Sức hấp dẫn của ngành bán lẻ bách hóa và cơ hội cho Masan, MWG

Trong báo cáo về ngành bán lẻ bách hóa mới phát hành, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho biết, trong giai đoạn 2017-2023, lạm phát giá và mở rộng thị trường nông thôn, dẫn dắt tăng trưởng doanh số bán lẻ tạp hóa của Việt Nam, mặc cho sản lượng bán hàng bão hòa tại các khu vực đô thị.

Đơn vị phân tích dự báo tổng doanh số của thị trường bán lẻ bách hóa sẽ đạt mức tăng trưởng một chữ số khi tỷ lệ tiêu thụ hàng tạp hóa trên đầu người tại Việt Nam đạt đến mức giới hạn (xấp xỉ 30% thu nhập). Theo dự báo của Euromonitor, giá trị thị trường bán lẻ bách hóa của Việt Nam sẽ tăng trưởng với tỷ lệ 2,8% mỗi năm trong giai đoạn 2023-2028, giảm 28 điểm phần tăm so với tỷ lệ giai đoạn 2017-2022.

Mặc dù khả năng tăng trưởng quy mô thị trường thấp, VDSC vẫn nhận thấy làn sóng gia nhập thị trường bán lẻ tạp hóa từ cả chuỗi hàng tạp hóa trong nước và nước ngoài trong những năm gần đây (Go!, Aeon, BigC, Winmart, Bách hóa Xanh...). Điều này cho thấy thị trường bán lẻ bách hóa của Việt Nam là mảnh đất màu mỡ cho các chuỗi hiện đại.

Các nhà bán lẻ đã nhận thấy sự thay đổi nhanh chóng trong thói quen tiêu dùng của người Việt, hướng tới ưa chuộng các kênh hiện đại, được hỗ trợ bởi dịch vụ vượt trội so với chợ truyền thống và cửa hàng tạp hóa nhỏ lẻ (như an toàn thực phẩm, không mặc cả giá, môi trường mua sắm sạch sẽ và rộng rãi…). Thị phần ngày càng tăng đã xác nhận xu hướng này.

“Về thị phần cụ thể, dựa trên khoảng 12% thị phần kênh hiện đại so với xấp xỉ 84% thị phần của cửa hàng tạp hóa nhỏ lẻ, cho thấy tiềm năng tăng trưởng đáng kể trong việc mở rộng thị phần của các chuỗi này trong những năm tới. Chúng tôi nhấn mạnh rằng sự phát triển của ngành bán lẻ tạp hóa hiện đại ở Việt Nam còn kém xa so với các nước Đông Nam Á,” VDSC nêu quan điểm.

Tỷ lệ thâm nhập hàng điện tử tiêu dùng của Việt Nam hàng năm (% trên tổng số hộ gia đình). Nguồn: VDSC

Tái cấu trúc sau giai đoạn "đốt tiền"

Trong các doanh nghiệp niêm yết, hai đơn vị “đặt cược” vào mảng bán lẻ bách hóa những năm gần đây chính là Tập đoàn Masan (MSN) và CTCP Đầu tư Thế giới Di động (MWG). Cả WinCommerce của MSN và Bách hóa Xanh của MWG đều trải qua điệp khúc tăng trưởng nóng trước Covid rồi buộc phải tự đóng bớt cửa hàng vì "càng làm càng lỗ".

Theo VSDC, giai đoạn trước khi tái cấu trúc, WinCommerce (2015-2019) ghi nhận khoản lỗ hơn 20.451 tỷ đồng, tương đương biên lợi nhuận ròng -24,3%; còn Bách hóa Xanh (2016-2022) lỗ 8.077 tỷ đồng, tương đương biên lợi nhuận ròng -8,6%.

Trong bối cảnh "đốt tiền" chỉ để giành được 1-2% thị phần khiến 5-7 năm hoạt động vẫn thua lỗ khiến cả MSN và MWG phải triển khai các kế hoạch tái cấu trúc. Các kế hoạch này bao gồm đóng cửa hoàn toàn các cửa hàng không hiệu quả, tái cấu trúc hoàn toàn các SKUs (ưu tiên các mặt hàng có biên lợi nhuận cao mà vẫn đảm bảo chất lượng và tối ưu hóa chi phí lưu kho, giảm hủy hàng), thiết kế lại bố cục cửa hàng (giới thiệu hình ảnh mới và kích thước cửa hàng nhỏ hơn để giảm chi phí thuê), và cải thiện hệ thống logistics và kho bãi.

Sau quá trình tái cơ cấu, các chuỗi bán lẻ bách hóa của hai doanh nghiệp đã có những điểm sáng. Hết quý 3/2023, WinCommerce đạt điểm hóa vốn EBIT (lợi nhuận trước thuế và lãi vay). Chậm hơn, tháng 12/2023, "át chủ bài" của MWG cũng làm được được điều tương tự, với doanh thu 1,8 tỷ đồng/cửa hàng/tháng. Trong báo cáo tình hình kinh doanh 5 tháng đầu năm 2024, MWG thông báo doanh thu bình quân của Bách hóa Xanh đã cán mốc 2 tỷ đồng/cửa hàng/tháng.

Chuỗi Bách hóa Xanh mang về 15.800 tỷ đồng doanh thu trong 5 tháng, tăng trưởng 42% so với cùng kỳ và chiếm tỷ trọng 29% cơ cấu tổng doanh thu - mức cao nhất từng đạt được. Riêng trong tháng 5, chuỗi bán lẻ thực phẩm này thu về 3.400 tỷ doanh thu, tăng 6% so với tháng liền trước.

Trong quý 1/2024, doanh thu thuần của WinCommerce cũng tăng 8,5% so với cùng kỳ lên 7.957 tỷ đồng. Sự tăng trưởng của doanh thu thuần được thúc đẩy bởi hoạt động mở thêm nhiều cửa hàng mới, số lượng cửa hàng tăng mạnh từ năm ngoái.

Số lượng cửa hàng của WinCommerce và Bách hóa Xanh. Nguồn: VDSC

Tiếp tục kế hoạch giành thị phần

Tiềm năng của ngành bán lẻ bách hóa hiện đại vẫn rộng mở khi cả Masan và MWG đều có kể hoạch mở mới để gia tăng thị phần. Tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2024 của Masan, bà Nguyễn Thị Phương - Tổng giám đốc WinCommerce cho biết, chuỗi đã hoàn tất tái cơ cấu và trở lại chiến lược mở rộng điểm bán. Đến cuối tháng 3, WinCommerce có 3.667 siêu thị và cửa hàng, phủ sóng toàn quốc. Cuối năm nay, chuỗi này đặt mục tiêu có hơn 4.000 cửa hàng, đồng nghĩa mỗi ngày một điểm bán mới sẽ xuất hiện.

Bách hoá Xanh cũng đã mở mới 2 cửa hàng trong tháng 5 vừa qua, nâng số lượng lên 1.698 cửa hàng. Tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2024 của MWG, ông Phạm Văn Trọng - CEO Bách hoá Xanh cho biết, mục tiêu chính của chuỗi trong năm nay là tăng trưởng doanh thu và “đem tiền về cho mẹ”. Chuỗi sẽ mở mới khoảng 100 cửa hàng trong năm nay, chuẩn bị cho kế hoạch mở rộng vào năm sau. Vào cuối năm nay, công ty cũng sẽ nghiên cứu về việc mở rộng ra miền Trung và miền Bắc. Ông Trọng tự tin rằng con số lợi nhuận nghìn tỷ đồng, sau 1-2 năm nữa Bách hóa Xanh có thể đạt được.