm tin để thực hiện các giao dịch, Melissa Sawyer, người đứng đầu toàn cầu của nhóm M&A ở hãng luật Sullivan & Cromwell, nhận định.

“Mọi người đang dự đoán các ngân hàng trung ương sẽ không tăng thêm lãi suất. Khi mọi người cảm thấy tỷ giá đã ổn định, họ sẽ sẵn sàng khởi động lại hoạt động M&A”, Sawyer nói.

Về mặt địa chính trị, năm 2024 đang mở ra một nguồn bất ổn tiềm tàng mới từ nhiều thay đổi vị trí lãnh đạo trên khắp thế giới. Mùa bầu cử chính trị quốc gia trong năm tới sẽ diễn ra ở 40 nước, bao gồm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11.

“Tôi không chắc chắn rằng về thời điểm thị trường M&A cất cánh vì sẽ có rất nhiều cuộc tranh luận chính trị trong nước và địa chính trị khi năm bầu cử diễn ra. Nhưng tôi thực sự nghĩ rằng thị trường có thể quay trở lại mức độ hoạt động trong năm 2018 hoặc 2019”, Hofmann của JPMorgan nói. Dữ liệu do Bloomberg tổng hợp cho thấy giá trị M&A toàn cầu chỉ giảm nhẹ khoảng 4 tỷ đô la trong cả hai năm đó.

Larry Grafstein, Phó chủ tịch bộ phân ngân hàng đầu tư toàn cầu của RBC Capital Markets, cũng lạc quan. “Chúng tôi tin rằng năm 2024 sẽ tốt hơn năm 2023 một chút. Những năm bầu cử tổng thống Mỹ thường là những năm hoạt động khá tốt của thị trường M&A”, Grafstein nói.