Thách thức kinh tế lớn với Nga

Nga đang bị suy giảm lực lượng lao động do xung đột ở Ukraine và vấn đề di cư. Đặc biệt, ngành công nghiệp Nga phải đối mặt với tình trạng thiếu công nhân cần thiết để thúc đẩy kinh tế.

Theo tờ Wall Street Journal ngày 15/6, cuộc xung đột ở Ukraine nguy cơ gây ra cuộc khủng hoảng lao động của Nga trong nhiều thập kỷ sau khi hàng trăm nghìn công nhân rời khỏi nước này hoặc bị đưa ra tiền tuyến, làm suy yếu nền tảng của một nền kinh tế đang bị áp lực bởi lệnh trừng phạt từ phương Tây.

Hai làn sóng di cư vào năm ngoái, lớn nhất kể từ khi Liên Xô sụp đổ, và việc huy động nghĩa vụ khoảng 300.000 nam giới đã làm trầm trọng thêm thị trường lao động vốn đã eo hẹp, bị ảnh hưởng bởi sự suy giảm nhân khẩu học dài hạn. Điều đó đã khiến các doanh nghiệp Nga thiếu hụt nguồn nhân lực, từ lập trình viên và kỹ sư đến thợ hàn và thợ khoan dầu, những nghề cần thiết để thúc đẩy nền kinh tế.

Để ngăn chặn làn sóng này, tháng trước Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra lệnh cho các quan chức đưa các biện pháp nhằm đảo ngược dòng người di cư, bao gồm các ưu đãi tài chính và xã hội. Chính phủ Nga trước đó đã đề nghị giảm thuế, cho vay rẻ hơn và thế chấp ưu đãi để lôi kéo nhân viên công nghệ ở lại.

Bộ Tài chính Nga đã công bố các đề xuất đánh thuế hàng trăm nghìn người rời khỏi Nga khi xung đột nổ ra nhưng vẫn giữ công việc ở Nga của họ từ những nơi như Thổ Nhĩ Kỳ, Armenia và Trung Á. Một số nhà lập pháp Nga đã cảnh báo tịch thu tài sản của những người Nga đã rời khỏi nước này, mặc dù chưa có luật nào như vậy được thông qua.

Trong quý đầu tiên của năm nay, các công ty Nga báo cáo tình trạng thiếu nhân sự lớn nhất kể từ khi bắt đầu thu thập dữ liệu vào năm 1998, theo khảo sát của Ngân hàng Trung ương Nga. Số lao động dưới 35 tuổi ở Nga vào cuối năm ngoái đã giảm khoảng 1,3 triệu, xuống mức thấp nhất kể từ đầu những năm 1990, theo phân tích của công ty tư vấn FinExpertiza. Vào tháng 5 năm nay, tỷ lệ thất nghiệp của Nga đã chạm mức thấp nhất sau thời kỳ Xô Viết.

Vasily Astrov, nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Vienna (Áo), cho biết: “Việc thiếu nguồn nhân lực là một thảm họa đối với nền kinh tế. Việc mất đi những người có trình độ học vấn, lực lượng lao động lành nghề sẽ ảnh hưởng đến tiềm năng kinh tế trong nhiều năm tới”.

Sự khan hiếm công nhân khiến các doanh nghiệp phải cạnh tranh để đảm bảo nhân lực, buộc họ phải tăng lương, làm tổn hại đến lợi nhuận của công ty và gây nguy hiểm cho các kế hoạch đầu tư. Ngược lại, tiền lương cao hơn đang đẩy lạm phát lên cao, ngân hàng trung ương Nga đã cảnh báo.

Đó cũng là vấn đề chung trên thế giới, khi tình trạng thiếu lao động đã gây khó khăn cho phần lớn nền kinh tế toàn cầu kể từ sau đại dịch COVID-19, khiến tiền lương tăng nhanh và lạm phát khó kiểm soát.

Tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg tuần này, hội nghị kinh tế hàng đầu của Nga, hơn chục phiên họp được dành riêng cho các vấn đề về thị trường lao động. Ngân hàng trung ương Nga nói rằng trong bối cảnh khan hiếm nam giới trong độ tuổi lao động, các công ty sản xuất đang ngày càng phải thuê phụ nữ và công nhân lớn tuổi.

Yuliya Korochkina, Giám đốc nhân sự của Trade Systems Technonicol, nhà cung cấp vật liệu xây dựng, cho biết công ty đang thiếu nhân công ở cả cấp lao động và chuyên gia. Để giải quyết tình hình, công ty đã hạ thấp yêu cầu tuyển dụng đối với một số công việc, tăng cường làm việc từ xa và tự động hóa, đồng thời giới thiệu nhiều chương trình tạo động lực hơn cho người lao động.

Bà Korochkina nói: “Chúng tôi đang học cách làm được nhiều nhất với ít nguồn lực nhất".

Nền kinh tế Nga cho đến nay đã vượt qua những dự báo về một cuộc suy thoái lớn sau khi phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine, được hỗ trợ bởi việc bán dầu khí, sự kích thích mạnh mẽ của chính phủ và khả năng tìm ra giải pháp thay thế. Nhưng doanh thu năng lượng giảm mạnh trong năm nay, tác động ngày càng tăng của các biện pháp trừng phạt công nghệ báo trước một tương lai khó khăn.

Các quan chức Nga cho biết, thiếu hụt công nhân cũng đang làm tổn hại đến tăng trưởng kinh tế.

“Tình hình như vậy trên thị trường lao động là một hạn chế đáng kể đối với việc mở rộng sản lượng hơn nữa”, Elvira Nabiullina, Thống đốc ngân hàng trung ương Nga lưu ý, trích dẫn sự thiếu hụt trong chế tạo máy, luyện kim, khai thác và khai thác đá, những ngành công nghiệp quan trọng đối Nga.

Trong chuyến thăm một nhà máy sản xuất máy bay ở thành phố Ulan-Ude, Đông Siberia hồi tháng 3, ông Putin cũng nói rằng việc thiếu các chuyên gia có trình độ cao đã cản trở hoạt động sản xuất quân sự.